Grasshopper nr 1, Zima '93
Na Ukrainie ustanowione są podstawy prawne dla ochrony środowiska, jednak tworzenie ustaw szczegółowych hamowane jest przez długotrwałą procedurę. Uchwalono już jednak ustawy dotyczące zanieczyszczeń powietrza, ochrony zwierząt i roślin. Istnieje czerwona lista gatunków zagrożonych wyginięciem. Podobnie jak w Polsce, fabryki powinny wnosić podatki i kary od zanieczyszczeń. Wysokość opłat zależy od ilości emitowanych substancji toksycznych. Przyjęto zasadę, że za zatruwanie środowiska płaci ten, kto jest go winien.
Na terenach szczególnie zanieczyszczonych obowiązują specjalne prawa. Ostatnio powstał dekret o ich rekultywacji.
Niestety system prawny nie jest zbieżny z praktyką życiową. Winni zanieczyszczeń środowiska nie kwapią się z wnoszeniem opłat i władze mają wielkie trudności za skłonieniem ich do tego.
Jednym z podstawowych warunków poprawy sytuacji jest stworzenie sprawnego systemu monitoringu. System taki jest planowany przez Ministerstwo Ochrony Środowiska. Jego Podstawą mają być pomiary wykonywane w terenie przez pracowników służb publicznych i przez wojsko.
Innym powodem niewydolności systemu prawnego jest brak nacisku społecznego. Informacje na temat rozmiarów i skutków skażenia środowiska nie są publikowane i dostęp do nich jest bardzo utrudniony.
Ernst Jan Stores
Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska to organ administracji państwowej przeznaczony do kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska oraz badania stanu środowiska. Podlega on Ministerstwu Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Częścią PIOŚ są Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska, zwane często policją ekologiczną. Są one uprawnione do wstępu przez całą dobę na teren obiektu, gdzie prowadzona jest działalność gospodarcza. Inspekcje takie nie są zapowiadane. Inspektor WIOŚ może zażądać okazania dokumentów, złożenia zeznań i udostępnienia wszystkich danych mających związek z problematyką kontroli. Jest upoważniony do pobrania próbek i przeprowadzenia wszelkich czynności kontrolnych. Niestety z aparaturą pomiarową na ogół nie jest najlepiej.
W wyniku kontroli inspektor może nałożyć obowiązek podjęcia działań zmierzających do usunięcia w określonym terminie przyczyn szkodliwego oddziaływania na środowisko, wymierzyć karę pieniężną lub nawet wstrzymać działalność powodującą naruszanie wymagań ochrony środowiska. Ostatecznie jednak o cofnięciu zgody na prowadzenie działalności gospodarczej decyduje samorząd.
W skrajnych wypadkach WIOŚ ma prawo zwrócić się do prokuratora o wszczęcie postępowania karnego.
WIOŚ to instytucja, do której można zwrócić się ze skarga. Jest ona zobowiązana do szybkiej reakcji na interwencje i do współpracy z niezależnymi ruchami ekologicznymi.
Oprac. B.K.
W ramach warsztatu dotyczącego źródeł finansowania ekologicznych grup pozarządowych dyskutowano na temat teorii i praktyki zdobywania funduszy.
Jak się okazało, obok grup przebojowo podchodzących do zdobywania środków na działalność organizacji istnieją takie, które wstydzą się "żebraniny" i dlatego nie zwracają się o pomoc na przykład do fundacji. Poza pragmatyczną stroną sprawy, to drugie podejście wydaje się być błędne z "filozoficznego" punktu widzenia. Przecież każda organizacja ekologiczna, prowadząc nawet skromne akcje, działa na rzecz dobra - jeżeli już nie całego społeczeństwa - to przynajmniej mniejszej lub większej społeczności lokalnej.
Grupa, która jest społecznie użyteczna, ma całkowicie uzasadnione prawo domagać się od społeczeństwa i instytucji w nim działających pomocy, poparcia i dofinansowania swoich działań. Nie ma się więc czego wstydzić! Trzeba natomiast pamiętać o tym, żeby prosić. Kogo? Tych, którzy mogą nam coś dać. Jeżeli wspomniana społeczność jest uboga i poza wsparciem moralnym nie może nam nic zaoferować, to należy się zorientować, jakie instytucje, organizacje czy też fundusze i fundacje są zainteresowane sferą naszego działania lub rozwojem terenu, na którym działamy. Bardzo często takie instytucje będą lub powinny byc zainteresowane promowaniem naszych działań, gdyż - było nie było - częstokroć wykonujemy lwia część ich zadań. I jeszcze pamiętajmy - fundacje są po to, by gromadzić i dysponować funduszami na określone cele. Pamiętajmy, żeby prosić!
Nie tylko pieniądze pomogą nam zrealizować nasze cele. Każda rzecz przekazana w darze, każda usługa wykonana bezpłatnie na rzecz naszej grupy stanowi konkretną pomoc. Nie lekceważmy takich form pomocy, gdyż są one często łatwiejsze do uzyskania niż pieniądze. Każda firma chętniej przekaże w darze swój produkt niż pieniądze.
Róbmy użytek z posiadanej wiedzy! Starajmy się ją sprzedawać w formie publikacji, ekspertyz czy odpłatnego doradztwa. Nie zapominajmy także, że wiedza bezinteresownie nam przekazana jest także formą udzielonej nam dotacji.
Słuchajmy swojego sponsora. Jeżeli założymy, że jesteśmy najmądrzejsi i nie będziemy słuchać tego, co nasz sponsor ma do powiedzenia, jesteśmy na najlepszej drodze do pozostania bez funduszy. Sponsor sfinansuje to, co chce lub to, do czego go przekonamy. Kontaktuj się więc ze swoim sponsorem!
Zainteresujmy się każdym, nawet najdziwniejszym pomysłem na zdobycie środków. Czasem jego niecodzienność może przynieść nam korzyści. Bądźmy elastyczni, otwarci, rzetelni i wytrwali, a wtedy pieniądze nie będą nam przechodziły koło nosa.
To tylko kilka uwag, o których warto pamiętać. Jeżeli jesteście zainteresowani dalszymi informacjami na tematy związane z finansowaniem działalności grupy, zapraszam do kontaktowania się ze mną.
Radek Tendera
Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych
31-506 Kraków
ul. Topolowa 26/6
Polska
tel. +48-12-21-01-54
fax. +48-12-21-64-60