2.4. WNIOSKI
"Ekologia to choroba cywilizacji"
prof. Włodzimierz Zagórski-Ostoja,
dyrektor Instytutu Biochemii
i Biofizyki w Warszawie
Powyższy cytat daje pewne wyobrażenie o postawach niektórych
przedstawicieli inżynierii genetycznej w Europie środkowo-Wschodniej w odniesieniu do
ochrony środowiska. A jednak jest tak, że w EśW to właśnie sami naukowy, bez niczyjej
kontroli, decydują o przebiegu tworzenia przepisów, regulujących ich własną
działalność. Jest rzeczą oczywistą, że dobrowolna samoregulacja bez żadnej mocy
prawnej jest im na rękę. Jednak zdrowy rozsądek i doświadczenie ekologów i
organizacji społecznych na Zachodzie wskazują, że nie można oczekiwać od naukowców i
przemysłu, by sami ograniczali własne możliwości działania. Na straży interesu
społecznego musi stać dobrze poinformowana opinia publiczna, demokracja uczestnicząca
oraz moc prawa.
W krajach EśW, które mają niewiele tradycji demokratycznych lub nie
mają ich wcale, jest rzeczą szczególnie istotną, by rządy były gwarantem
praworządności. Mogą to robić poprzez zapewnienie opinii publicznej dostępu do
informacji z zakresu prac w dziedzinie inżynierii genetycznej, a także poprzez
wprowadzenie procedur, umożliwiających współudział społeczeństwa w procesach
podejmowania decyzji.
Legislacja powinna się kierować zasadą ostrożności, gdyż
uwalnianie GMO do środowiska niesie ze sobą nieznane niebezpieczeństwa.
Aby po raz kolejny nie sprawdziła się zasada "mądry Polak po
szkodzie", należy z wyprzedzeniem zapobiegać potencjalnym zagrożeniom, związanym z
GMO. żeby tak się stało, zarówno opinia publiczna, pracownicy, konsumenci, jak i
organizacje społeczne, ekologiczne i religijne muszą kwestionować przyjmowane za pewnik
założenia nauki i przemysłu, bacząc, czy rzeczywiście ich poczynania służą
zaspokajaniu potrzeb społecznych. Najlepszym sposobem, by to zapewnić jest wykorzystanie
siły, jaką niesie ze sobą prawo. Prawo to może być międzynarodowe, regionalne lub
krajowe, ale musi być prawem.
To właśnie przede wszystkim fakt, że obowiązujące w krajach
komunistycznych liczne zasady i zalecenia nie były uzupełnione procedurami udziału
społeczeństwa w przygotowaniu ustaw z zakresu ochrony środowiska doprowadził te kraje
do stanu ekologicznej katastrofy.
PRZYPISY DO ROZDZIAŁU 2.
Tomasz Twardowski, Uregulowania prawne w biotechnologii, "Sprawy Nauki" nr 6/1994
Wystąpienie K. Skryabina z Centrum Bioinżynierii Rosyjskiej Akademii Nauk w
Moskwie podczas seminarium zorganizowanego przez UNIDO pod auspicjami ICGEB (International
Centre for Genetic Engineering and Biotechnology), Moskwa, 27 lutego - 1 marca 1996.
Pawlin Petrinsky, Instytut Inżynierii Genetycznej (IGE) w Kostinbrodzie w
Bułgarii, w rozmowie z Izą Kruszewską, podczas Seminarium "Strengthening
Institutional Capacity in Biosafety", Moskwa, 27 lutego - 1 marca 1996
"Provision of Ecological Safety while siting Hazardous Industries and
Technologies on Russian Territory by Foreign Firms", raport przygotowany przez grupę
roboczą pod kierunkiem ministra ochrony środowiska, A.F. Poriadina i przedłożony
"Komisji Jabłokowa" we wrześniu 1995, przetłumaczony przez Greenpeace Russia.
op. cit. 2, Skryabin
Ferenc Rudan, National Committee for Technological Development, Budapeszt,
Węgry, referat przygotowany na spotkanie "Harmonisation of biotechnology regulations in
CEE", 22-23 września 1994; streszczenie referatu przedrukowano w: "Biotechnologia"
1(28)1995
op. cit. 1, Twardowski
Attanas I. Atanassov, Institute of Genetic Engineering (IGE), Plant
Biotechnology Research Centre, Kostinbrod, Bułgaria, referat przygotowany na spotkanie
"Harmonisation of biotechnology regulations in CEE", 22-23 września 1994;
streszczenie referatu przedrukowano w: "Biotechnologia" 2(29)1995; oraz Pawlin
Petrinsky, Instytut Inżynierii Genetycznej (IGE) w Kostinbrodzie, Bułgaria, w rozmowie
podczas Seminarium "Strengthening Institutional Capacity in Biosafety", Moskwa, 27
lutego -1 marca 1996
op. cit. 3, Petrinsky
Rozmowy z prof. Kazimierzem Adamczewskim z Instytutu Ochrony Roślin w
Poznaniu, przeprowadzona 12 stycznia 1996 oraz z prof. Józefem Rolą z Instytutu Uprawy,
Nawożenia i Gleboznawstwa we Wrocławiu, która odbyła się 13 stycznia 1996; także
rozmowa z Jackiem Zawadzkim z firmy Hoechst, w biurze spółki AgrEvo w Warszawie, dnia 15
stycznia 1996.
Rozmowa z Biserką Strel, urzędniczką ze Słoweńskiego Biura Patentowego i
Uniwersytetu w Ljubljanie, Moskwa, 27 lutego 1996.
op. cit. 6, Ferenc
Helena Stepankova, Jaroslav Drobnik, Instytut Biotechnologii, Uniwersytet
Karola w Pradze, referat przygotowany na spotkanie "Harmonisation of biotechnology
regulations in CEE", 22-23 września 1994; streszczenie referatu przedrukowano w:
"Biotechnologia" 2(29)1995
Vladimir Sitkey, LIKEO, Research Institute, Bratysława, Słowacja, referat
przygotowany na spotkanie "Harmonisation of biotechnology regulations in CEE", 22-23
września 1994; streszczenie referatu przedrukowano w: "Biotechnologia" 1(28)1995
Biserka Strel, Ministerstwo Nauki i Techniki, Urząd Ochrony Własności
Intelektualnej Republiki Słowenii, Ljubljana, Słowenia; referat przygotowany na
spotkanie "Harmonisation of biotechnology regulations in CEE", 22-23 września 1994;
streszczenie referatu przedrukowano w: "Biotechnologia" 1(28)1995
op. cit. 2, Skryabin
op. cit. 1, Twardowski
op. cit. 2, Skryabin
op. cit. 1, Twardowski
Aneks IIA i IIB zawiera wykaz informacji, które należy dostarczyć
kompetentnym organom we wnioskach w sprawie przeprowadzenia zamierzonych uwolnień GMO do
środowiska.
Aneks IIA poświęcony jest informacjom wymaganych przy powiadomieniach dotyczących
uwalniania do środowiska GMO z wyjątkiem roślin wyższych.
Aneks IIB poświęcony jest informacjom wymaganych przy powiadomieniach dotyczących
uwalniania zmodyfikowanych genetycznie roślin wyższych (Gymnospermae i Angiospermae).
op. cit. 8, Atanassov
Większość informacji zawartych w tej części raportu pochodzi z
publikacji: dr T. Twardowski, dr S. Bielecki i dr A. Płucienniczak, "A Review of Recent
Situation in Poland", proceedings from the Central and Eastern European Conference for
Regional and International Co-operation on Safety in Biotechnology, 2-6 września 1995,
Keszthely, Węgry