Czy wiedzieli Państwo, że od trzech lat w polskich stawach pływają KARPIE, posiadające ludzkie geny, które mają przyspieszyć ich wzrost? [2] Lub też że od roku 1991 naukowcy bułgarscy uprawiają TYTOń i LUCERNę z obcymi genami, uodparniającymi je na wirusy i bakterie? [3] Węgry przeprowadzają próby polowe z pięcioma transgenicznymi roślinami uprawnymi: ZIEMNIAKIEM, TYTONIEM, KUKURYDZą, RZEPAKIEM I LUCERNą, mające na celu sprawdzenie ich odporności na antybiotyki. [4] Rosja od trzech lat prowadzi próby polowe z ziemniakami niewrażliwymi na herbicydy. [5] W miejscach rozsianych po całym świecie czyniono już próby z przenoszeniem genów człowieka do łososia, pstrąga, kóz, owiec, ryżu i tytoniu. Geny kurcząt i ciem przeniesiono do ziemniaków; geny myszy - do tytoniu, a geny bakterii i wirusów do ogórka, ziemniaka, pomidorów i kukurydzy. [6]
Co to jest inżynieria genetyczna?
Inżynieria genetyczna to stosunkowo nowa gałąź nauki, którą często określa się mylącym mianem NOWE BIOTECHNOLOGIE; ten prosty zabieg lingwistyczny stanowi próbę utożsamienia jej z mającym kilkusetletnią tradycję przemysłowym wykorzystaniem procesów biologicznych, takich jak pieczenie chleba czy warzenie piwa. Termin "biotechnologia" odnosi się do nauki, zajmującej się zastosowaniem organizmów żywych w przemyśle - na przykład wykorzystaniem drożdży do produkcji chleba i wina. Termin ten stosowany jest ponadto do określania starannej hodowli roślin i zwierząt w celu uzyskania konkretnego pożądanego rezultatu. Tradycyjnym biotechnologiom zawdzięczamy szklarniowe róże o niezwykłych barwach oraz krowy, dające więcej mięsa albo mleka.
W przypadku inżynierii genetycznej rzecz przedstawia się inaczej.
Mamy tu do czynienia z pobieraniem genów z komórek organizmu i przenoszeniem ich pomiędzy różnymi niespokrewnionymi gatunkami w celu uzyskania ORGANIZMóW ZMODYFIKOWANYCH GENETYCZNIE (GMO) o nowych, nie spotykanych w naturalnych warunkach cechach.
Idea inżynierii genetycznej została podchwycona przez uczonych i przemysł jako sposób na zmienianie i "ulepszanie" organizmów żywych.
W rolnictwie inżynieria genetyczna koncentruje się na nadawaniu roślinom uprawianym na skalę przemysłową nowych właściwości, takich jak odporność na herbicydy, zmiana wartości odżywczych, odporność na owady czy wytrzymałość na niekorzystne warunki środowiska, takie jak np. susza. Przemysł twierdzi, że te "ulepszenia" zwiększą efektywność i wydajność produkcji rolnej. Jedno jest pewne: dzięki nim zwiększą się jego zyski.
W Ameryce Północnej zmienione genetycznie pomidory 'Flav Savr', które dłużej pozostają świeże dzięki pomocy obcego genu, opóźniającego procesy gnilne, można już kupić w supermarkecie. Możliwości wydają się być nieograniczone: banany, pomidory i melony, które pozostają świeże całe tygodnie czy miesiące; rośliny uprawne, odporne na środki chwastobójcze. Zarówno szybciej rosnący łosoś, jak i pstrąg czy karp mogą się stać częścią naszego codziennego jadłospisu.
Co więcej, inżynieria genetyczna nie ogranicza się do rolnictwa i produkcji żywności. Znajduje ona zastosowania w przemyśle tekstylnym i skórzanym, w górnictwie, leśnictwie oraz przemyśle celulozowo-papierniczym, przy rekultywacji skażonych terenów, produkcji detergentów i środków farmaceutycznych.
Jeśli ta tendencja się utrzyma, spożywane przez nas jedzenie, lekarstwa, które zażywamy i opieka zdrowotna, jaką otrzymujemy, a także nasz sposób postrzegania i wykorzystywania istniejących zasobów naturalnych ulegną nieodwracalnej zmianie.
TABELA 1. RÓŻNICE POMIĘDZY TRADYCYJNĄ BIOTECHNOLOGIĄ
A INŻYNIERIĄ GENETYCZNĄ
TRADYCYJNA BIOTECHNOLOGIA |
INżYNIERIA GENETYCZNA |
Rozmnażanie możliwe jest tylko w przypadku organizmów tego samego gatunku lub gatunków blisko ze sobą spokrewnionych. Możliwe są tylko wewnątrzgatunkowe kombinacje DNA, te, które występują w naturalnych warunkach. Stąd ogromna większość wyprodukowanych organizmów to organizmy, które mogłyby istnieć w warunkach naturalnych lub też już istnieją. |
Możliwe jest łączenie DNA organizmów należących do różnych gatunków. W ten sposób można uzyskać "nowe" organizmy, które, w związku z tym, że posiadają cechy nie pojawiające się normalnie u danego gatunku, nie występują w warunkach naturalnych. |
Rozmaitość cech, które można wykorzystać przy rozmnażaniu zwierząt, ograniczona jest do tych cech, które spotyka się w ramach danego gatunku w przyrodzie. |
W związku z tym, że możliwe jest łączenie DNA pochodzącego od różnych gatunków, rozmaitość cech, do których uzyskania można dążyć, jest niemal nieograniczona. |
Aby uzyskać pożądane rezultaty, potrzeba zwykle wielu pokoleń selektywnej hodowli; jest to proces, który może zająć kilka lat. |
Ta metoda przenoszenia cech do danego gatunku pozwala na szybsze uzyskanie pożądanego produktu. |
źródło: "The Citizen's Guide to Biotechnology", Canadian Institute for Environmental Law and Policy, Toronto, 1995