Grasshopper nr 3, Lato '94
Redaktoro:
La tiel nomatajn eroregionojn elpensis Çtatoj de la okcidenta Eropo jam en la 60-aj jaroj. De tiu tempo ili agas kun bonaj rezultoj, kvankam ili ne estas ia mirakla medikamento kontra ‚iuj mal-facila°oj. Pollando en la pasinta jaro ratifis la Madridan Konvencion pri la translima kunlaboro. La disvolvado de ‚i tiu kunlaboro estas tasko de la atoritatoj de memestraroj kaj de teritoriaj estraroj, tamen - kion la Konvencio klare precizigas - kadre de la kompetentoj, kiujn ili disponas en la koncerna Çtato.
Pri apudlima kunlaboro de polaj vojevodioj kun la plej proksimaj najbaroj, kun la estro de la Fako pri Translima Kunlaboro en la Ministrerio por Eksterlandaj Aferoj, Bogdan Wrzochalski, interparolas Barbara Olszewska:
Ni havas nuntempe en Pollando du strukturojn inter-regionajn, kiuj uzas la nomon "eroregionoj". Krome ekzistas asocio de komunumoj de la Supra Silezio kaj Norda Moravio, kiu balda estas tranformiÁonta en la Silezia-Moravian Eroregionon. Éu ili kreos Çancon por super-venko de diversspecaj antajuÁoj rezultintaj el la historia pasinteco kaj efike eliminos la ekonimiajn dividojn, a ‚u eble ili fariÁos ekzemple danÁera ponto por politika unuecigo de Eropo?
Eldiro:
Anta ol mi provos respondi al la demando, permesu, sinjorino, prezenti mian personan pripenson. Mi havis la eblecon interparoli kun niaj partneroj, niaj najbaroj, interparoli pri eroregionaj aferoj. Prezentante nian politikan filozofion pri la translima kaj interregiona kunlaboro Áenerale, mi diris, ke Áustadire malfacile estas imagi la koncepton de eroregiono, same teorie, kiel anka praktike, sen la ideo de leÁobea Çtato kaj demokratio. El tio ‚i sekvas la konkludo, ke ‚i-speca koncepto povis kreiÁi post la 1989 jaro. Tio ‚i, kompreneble, estas karakteriza same por Pollando, kiel anka por niaj najbaroj. Sed la ideo de eroregionoj ne estas ideo tipa por la komunismaj Çtatoj, ‚ar diversaj filozofoj okcidenteropaj montris la rolon, la funkcion de eroregiona kunlaboro, survoje al la unuiÁanta Eropo. Por ni tio estis ideo grandparte spontana, ‚ar temis pri la loka administracio, tamen tiu spontaneco devis esti interkonsentata kun la centraj atoritatoj.
Ne estas afero indiferenta, kian politikon gvidas la lokaj atoritatoj rilate siajn eksterlandajn partnerojn. Ni prezentu la ekzemplon de la Karpata Eroregiono, kiu estas Áuste tia ligo interregiona de kelkaj partneroj, ‚ar apud Pollando troviÁas en Ái regionoj apartenantaj al Slovakio, Ukrainio kaj Hungario. Tio estas karakteriza ekzemplo, kiu fariÁis kazo por treege tempesteca diskuto politika kaj kiu kondukis rekte al la konstato, ke la demando de eroregiono estas unu el la divido-linioj inter la maldekstruloj kaj dekstruloj. Tio estas kelka miskompreno pro tio, ke ja same adepto de dekstrulaj opinioj, kiel anka de la maldekstrulaj, povas konsideri la naciajn volorojn kaj vidi la sencon de la eropa ideo, de praktikaj avantaÁoj, de alia eropa ordo.
Redaktoro:
La Karpata Regiono ne estas la unusola, ekzistas anka aliaj. Kiu kreas ilin?
Eldiro:
Kreas ilin la administraj atoritatoj kaj tiuj de memestraroj. Ekzemple en la kazo de la Regiono "Pro Europa Viadrina" kreis Áin polaj komunumoj kaj respondaj administraj unuoj germanaj. Ekzistas anka regiono "Niso", ne nur kun la partopreno de la apudlima germana partnero, sed krome anka de la ‚eÂa parnero. Kompreneble oni povas demandi, kiel praktike aspektas ‚i tiu kunlaboro.
Mia respondo jam ne estas tiom optimismoplena, se oni konsideras la eblecojn. Tio estas sufi‚e komplika problemo.
Redaktoro:
La translima kunlaboro, tio estas la eroregiona, elvokas multe da kontradiroj. Kia estas la diferenco inter la kunlaboro kadre de eroregiono, kaj la kunlaboro Áenerale inter Çtatoj?
Eldiro:
La bazo de la ideo de eroregiono estas la premiso, ke oni kreas ligon, kiu estas difinita teritorie. Oni kutimas difini kelkajn principojn de kunlaboro, kiuj rezultas ekzemple el tio, ke ekzistas agadsferoj, kiuj povas aparte interesi la koncernan eroregionon. Kaj ‚i-koncerne plej bone povas orientiÁi la lokaj atoritatoj, kiuj plej bone scias, kion ili pleje bezonas. Fakte, Áis nun oni ne faris ‚i tion, ‚ar oni ne prenis en konsideron la lokajn bezonojn.
Redaktoro:
Ni havas eroregionojn ‚e la okcidenta limo de Pollando, ‚e la suda limo anka. Kiel estas ‚e la orienta limo?
Eldiro:
Pollando subskribis kelkajn internaciajn kontraktojn kun respublikoj de la eksa Soveta Unio. Ali-flanke ne malalta grado oni povas paroli pri la eroregiona kunlaboro.
Ekzistas koncepto de la eroregiono "Bug", kiu koncernas la kunlaboron de apudlimaj vojevodioj polaj kun la apudlimaj regionoj de Bjelorusio kaj Ukrainio. Oni devas tamen koncedi, ke ‚i tiu kunlaboro ne estas tiom spektakleca, kiel ‚e la pola-slovaka limo a pola-germana. Éi-koncerne estas ankora multo farenda.
Redaktoro:
Se estas tiom da avantaÁoj pro ‚i-speca kunlaboro, do kial Ái tiom malrapide divolviÁas?
Eldiro:
Mi pensas, ke la atendoj de la partneroj estas diversaj.
Kaj ‚i tio estas komprenebla. Krome, se temas pri la kunlaboro ‚e la suda limo, ekzistas tie kelkaj naciecaj problemoj ‚e niaj najbaraj Çtatoj, kaj ‚i tiuj Çtatoj, kompreneble, havas la kazon por iom singarde trakti la aferojn, kaj ili ne volas tro abrupte disvolvi kelkajn kunlabor-formojn. Ni devas ‚i tion respekti kaj kompreni.
Feli‚e tiajn problemojn ni ne havas, kvankam tie a tie - ekzemple en la vojevodio de Przemy¶l (sud-orienta Pollando) oni povas paroli pri la ukraina nacia malplimulto. Sed ‚i tiuj problemoj ne funkcias, kiel timoj de polaj eroregionaj atoritatoj, kiuj povus malhelpi la kunlaboron.
Redaktoro:
Kompreneble parolante pri la eroregiona kunlaboro oni ‚iam devas memori pri la grandaj eblecoj de esperantistaj kontaktoj kaj eroregiona kunlaboro per Esperanto. Éi tiuj eblecoj estas aparte rimarkindaj, kaj nepre oni devus utiligi ilin pli vaste. Ni do volonte pritraktos la demandon en niaj leterkeÇtoj, se niaj askultantoj sendos al ni siajn ‚i-koncernajn spertojn, proponojn, sugestojn; ‚ar per niaj elsendoj kaj i.a. per perado de bonaj ideoj al esperantista kunlaboro en Eropo - ni volas kontribui al la 35-jariÁo de niaj elsendoj, kiu pasos la 4-an de aprilo 1994. Se temas pri la regiona kunlaboro, tiamaniere i.a. kunlaboras finnoj kaj rusoj en Karelio, finnoj kaj estonoj, finnoj kaj svedoj, svedoj kaj danoj, germanoj kaj nederlandanoj; nederlandanoj, belgoj kaj francoj; verÇajne italoj kaj hispanoj, kvankam ni ne havas informojn pri tio; italoj kaj francoj, kaj ekzistas ja krome tiu fama Alp-Adria kunlaborado, do ni esperas, ke jam balda ni povos tre vaste kaj interese pritrakti tiun demandon kaj formojn de la jam ekzistanta kunlaborado kaj eblecojn por estonto. Do, ne hezitu, sed priskribu viajn spertojn kaj sendu al:
POLA RADIO, Esperanto-Redakcio,
poÇtkesto 46
PL-00-950 Varsovio, Pollando,
fakso: +48-22/444-123.
(27.1.94, represo el "Esperanto
el Pollando" n-ro 6/94
Andersa 37/59a, Warszawa, Poland
+48-22/314095)
POLA RADIO EN ESPERANTO AUSKULTU ÉIUTAGE:
1430-1455 11815 9540 9525 7145 6135 kHz -ultramallongaj ondoj
25.39 31.45 31.50 41.99 48.90 m
2130-2155 6135 5995 1503 kHz - mezlongaj ondoj
48.90 49.22 199.60 m
(Horoj estas indikitaj la UNIVERSALA TEMPO - UTC, por mezeuropa vintra tempo aldonu unu horon).