Tworzenie lokalnych form ochrony przyrody
Robert Wawręty
Towarzystwo na rzecz Ziemi
RZEKA KONFLIKTU
Kiedy w 1996 roku Towarzystwo na rzecz Ziemi (wówczas jeszcze Federacja Zielonych – Oświęcim) rozpoczynało działania przeciwko prowadzonej regulacji Soły, nikt nie przypuszczał, że w ciągu kilku miesięcy spychacze opuszczą brzegi rzeki, a w dwa lata późnej na mocy uchwały Rady Miasta Oświęcimia sporny teren objęty zostanie ochroną prawną. A jednak ... To co wówczas wydawało się niemożliwe dziś jest już faktem.
W wyniku pierwszych robót regulacyjnych prowadzonych nad Sołą w latach 80-tych zdewastowano ponad 30% powierzchni zajmowanej przez łęgi wierzbowo-topolowe (zbiorowiska leśne, znajdujące się w strefie zalewu wód rzecznych) zachowane w stanie prawie naturalnym. Lasy tego typu są na naszym kontynencie odpowiednikiem lasów deszczowych strefy tropikalnej. W Polsce aktualnie zajmują niecałe 5% pierwotnego areału.
Pomimo upływu wielu lat od tamtej pory, wciąż widoczne są skutki nieprzemyślanej ingerencji człowieka w środowisko naturalne. Sztucznie wzmocnione kamieniem brzegi utrwaliły się na zawsze w krajobrazie doliny Soły. Część lasów łęgowych i roślin chronionych zginęła już bezpowrotnie, a wokół pozostałych – w 1998 roku na nowo rozgorzał spór.
W kwietniu 1996r. Urząd Rejonowy, na wniosek Prezydenta Miasta Oświęcimia, wydał pozwolenie wodnoprawne na regulację rzeki Soły na odcinku 1,3 km tj. od mostu Jagiellońskiego do wysokości ul. Kamieniec. Projekt regulacji przewidywał prostowanie i pogłębianie koryta z równoczesną likwidacją 3 odsypisk oraz wykonanie umocnień brzegów za pomocą 2 typów opaski brzegowej ze stalowych koszy siatkowych na faszynadzie, wraz z umocnieniem skarpy powyżej korony opaski.
W typie pierwszym - na łącznej długości 728 m - zaprojektowano obetonowanie korony i ściany odwodnej koszy siatkowo-kamiennych, oraz umocnienie skarpy ponad opaską za pomocą prefabrykatów betonowych - ażurowych na podsypce filtracyjnej. W typie drugim - na długości 439 m - zaprojektowano kosze siatkowo-kamienne bez obetonowania oraz umocnienie skarpy ponad opaską za pomocą narzutu kamiennego w płotkach.
Ze względu na kolizję z bujnie występującą roślinnością, zaplanowano wycinkę kilkuset drzew i krzewów. W pierwszym etapie obejmującym długość 375 m pod topór przeznaczono przeszło 50 drzew oraz krzewy na powierzchni ok. 0,75 ha. Oszacowano, że w etapie drugim (pozostały odcinek rzeki) dodatkowo należało by wyciąć ok. 320 szt. drzew. Zresztą możliwość usunięcia kolejnej grupy drzew przewidywała od razu decyzja Urzędu Rejonowego, która stwierdzała, że "(...) w trakcie wykonywania prac regulacyjnych należy każdorazowo ustalać ilość drzew koniecznych do wycięcia na regulowanym odcinku, wpisując ich ilość do dziennika budowy (...)".
Na przełomie kwietnia i maja 1996r. bez wcześniejszego poinformowania organizacji ekologicznych przystąpiono nad Sołą w Oświęcimiu do wycinki drzew i krzewów. Zanim organizacje zorientowały się w zaistniałej sytuacji wycięto ponad 40 drzew i kilkadziesiąt zakrzaczeń.
Po dotarciu do akt sprawy regulacji, Towarzystwo na rzecz stwierdziło szereg zaistniałych uchybień prawnych. I tak, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1995r., regulacje rzek zalicza się do inwestycji szkodliwych dla środowiska. W związku z tym, w świetle ówczesnego art. 100 ust. 2 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, na organy administracji nałożony był obowiązek powiadomienia organizacji ekologicznych o planach regulacji. Tymczasem ani Urząd Rejonowy wydający pozwolenie wodnoprawne na regulację, ani też Urząd Miejski odpowiedzialny za wydanie decyzji na wycinkę drzew, z tego obowiązku się nie wywiązali. Co najważniejsze, decyzja o regulacji nie została poprzedzona wykonaniem oceny oddziaływania na środowisko, jak nakazywało ww. rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska. Również rozwiązania projektowe planowanej regulacji Soły zgodnie z art. 68. ust. 5. ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, powinny były zostać uzgodnione z wojewodą - czego także nie dopełniono.
Powyższe zarzuty stanowiły wystarczającą podstawę do wydania w dniu 25 czerwca 1996r. przez Wojewodę Bielskiego decyzji zlecającej Urzędowi Rejonowemu wznowienie postępowania w sprawie regulacji Soły. W związku z tym, 10 lipca 1996r. Urząd Rejonowy wstrzymał regulację Soły i rozpoczął ponowne w tej sprawie postępowanie administracyjne. Ponadto 24 lipca Samorządowe Kolegium Odwoławcze Województwa Bielskiego zdecydowało uchylić decyzję Prezydenta Oświęcimia zezwalającą na wycinkę drzew i krzewów nad Sołą i nakazało skierować sprawę do ponownego rozpatrzenia, a także dopuścić - na prawach strony - Towarzystwo do udziału we wznowionym postępowaniu administracyjnym.
Dodatkowo 29 lipca 1996r. TnZ podpisało porozumienie z Okręgową Dyrekcją Gospodarki Wodnej Inspektorat w Żywcu. ODGW zobowiązało się m.in. do ograniczenia robót do 240 m, nie stosowania betonu, zaprzestania dalszej wycinki drzew oraz pozostawienia wysp porośniętych roślinnością. Ponadto, strony porozumienia ustaliły bieżące konsultowanie się w sprawach dotyczących regulacji rzek.
Podjętym przez ekologów działaniom na drodze prawnej, towarzyszyła manifestacja 20 czerwca 1996r. przed gmachem Urzędu Miejskiego w Oświęcimiu. Około 200 uczestników zgromadzenia żądało rezygnacji z planów regulacji rzeki Soły i przestrzegania przez Prezydenta Miasta Andrzeja Telkę przepisów prawa. Ponadto domagano się objęcia ochroną przyrodniczą terenów nadrzecznych doliny Soły.
Od początku działań na rzecz ochrony Soły Towarzystwo prowadziło wśród radnych lobbying. Celem pierwszego etapu było wstępne ustalenie zwolenników i przeciwników regulacji rzeki. W czasie rozmów z radnymi okazało się, że oprócz osób związanych (głównie po linii partyjnej) z ówczesnym Prezydentem nikt nie wiedział o planach regulacji, oraz o tym jaki był jej cel i zakres. Tym bardziej, że Urząd Miejski i Urząd Rejonowy prowadził poprzez lokalne media akcję dezinformującą społeczeństwo twierdząc m.in. na łamach dodatku bielskiego Gazety Wyborczej nr 169/96, że: "słowa regulacja użyto omyłkowo", a chodzi tu "wyłącznie o likwidację dzikich wysypisk i porządkowanie bałaganu, zwykłe czynności pielęgnacyjne". Zaś w wyjaśnieniu opublikowanym na łamach czasopisma lokalnego "Głosu Ziemi" nr 10/96 można było przeczytać, że "(...) rzekoma regulacja, o której mowa w stanowisku Federacji to nic innego, jak tylko zabezpieczenie brzegu rzeki Soły wraz z porządkowaniem terenu na długości ok. 300 m i szer. do 15 m (...)."
W efekcie działań lobbyistycznych 24 czerwca 1996r. doszło do pierwszego spotkania z przedstawicielami Komisji Oświaty, Kultury, Sportu i Rekreacji Rady Miejskiej w Oświęcimiu. Po prawie dwugodzinnej naradzie, Komisja wystąpiła do Zarządu Miasta z wnioskiem o "wstrzymanie prac związanych z decyzją i projektem częściowej regulacji rzeki Soły ze względu na społeczną krytykę działań Zarządu w tym zakresie, zabezpieczenie środków finansowych na dokumentację przyrodniczą i plan zagospodarowania rekreacyjnego doliny Soły będącej podstawą do podjęcia działań w tym zakresie oraz zobowiązanie urzędników miasta do przestrzegania przepisów prawa w zakresie konsultacji z organizacjami ekologicznymi".
Bardzo istotnym elementem kampanii było bieżące informowanie mediów o działaniach w obronie Soły. Dzięki temu w ciągu tylko 4 miesięcy ukazało się ponad 20 artykułów w prasie lokalnej i regionalnej poświęconych konfliktowi jaki rozgorzał wokół rzeki. Po formalnym wstrzymaniu regulacji TnZ postawiło sobie za cel objęcie ochroną przyrodniczą doliny Soły na terenie Oświęcimia (w tym odcinek rzeki który był przedmiotem konfliktu). Zakończona we wrześniu 1996r. przez J. Żarnowca ekspertyza "Szata roślinna międzywala rzeki Soły na obszarze Oświęcimia..." potwierdziła, że Soła pełni kluczową rolę dla funkcjonowania przyrody i krajobrazu w Oświęcimiu.
Od tego momentu wzmożono działania edukacyjne. Ich adresatem byli decydenci i społeczeństwo Oświęcimia, wśród którego rozpoczęto także zbiórkę podpisów pod petycją domagającą się powołania zespołu przyrodniczo-krajobrazowego. W listopadzie 1996r. zorganizowano wystawę fotograficzną ukazującą wartości przyrodnicze doliny Soły. Imprezę połączono z promocją wydanej przez TnZ publikacji "Spór o Sołę". W ciągu następnych kilku miesięcy była ona dostarczana do mieszkańców Oświęcimia. Na łamach gazety lokalnej rozpoczęto cykliczne zamieszczanie artykułów opisujących problematykę środowisk nadrzecznych i ich zagrożeń. W 1997r. edukacją objęto dodatkowo również placówki szkolne (prelekcje, wspólne sprzątanie terenów nadrzecznych Soły, demonstracje rowerowe).
Po odwołaniu przez Radę Miejską Prezydenta (głównego zwolennika regulacji), w czerwcu 1997r. Urząd Miejski rozpoczął serię regularnych spotkań z ekologami. Ustalono, że żadne decyzje dotyczące Soły nie będą zapadać bez wcześniejszych uzgodnień z zainteresowanymi organizacjami. Dzięki temu w lipcu 1997r. TnZ otrzymało do zaopiniowania projekt uchwały w sprawie zagospodarowania doliny Soły. Ponieważ nie uwzględniał on ochrony bioróżnorodności terenów nadrzecznych, został negatywnie przyjęty. W zamian ekolodzy zaproponowali alternatywny projekt, który następnie rozesłano do wszystkich radnych. Po drobnych korektach, uchwałą z dnia 24 września 1997r. Rada Miejska przyjęła proekologiczny kierunek zagospodarowania doliny Soły (zob. tekst uchwały RM Oświęcimia z dnia września 1997r.)
W ciągu następnych miesięcy na bazie wcześniej sporządzonej ekspertyzy botanicznej oraz dopiero co zakończonej przez A. Herczka "Waloryzacji faunistycznej międzywala rzeki Soły w Oświęcimiu", po konsultacjach z właścicielami części terenów nadrzecznych oraz z przedstawicielami ODGW, opracowano projekt uchwały o powołaniu Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego Doliny Soły. W pracach nad jego przygotowaniem brali udział naukowcy, przedstawiciele TnZ, konserwator przyrody oraz pracownicy urzędu miejskiego.
Po drobnych korektach zarządu miasta, na przełomie kwietnia i maja 1998 roku projekt uchwały trafił pod obrady poszczególnych komisji Rady Miasta. Wszystkie komisje pozytywnie zaopiniowały przedłożony dokument wnosząc jedynie drobne uwagi, które miały zostać wprowadzone do uchwały jako autopoprawki podczas planowanej na czerwiec (15.06 i 16.06.1998r.) ostatniej w kadencji dwudniowej sesji Rady Miasta. Niestety 10 czerwca, wbrew wcześniejszym ustaleniom oznajmiono ekologom, że projekt uchwały w sprawie nadania ochrony prawnej dolinie Soły nie został wprowadzony do porządku obrad. Taką decyzję podjął twór o nazwie "Konwent RM". Oficjalnym powodem wycofania projektu uchwały z porządku sesji był napięty program obrad i ważniejsze do rozpatrzenia sprawy. Ponadto zdaniem niektórych przewodniczących komisji, uchwała nie była jeszcze dobrze dopracowana, a z jej przyjęciem raczej należałoby się wstrzymać do czasu zaakceptowania kompleksowego planu zagospodarowania doliny Soły. Po dotarciu przez ekologów do programu sesji pilniejszymi zadaniami okazały się m.in.: nadanie nowych nazw trzem ulicom, zmiana statutu osiedli oraz ustalenie opłaty za umieszczenie urządzeń reklamowo-inwestycyjnych na mieniu komunalnym.
W takiej sytuacji nie pozostało nic innego jak podjąć się próby zebrania podpisów kilku radnych pod wnioskiem TnZ o umieszczenie projektu uchwały w harmonogramie przebiegu sesji. I o dziwo udało się. W ciągu 3 dni od piątku do niedzieli wydzwaniano i jeżdżono do radnych przekonując ich o konieczności rozpatrzenia uchwały. W końcu 10 radnych podpisało się pod pismem Towarzystwa.
Dzięki temu oraz dodatkowym naciskom na Radę podczas trwającej sesji (transparenty, kamera, informacja w mediach), 15 czerwca 1998r. projekt uchwały wprowadzono do porządku obrad. Następnego dnia tj. 16 czerwca radni podjęli decyzję o powołaniu zespołu przyrodniczo-krajobrazowego. Ale oczywiście i tym razem nie obyło się bez próby jej storpedowania. Podczas trwającej sesji, przewodniczący Rady Miasta próbował wprowadzić zapis, który zupełnie wypaczał cel uchwały. Mianowicie poddał pod głosowanie zapis do uchwały, mówiący o nadrzędności nad nią Oświęcimskiego Strategicznego Programu Rządowego. Program ten przewidywał regulację rzeki Soły na odcinku prawie 7 km oraz intensywne zagospodarowanie doliny Soły. Kiedy radni zorientowali się co zostało przegłosowane, kilku z nich wniosło o jego anulowanie, po czym po kilkunastu minutach opuścili salę obrad. Po przerwie, nie mając znacznego poparcia przewodniczący został zmuszony do wycofania niekorzystnych zapisów, a właściwa uchwała została przyjęta przez wszystkich z wyjątkiem dwóch osób, które wstrzymały się od głosu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że Oświęcim był wówczas jedną z ostatnich miejscowości z terenu byłego woj. bielskiego, która nie posiadała żadnej prawnej formy ochrony przyrody.
Powołany zespół przyrodniczo-krajobrazowy "Dolina rzeki Soły" obejmuje obszar lasów łęgowych i zbiorowisk nieleśnych oraz rzekę Sołę o łącznej powierzchni 143 ha (rys.). W jego granicach znajdują się 4 użytki ekologiczne o areale 49,29 ha. Uchwała zabrania m.in. usuwania i niszczenia roślin chroniących brzegi rzeki. Nie można prowadzić prac wpływających na zmianę stosunków wodnych. Na terenie samych użytków ekologicznych dodatkowo zabrania się wykonywania regulacji rzeki oraz usuwania drzew martwych i powalonych, za wyjątkiem naniesionych przez fale powodziowe. Użytki stanowią tu bardzo szczególną formę ochrony, gdyż uchwała w przeciwieństwie do pozostałej części terenów, nie przewiduje w ich granicach możliwości uchylenia jakichkolwiek wprowadzonych tam zakazów.
Rys. Mapa zespołu przyrodniczo-krajobrazowego "Dolina rzeki Soły".
KALENDARIUM KONFLIKTU
ROK 1996
- Kwiecień 1996 - rozpoczęcie robót hydrotechnicznych na rzece Sole.
- Maj 1996 – rozpoczęcie działań administracyjno-prawnych przez TnZ oraz współpracy z mediami.
- 20 czerwiec 1996 – organizacja manifestacji przeciwko regulacji rzeki Soły.
- 24 czerwiec 1996 - spotkanie z przedstawicielami Komisji, Oświaty, Kultury, Sportu i Rekreacji RM w Oświęcimiu, która ostatecznie występuje z wnioskiem o wstrzymanie prac i zabezpieczenie środków na dokumentację przyrodniczą.
- 25 czerwiec 1996 – wydanie przez wojewodę bielskiego decyzji zlecającej UR w Oświęcimiu wstrzymanie regulacji.
- 10 lipiec 1996 - wstrzymanie regulacji przez UR.
- 24 lipiec 1996 - uchylenie przez SKO decyzji prezydenta w sprawie wycinki drzew.
- 29 lipiec 1996 - porozumienie TnZ z ODGW Inspektorat w Żywcu dot. zaprzestania dalszej wycinki, pozostawienia wysp, niestosowania betonu.
- Wrzesień 1996 - zakończenie zleconej przez UM waloryzacji szaty roślinnej doliny rzeki Soły w Oświęcimiu.
- Wrzesień 1996 - powódź na Podbeskidziu.
- 11 listopad 1996 - wydanie publikacji "Spór o Sołę".
- 14 listopad 1996 – przesłanie przez prezydenta Oświęcimia pisma do ODGW o kontynuację regulacji.
- 26 listopad 1996 – organizacja wystawy fotograficznej "Chrońmy dziką Sołę".
ROK 1997
- 20 styczeń 1997 – przesłanie pisma przez konserwatora przyrody do prezydenta Oświęcimia nt. dostarczenia pełnej dokumentacji z równoczesną sugestią podjęcia uchwały o ochronie doliny rzeki Soły.
- 17 luty 1997 - spotkanie w UM poświęcone prezentacji przez Instytut Ekologii szkicu zagospodarowania parku nad Sołą sięgającego do granic lasu łęgowego.
- 11 marzec 1997 - spotkanie dot. omówienia końcowej wersji projektu koncepcyjnego zagospodarowania parku nad Sołą.
- 22 maj 1997 – zorganizowanie konferencji prasowej przez TnZ.
- Maj/czerwiec 1997 - wybory nowego prezydenta miasta Oświęcimia.
- 19 czerwiec 1997 – zorganizowanie demonstracji rowerowej z okazji Dnia bez Samochodu w trakcie której zwrócono uwagę na aspekty ochrony doliny Soły i możliwości budowy ścieżek rowerowych w jej obrębie.
- Czerwiec 1997 - otrzymanie do zaopiniowania projektu uchwały w sprawie zorganizowanego parku miejskiego przewidującej m.in. możliwość "uporządkowania brzegów rzeki Soły pod kątem lepszego dostępu do wody dla korzystających z parku".
- 6 lipiec - lipcowa powódź 1997 - pierwsze ostrzeżenie w dorzeczu Soły o prognozowanym przekroczeniu stanów alarmowych.
- 8 lipiec 1997 - przygotowanie przez TnZ negatywnej opinii do uchwały dot. zorganizowanego parku miejskiego i przedstawienie alternatywnej koncepcji uwzględniającej ochronę doliny rzeki Soły - przesłanie projektu do członków zarządu miasta i członków Rady Miejskiej (22 lipiec 97).
- 7 sierpień 1997 - spotkanie z Dyrekcją Państwowego Muzeum: przedstawienie i przyjęcie koncepcji ochrony doliny Soły w obrębie strefy ciszy.
- 8 sierpień 1997 - spotkanie w UM z ODWG oraz pracownikami urzędu w sprawie usunięcia szkód powodziowych.
- Wrzesień 1997 - zakończenie zleconej przez UM waloryzacji faunistycznej doliny rzeki Soły w Oświęcimiu.
- 8 wrzesień 1997 - spotkanie w UM w związku z projektem uchwały dot. kierunków zagospodarowania doliny rzeki Soły i jego zaakceptowanie.
- Wrzesień 1997 – zorganizowanie akcji Sprzątania Świata na terenach łęgów nadsolańskich.
- 24 wrzesień 1997 - przyjęcie przez Radę Miasta uchwały w sprawie utworzenia obszaru chronionego pod nazwą "Dolina rzeki Soły" wyznaczającej kierunki rozwoju i ochrony doliny.
- 14 październik 1997 – przygotowanie artykułu "Ochrona albo fikcja" mówiącego o konieczności przyjęcia kolejnej uchwały w sprawie ochrony doliny Soły.
- 4 listopad 1997 - spotkanie w UM nt. działań zmierzających do przygotowania projektu uchwały dot. wprowadzenia form ochrony przyrody na terenie doliny Soły.
- Grudzień 1997 - spotkanie w UM przedstawicieli TnZ, ekspertów, konserwatora przyrody oraz pracowników urzędu i zakończenie wersji roboczej projektu uchwały dot. form ochrony przyrody.
ROK 1998
- 1 styczeń 1998 - zakończenie zleconych przez UM prac nad ewidencją gruntów wchodzących w skład projektowanego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego.
- 28 styczeń 1998 - spotkanie członków zarządu w sprawie projektu uchwały i wniesienie zalecenia o dokonaniu korekt uchwały poprzez ograniczenie powierzchni Łęgu "Błonie" i "Za torami".
- 3 luty 1998 - spotkanie z przedstawicielami ODGW i mieszkańcami (właścicielami gruntów) w celu zapoznania ich o planowanym wprowadzeniu form ochrony przyrody.
- 25 marzec 1998 - pozytywne zaakceptowanie ostatecznej wersji projektu uchwały przez zarząd i skierowanie jej do poszczególnych komisji Rady Miejskiej.
- Kwiecień - maj 1998 - pozytywne zaopiniowanie przez komisje RM przedłożonego projektu.
- 10 czerwiec 1998 – otrzymanie przez TnZ informacji o wycofaniu projektu uchwały z ostatniego podczas kadencji posiedzenia Rady Miejskiej.
- 11 czerwiec 1998 - Boże Ciało.
- 12 - 14 czerwiec 1998 - zbieranie podpisów pod wnioskiem o wniesienie uchwały do porządku obrad.
- 15 i 16 czerwiec 1998 - ostatnie posiedzenie sesji Rady Miejskiej kończące jej kadencję i przyjęcie uchwały w sprawie wprowadzenia form ochrony przyrody na terenie doliny rzeki Soły w granicach administracyjnych miasta Oświęcimia.
Uchwała Nr XLVIII/386/97
Rady Miejskiej w Oświęcimiu
z dnia 24 września 1997r.w sprawie: utworzenia obszaru chronionego pod nazwą "Dolina rzeki Soły".
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 9 lit. e ustawy z dnia 8 marca a 1990r. o samorządzie terytorialnym (Dz.U. z 1996r. Nr 13 poz. 74 z późn. zm.) oraz art. 34 ustawy z dnia 16 października 1991r. o ochronie przyrody ( Dz.U. Nr 114 poz. 492) - Rada Miejska w Oświęcimiu postanawia:
§1
- Utworzyć na terenie miasta Oświęcimia obszar chroniony pod nazwą "Dolina rzeki Soły w Oświęcimiu".
- Obszar, o którym mowa w ust. 1 obejmować będzie teren międzywala rzeki Soły.
- Na obszarze, o którym mowa w ust. 2 wydzielić tereny do:
- ochrony przyrody ochrony przyrody w postaci wybranych użytków ekologicznych - tereny oznaczone w załączniku kolorem zielonym w zał. nr 1 do uchwały,
- intensywnego zagospodarowania rekreacyjnego - tereny oznaczone kolorem pomarańczowym w załączniku nr 1 do uchwały,
- ekstensywnego zagospodarowania rekreacyjnego - tereny oznaczone kolorem żółtym w zał. nr 1 do uchwały.
§ 2
Zobowiązać Zarząd Miasta Oświęcimia do:
- Przygotowania projektów uchwał Rady Miejskiej w sprawach:
- wprowadzenia ochrony przyrody na terenie obszaru chronionego, o którym mowa w § 1 w formie pomników przyrody,
- wprowadzenia ograniczeń na obszarze o którym mowa w § 1 ust. 3 pkt. 1 zgodnie z przepisami art. 37 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody.
- Intensywnego zagospodarowania terenu prawobrzeżnej części rzeki Soły na odcinku od kładki pieszojezdnej przy Zamku Piastowskim w górę rzeki do granicy lasu łęgowego, poprzez nadanie mu formy zorganizowanego parku miejskiego, w oparciu o wykonany "Projekt koncepcyjny zagospodarowania przestrzennego parku nad Sołą w Oświęcimiu" mając na uwadze okresowe występowanie wysokich stanów wód na rzece Sole.
- Określenia sposobów zagospodarowania pozostałych terenów międzywala rzeki Soły, nie ujętych w ust. 2 a określonych w § 1 ust. 3 pkt. 2 i 3.
§ 3
- Na finansowanie zadania określonego w § 1, zapewnić w okresie realizacji środki finansowe w budżecie miasta, oraz w planie finansowym Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Oświęcimiu.
- Zakres rzeczowy realizacji parku o którym mowa w § 2 ust 2 , oraz wielkość środków na ten cel będzie corocznie uchwalany przez Radę Miejską w Oświęcimiu.
§ 4
Wykonanie uchwały zaleca się Zarządowi Miasta Oświęcimia
§ 5
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Uchwała Nr LVIII/513/98
Rady Miejskiej w Oświęcimiu
z dnia 16 czerwca 1998r.w sprawie: wprowadzenia form ochrony przyrody na terenie doliny rzeki Soły
w granicach administracyjnych miasta OświęcimiaNa podstawie art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz.U. z 1996r. Nr 13 poz.74 z p.zm.) oraz art. 13 ust. 1 pkt 6 lit. c i d, art. 34 i art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 16 października 1991r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 1991r. Nr 114, poz. 492. z p. zm), w wykonaniu Uchwały Nr XLVIII/386/97 Rady Miejskiej w Oświęcimiu z dnia 24 września 1997r. w sprawie utworzenia obszaru chronionego pod nazwą "Dolina rzeki Soły" - Rada Miejska w Oświęcimiu p o s t a n a w i a :
§ 1
- Objąć ochroną obszar lasów łęgowych i zbiorowisk nieleśnych o łącznej powierzchni 143 ha, położony w międzywalu rzeki Soły na terenie miasta Oświęcimia, w celu zabezpieczenia jego bioróżnorodności, zachowania "korytarza" dla migracji cennych gatunków roślin i zwierząt oraz dla zaspokojenia aktualnych i perspektywicznych potrzeb w zakresie dydaktyki ekologicznej, wypoczynku i rekreacji społeczności Oświęcimia i okolic poprzez uznanie za zespół przyrodniczo-krajobrazowy pod nazwą "Dolina rzeki Soły".
- W skład zespołu przyrodniczo-krajobrazowego wchodzi obszar określony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego symbolami, przedstawionymi w załączniku Nr 1.
§ 2
- W granicach zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, o którym mowa w § 1, uznaje się za użytki ekologiczne następujące obszary leśne wraz z przyległym korytem rzeki:
- "Łęg Stare Stawy" o powierzchni 4,45 ha,
- "Łęg Kamieniec" o powierzchni 23,84 ha,
- "Łęg Błonie" o powierzchni 6,00 ha,
- "Łęg Za torami" o powierzchni 15,00 ha.
- W skład użytków ekologicznych, o których mowa w ust. 1 wchodzą obszary określone w ewidencji gruntów - obręb Oświęcim jako działki, zgodnie z wykazem stanowiącym załącznik Nr 2.
§ 3
Celem ochrony użytków ekologicznych, o których mowa w § 2 jest zachowanie naturalnych fragmentów łęgów topolowo-wierzbowych oraz istniejącej na tym terenie flory i fauny ze względów naukowych, dydaktycznych i przyrodniczych.
§ 4
- Na obszarze zespołu przyrodniczo-krajobrazowego zabrania się:
- płoszenia i zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych, gniazd ptasich i wybierania jaj;
- niszczenia lub uszkadzania drzew i innych roślin;
- wycinania (pozyskiwania) drzew i krzewów za wyjątkiem konieczności zachowania bezpieczeństwa dla ludzi i zabezpieczania infrastruktury technicznej obecnie istniejącej;
- wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości oraz innego zanieczyszczania wód, gleby i powietrza;
- usuwania lub niszczenia roślin chroniących brzegi rzeki;
- prowadzenia prac wpływających na zmianę stosunków wodnych;
- wydobywania skał i minerałów;
- zmiany sposobu użytkowania gleby z wyłączeniem terenów obecnie użytkowanych rolniczo oraz niszczenia wierzchniej warstwy gleby;
- palenia ognisk poza miejscami do tego wyznaczonymi;
- stosowania środków chemicznych w gospodarce leśnej i zadrzewieniowej;
- prowadzenia wszelkiej działalności gospodarczej niezgodnej z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w tym inwestycji mogących w sposób bezpośredni lub pośredni, trwale lub tymczasowo wpłynąć niekorzystnie na faunę i florę;
- zbywania, nabywania, przewożenia lub wywożenia przedmiotów objętych ochroną albo ich części;
- ruchu pojazdów za wyjątkiem rowerów po uprzednio wytyczonej trasie, pojazdów uprzywilejowanych, pojazdów służących utrzymaniu zieleni urządzonej i gruntów rolnych oraz poruszających się w granicach niezbędnych do prowadzenia działalności rolniczej;
- umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków, za wyjątkiem znaków dotyczących oznaczeń własności prywatnej, ochrony obszaru, porządku i bezpieczeństwa oraz oznakowania tras ścieżek dydaktycznych i terenów przeznaczonych pod inne formy rekreacji.
- Na obszarze użytków ekologicznych nadto zabrania się:
- dokonywania istotnych zmian w obrębie istniejących biocenoz;
- regulacji rzeki;
- usuwania drzew martwych i powalonych za wyjątkiem drzew i zanieczyszczeń naniesionych przez fale powodziowe;
- zbioru dziko rosnących roślin albo ich części.
§ 5
- Dla obszarów przeznaczonych do intensywnego zagospodarowania rekreacyjnego, przewidzianych poza granicami użytków ekologicznych o których mowa w § 2, opracowany zostanie odrębny program zagospodarowania, przewidujący otulinę dla tych użytków, w przypadku gdy będą one graniczyły z terenami do intensywnego zagospodarowania.
- Na terenach, dla których zostanie opracowany i przyjęty do realizacji program zagospodarowania, nie będą obowiązywały zakazy wymienione w par. 4 ust. 3, 5, 6, 11 i 14 pod warunkiem uzyskania zezwoleń zgodnie z obowiązującymi przepisami.
§ 6
- Na terenach dotychczas użytkowanych rolniczo, a znajdujących się na obszarze użytku ekologicznego może być prowadzona działalność związana z uprawą i eksploatacją rolniczą tego terenu oraz inną związaną z bieżącym jego utrzymaniem za wyjątkiem działań zakazanych prawem lub na które właściciel zobowiązany jest uzyskać zezwolenie.
- Na terenie użytku ekologicznego "Łęg Stare Stawy" dopuszcza się budowę mostu, stanowiącego połączenie pomiędzy projektowaną drogą szybkiego ruchu, a ulicą Jagiełły. Przy czym projekt tej inwestycji powinien w sposób maksymalny uwzględniać potrzebę zachowania cennych przyrodniczo lasów i zarośli łęgowych.
- Na obszarze zespołu przyrodniczo-krajobrazowego dopuszcza się możliwość budowy kładki ujętej w Oświęcimskim Strategicznym Programie Rządowym - zadanie Nr 12/II pkt III pn. "Zagospodarowanie terenów łęgu rzeki Soły na wysokości Państwowego Muzeum - utworzenie Parku Pojednania Narodów".
§ 7
Wykonanie uchwały zleca się Zarządowi Miasta Oświęcimia.
§ 8
Uchwała wchodzi w życie z upływem 30 dni od dnia jej ogłoszenia.