BZB nr 1 - Ekorozwój 2020

UWAGI O ENERGETYCE

1. Musimy zdawać sobie sprawę, że degradacja energii stale rośnie i rosną zagrożenia życia na Ziemi, wynikające z procesów degradacji energii. Zagrożenia wynikające z wyczerpywania się zasobów energii są znacznie bardziej odległe.
2. Poszanowanie energii jest kluczem do rozwiązywania problemów godnego istnienia. Jedynie uznanie poszanowania energii jako fundamentalnej zasady, pozwoli określić sposoby postępowania dla ratowania i częściowej choćby rekultywacji środowiska naturalnego.
3. Ogromnie ważną formą oszczędzania energii jest zwiększanie trwałości i racjonalne użytkowanie budynków, maszyn i urządzeń, mebli i innych przedmiotów codziennego użytku. Należy poświęcić szczególną uwagę ochronie przed korozją.
4. Zasadnicze znaczenie prawa własności. Indywidualne prawo własności, realizowane w środowisku naturalnym, musi być podporządkowane faktowi, że środowisko naturalne jest własnością wspólną i wszyscy mają do niego równe prawa. Ochrona prawna środowiska naturalnego, jako dobra wspólnego, musi mieć bezwzględne pierwszeństwo. (Własność to wielka odpowiedzialność.)
5. Energetyka opiera się na wykorzystaniu naturalnych zasobów energii na Ziemi. Zasoby te dzielą się na odtwarzalne i nieodtwarzalne. Pierwsze to: energia promieniowania Słońca, wiatrów i wód; zasoby nieodtwarzalne stanowią: energia chemiczna paliw i energia jądrowa. Wykorzystanie tych zasobów wiąże się zawsze z zagrożeniami dla środowiska naturalnego, zarówno żywiołowymi (wynikającymi z samej natury poszczególnych zasobów), jak i wynikającymi z właściwości odpowiednich procesów technologicznych. Istotą ograniczania (minimalizacji) zagrożeń jest przestrzeganie zasady nie stwarzania dużych gradientów. (Małe jest piękne.)
6. W energetyce szczególną rolę odgrywa energia promieniowania Słońca, w rutynowych ocenach jej wykorzystanie jest pomijane.
7. Rolnictwo, hodowla i leśnictwo to najważniejsze dziedziny energetyki, działające przede wszystkim w oparciu o zasoby energii i promieniowania słonecznego.
8. Szeroko rozumiana energetyka obejmuje wszystkie dziedziny działalności gospodarczej człowieka. Można je bowiem przyporządkować do czterech zasadniczych kategorii: przetwarzanie energii, przenoszenie energii, gromadzenie energii oraz wykorzystanie energii.
9. Wszelka działalność gospodarcza odbywa się kosztem środowiska naturalnego i w związku z tym musi być oceniana przez porównanie uzyskiwanych z tej działalności efektów ze szkodami, jakie przynosi środowisku naturalnemu. Z tego punktu widzenia wszelką działalność gospodarczą należy rozpatrywać jako nieunikniony kompromis pomiędzy interesami doraźnymi i lokalnymi, a długoterminowymi i globalnymi.
10. Konieczność wprowadzenia do rachunku kosztów wytwarzania, kosztu wykorzystania (użytkowania) środowiska. Dotychczas w rozważaniach ekonomicznych w najlepszym razie bierze się pod uwagę kary za szkody spowodowane w środowisku. Kary te są wymierzane za przekroczenie pewnych, ustalanych arbitralnie, wartości progowych. Większość zjawisk, związanych z oddziaływaniem przedsięwzięć gospodarczych na środowisko, traktuje się jako nie dających się ująć w kategoriach ekonomicznych.
11. Energetyka, w potocznym rozumieniu, stanowi podstawową część infrastruktury gospodarczej kraju. Wyrządza ona największe szkody w środowisku.
12. Przedsięwzięcia energetyki "amatorskiej" (należy odróżniać od energetyki zawodowej), np. poniżej 100 - 200 kW, nie będą wymagały uzyskania koncesji, a będą podlegać obowiązkowemu zgłoszeniu i muszą spełniać wymagania przepisów państwowych.
13. Energetyka alternatywna (wiatr, mała hydroenergetyka, promieniowanie Słońca, biogaz i utylizacja odpadów np. drewna) powinna stanowić pole działania energetyki "amatorskiej".
14. Nie ma możliwości dokonania szybkiej przebudowy istniejącej elektroenergetyki, zarówno przez jej modernizację (instalowanie urządzeń ochrony środowiska oraz wymiana niektórych urządzeń), jak i przejście do innych niż dotychczasowe technologii. Wynikają stąd następujące postulaty odnośnie elektroenergetyki:
    • pilne wdrażanie programu poszanowania energii, który winien doprowadzić do znacznego wzrostu efektywności wykorzystania energii;
    • nie zwiększanie globalnej mocy zainstalowanej, do czasu osiągnięcia średnioeuropejskiego poziomu efektywności wykorzystania energii elektrycznej w tworzeniu produktu narodowego brutto;
    • rekonstrukcja, modernizacja i racjonalizacja eksploatacji niewyeksploatowanych, istniejących obiektów energetyki;
    • stopniowa wymiana najbardziej przestarzałych obiektów na nowe, o mniejszej mocy jednostkowej, położone bliżej odbiorców.
15. Sprawa ochrony środowiska, przy udzielaniu koncesji na wytwarzanie elektroenergii, musi być zagwarantowana przez:
    • ograniczenie mocy zainstalowanej w nowych obiektach do 300 - 600 MW w jednej elektrowni, w zależności od systemu chłodzenia i warunków hydrologicznych danej lokalizacji. Dla hydroenergetyki takim ograniczeniem winno być maksymalne, dopuszczalne spiętrzenie do 4-6 m.
    • położenie nowych obiektów w pobliżu głównego odbioru (skrócenie odległości przesyłu);
    • ustalenie opłat stałych za jednostkę uwalnianych zanieczyszczeń oraz kar za niedotrzymanie założonych parametrów technologicznych;
    • program unieszkodliwiania lub zagospodarowania odpadów stałych;
    • ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej (gwarancje wypłacalności).

Andrzej Wierusz
Wilcza 14/25, Warszawa