BADANIA NAD ZASTOSOWANIAMI INŻYNIERII GENETYCZNEJ W ROLNICTWIE [3]

3.2. BADANIA NAD ZASTOSOWANIAMI INŻYNIERII GENETYCZNEJ W ROLNICTWIE [3]

Jak do tej pory niewiele spośród realizowanych w Polsce projektów badawczych znajduje bezpośrednie zastosowanie w przemyśle lub rolnictwie. Poniżej wymieniono niektóre z instytutów prowadzących szeroko zakrojone prace z zakresu biotechnologii oraz te, dla których inżynieria genetyczna jest tylko jednym z obszarów zainteresowań:

Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Instytut Sadownictwa i Roślin Ozdobnych w Skierniewicach pracują nad wyprodukowaniem zmienionych genetycznie, odpornych na działanie wirusów śliw;
Instytut Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie oraz Instytut Ziemniaka pracują nad sposobami wykrywania wirusa liściozwoju ziemniaka (ang. skrót PLRV - Potato Leaf Roll Virus) oraz nad uzyskaniem metodami inżynierii genetycznej ziemniaków, charakteryzujących się odpornością na ten wirus;
Instytut Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu pracuje nad wprowadzeniem biopreparatów dla rolnictwa z roślin łubinu gorzkiego;
Zakład Rozrodu Zwierząt Instytutu Zootechniki w Balicach koło Krakowa prowadzi badania nad zmodyfikowanymi genetycznie zwierzętami.

Większość badań skupia się wokół czterech następujących głównych kwestii:

odporność na choroby;
odporność na szkodniki;
techniki rozmnażania roślin i zwierząt;
kontrola jakości.

W przypadku roślin najważniejsze badania dotyczą:

odporności u jabłek;
odporności u rodzaju Brassica (należą do niego rzepak i kapusta), cebuli, marchwi i pomidora;
odporności na niskie temperatury u ogórków, pomidorów i papryki czerwonej.

JUŻ NIEDŁUGO... ZMODYFIKOWANE GENETYCZNIE ZIEMNIAKI

W Polsce ziemniaki uprawia się na powierzchni około 1,7 miliona hektarów, co daje roczną produkcję przekraczającą 34 milionów ton.

W roku 1995 Instytut Biochemii i Biofizyki (IBB) w Warszawie wyprodukował ziemniaki odporne na wirus liściozwoju ziemniaka (PLRV). W Polsce uprawia się około 60 odmian ziemniaka. Niektóre odmiany posiadają naturalną odporność na PLRV; inne z kolei są odporne na inne choroby, lecz nie na PLRV.

Ziemniaki uodpornione na wirus liściozwoju ziemniaka

Badania prowadzone w IBB koncentrują się na polskiej odmianie ziemniaka o nazwie Bzura, która charakteryzuje się wysoką zawartością skrobi i stosowana jest głównie jako pasza dla świń. Odmiana Bzura jest odporna na niektóre wirusy, takie jak wirus mozaikowy, lecz nie na PLRV. Celem badań prowadzonych przez IBB jest uodpornienie Bzury na PLRV. Zakłada się, że zaletą uodpornionych na ten wirus ziemniaków będzie to, że do zwalczania chorób wirusowych potrzeba będzie mniej pestycydów. (4)

Badania nad uzyskaniem ziemniaka odpornego na PLRV prowadzone są wspólnie z Instytutem Ziemniaka w Młochowie koło Warszawy. IBB "stworzył" transgenicznego (tj. z obcym genem) ziemniaka, a Instytut Ziemniaka spędził ostatnie dwa lata, mnożąc go w celu otrzymania wystarczającej liczby bulw. Próby polowe zaczną się wtedy, gdy Instytut wyhoduje wystarczającą ilość bulw ziemniaków odpornych na PLRV. (5)

A zatem jedyną przeszkodą na drodze do rozpoczęcia testów polowych jest niedostateczna liczba bulw tejże zmodyfikowanej genetycznie odmiany. Według Instytutu Ziemniaka, zezwolenie na podjęcie prób polowych nie jest w Polsce obecnie wymagane, gdyż nie istnieją w tej kwestii żadne przepisy. Dla zapewnienia bezpieczeństwa, planuje się zastosowanie ekranu podczas przeprowadzania prób polowych. (6) Czy jednak ekrany zapobiegną rozprzestrzenianiu się "obcego" genu za pośrednictwem wiatru i zapylania przez owady?

Zanieczyszczenia genetyczne za pośrednictwem rozsiewania pyłku

Testy polowe ze zmienionymi genetycznie ziemniakami wykazały zarówno dużą częstotliwość, jak i szeroki zasięg przepływu genów z jednej populacji do drugiej. Kiedy normalne ziemniaki posadzono w odległości do 1100 metrów od ziemniaków zmienionych genetycznie, a następnie zebrano nasiona normalnych ziemniaków, 72% roślin w bezpośrednim sąsiedztwie ziemniaków transgenicznych zawierało obcy gen. Przy zachowaniu większej odległości, udział nasion zawierających gen obcy był niemal stały i wynosił 35%. (7)

Inne zagrożenia dla środowiska i zdrowia człowieka, związane z wprowadzaniem genów wirusów do roślin, takie jak pojawienie się bardziej złośliwych wirusów lub większa liczba alergii, były już w tym miejscu omawiane (patrz podrozdział 1.2.1).