Działania oznaczone symbolami D1, D5, D8, D9, D10 i D12 stosowane są często do usuwania odpadów stałych komunalnych, jednak priorytet mają działania realizujące pierwszą i drugą zasadę "Strategii" Unii Europejskiej, czyli zapobieganie powstawaniu odpadów oraz ich wykorzystanie materiałowe lub energetyczne. Optymalizacja metod usuwania zajmuje dopiero trzecie miejsce na liście działań priorytetowych (po zapobieganiu i wykorzystaniu materiałowym lub energetycznym).
2.2. Zasady ogólne gospodarowania odpadami komunalnymi
Traktat o Wspólnocie Europejskiej[5] formułuje następujące zasady polityki Wspólnoty w zakresie ochrony środowiska (art. 174 ust.2):
- zapewnianie wysokiego poziomu ochrony środowiska z uwzględnieniem różnorodności sytuacji w różnych regionach,
- zasada prewencji z regułą przezorności,
- zasada "zanieczyszczający płaci",
- likwidacja szkód u źródła (zasada "usunięcia szkody przez jej sprawcę").
Aktualną strategię działań Unii Europejskiej w dziedzinie postępowania z odpadami wytycza rezolucja Rady z 24 lutego 1997 roku w sprawie strategii Wspólnoty w gospodarowaniu odpadami. Strategia ta podtrzymuje przyjęte już wcześniej podstawowe cele i zasady postępowania z odpadami: zapobieganie powstawaniu jako punkt wyjścia wraz z minimalizacją ilości powstających odpadów i preferencje dla ich wykorzystywania, traktując usuwanie (unieszkodliwiane) jako postępowanie ostateczne, gdy żaden inny sposób postępowania nie jest już możliwy. Postępowanie z odpadami powinno dążyć do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony środowiska, uwzględniając jednak rachunek kosztów i potencjalnych korzyści oraz potrzeby związane z funkcjonowaniem wspólnego rynku.
Strategia wskazuje potrzebę precyzowania przepisów oraz:
- podkreśla znaczenie zasady "zanieczyszczający płaci", obejmując nią wszystkich beneficjantów danego produktu przekształcanego w odpad,
- nadaje wdrażaniu zasad prawidłowego postępowania z odpadami rolę potencjalnego czynnika działającego na rzecz ograniczania bezrobocia (tworzenia nowych miejsc pracy).
Ogólne zasady postępowania z odpadami określone zostały przede wszystkim w dyrektywie ramowej, która w art. 3 wskazuje następujące działania związane z gospodarowaniem odpadami, które powinny być wspierane przez państwa członkowskie Unii Europejskiej:
- zapobieganie powstawaniu odpadów lub zmniejszanie ich ilości i szkodliwości poprzez m.in.:
- przez rozwijanie czystych technologii,
- odpowiednie projektowanie i techniczne opracowanie produktów,
- rozwijanie odpowiednich technik ostatecznego usuwania substancji niebezpiecznych znajdujących się w odpadach przeznaczonych do odzysku;
- odzysk:
- materiałów z odpadów poprzez ich recykling, powtórne wykorzystanie, regenerację lub przez jakikolwiek inny proces mający na celu odzyskanie surowców wtórnych lub
- energii poprzez wykorzystywanie odpadów jako jej źródła.
W art.4 dyrektywy ramowej podkreślono, że wszystkie te działania nie mogą powodować zagrożeń dla życia i zdrowia ludzi oraz dla środowiska, w szczególności takich jak:
- zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, roślin i zwierząt,
- uciążliwości, których przyczynami są hałas i odory,
- szkodliwe oddziaływania na tereny wiejskie lub miejsca objęte szczególną troską.
Zasady te opierają się na katalogu zdefiniowanych w tej dyrektywie pojęć oraz klasyfikacji (część z nich podana jest w rozdz. 2.1.) i są precyzowane oraz rozwijane, w miarę potrzeby, w innych dyrektywach, w szczególności w odniesieniu do różnych kategorii odpadów.
2.3. Zasady szczególne gospodarowania odpadami
2.3.1. Zakazy i obowiązki
Dyrektywa ramowa wprowadza zakaz porzucania, wysypywania lub niekontrolowanego usuwania odpadów. Artykuły 3 i 4 tej dyrektywy zobowiązują państwa członkowskie Unii Europejskiej do podjęcia działań umożliwiających realizację celów określonych w art.3, w sposób ustalony w art. 4.
Kolejne artykuły dyrektywy ramowej wprowadzają kilka następnych obowiązków określonych w sposób bardziej szczegółowy np.:
- obowiązek prowadzenia planowej gospodarki odpadami,
- obowiązek utworzenia sieci zakładów usuwania odpadów,
- obowiązek kształtowania i egzekwowania realizacji wymagań wskazanych w dyrektywie od określonych podmiotów,
- obowiązek ewidencjonowania odpadów,
- obowiązek ponoszenia kosztów usuwania odpadów przez ich wytwórcę lub posiadacza.
1. Obowiązek prowadzenia planowej gospodarki odpadami - wynika z art. 7, zgodnie z którym kompetentne władze krajowe powinny przygotować plany gospodarowania odpadami (także komunalnymi) ustalające:
- typ, ilość i pochodzenie odpadów przeznaczonych do odzysku lub usuwania;
- ogólne wymagania techniczne dotyczące tych działań,
- wszystkie niezbędne dodatkowe ustalenia dotyczące poszczególnych rodzajów odpadów,
- odpowiednie miejsca lub zakłady do usuwania odpadów.
Plany takie powinny m.in. obejmować zainteresowane osoby fizyczne lub prawne upoważnione do prowadzenia gospodarki odpadami, określać szacunkowe koszty działań związanych z odzyskiem lub usuwaniem odpadów, a także wskazywać działania mające na celu wspieranie racjonalizacji zbierania, segregowania lub obróbki odpadów.
2. Obowiązek utworzenia sieci zakładów usuwania odpadów - państwa członkowskie UE mają obowiązek podjęcia działań zmierzających do stworzenia zintegrowanej sieci zakładów prowadzących działalność polegającą na usuwaniu odpadów, jeśli jest to "konieczne lub też godne zalecenia". Równocześnie przepis art. 5 wymaga, aby zakłady tworzące sieć stosowały "najlepsze dostępne technologie nie związane z ponoszeniem nadmiernych kosztów" (a więc zgodnie z zasadą BATNEEC[6]), a sama sieć była wystarczająca i zintegrowana, czyli umożliwiała:
- usuwanie powstających odpadów w jednym z najbliższych zakładów, przy pomocy najlepszych dla danego rodzaju odpadów metod i technologii, zapewniających ochronę środowiska i zdrowia człowieka,
- osiągnięcie samowystarczalności Wspólnoty w dziedzinie usuwania odpadów, przy jednoczesnym zagwarantowaniu możliwość indywidualnego dążenia do osiągania tego celu, uwzględniającego uwarunkowania geograficzne oraz ewentualną potrzebę posiadania specjalistycznych zakładów dla określonych rodzajów odpadów.
W rozumieniu art. 5 dyrektywy ramowej obowiązek ten nie ma charakteru bezwzględnie i powszechnie obowiązującego; art.5 nie ustanawia formuły prawnej dla sieci - o tym państwa członkowskie decydują własnymi rozwiązaniami, przy czym sieć wcale nie muszą tworzyć zakłady państwowe.
>3. Obowiązek kształtowania i egzekwowania realizacji wymagań określonych w art. 8 - 14 dyrektywy ramowej, dotyczy przede wszystkim posiadaczy odpadów i sprowadza się do:
- obowiązku prowadzenia odzysku i usuwania odpadów w zgodzie z wymaganiami dyrektywy - posiadacz odpadów może ten obowiązek spełnić własnymi działaniami bądź przez przekazanie wyspecjalizowanemu podmiotowi, przy czym to drugie rozwiązanie powinno być preferowane;
- zapewnienia fachowego prowadzenia gospodarki odpadam - dyrektywa ramowa zawiera dość rozbudowane postanowienia dotyczące systemu pozwoleń na działalność związaną z usuwaniem bądź prowadzeniem odzysku odpadów.
System pozwoleń wymaga szerszego omówienia. Zgodnie z art. 9, 10 i pośrednio 12 przedsiębiorstwa prowadzące działania związane z usuwaniem lub odzyskiwaniem odpadów, a także zajmujące się zbieraniem odpadów, ich przewożeniem i pośredniczeniem w obrocie odpadami, są zobowiązane do uzyskania od kompetentnych władz pozwolenia na tego rodzaju działalność. Pozwolenie takie powinno obejmować:
- rodzaje i ilości odpadów,
- wymagania techniczne,
- środki bezpieczeństwa, jakie należy podjąć,
- miejsce usuwania,
- metodę obróbki.
Pozwolenia mogą być udzielane na czas określony, ich ważność może być jednak także przedłużana. Uzyskanie pozwolenia może być uwarunkowane określonymi zobowiązaniami. Pozwolenia można odmówić, jeżeli zamierzona metoda usuwania odpadów narusza wymagania ochrony środowiska. Art.11 dopuszcza możliwość wyłączenia pewnych zakładów z obowiązku uzyskania pozwolenia.
Wyłączenie takie może dotyczyć:
- obiektów lub przedsiębiorstw usuwających odpady we własnym zakresie w miejscu wytwarzania (art.11 ust.1 pkt. a),
- obiektów lub przedsiębiorstw przeprowadzających operacje odzysku (art.11 ust.1 pkt. b),
- obiekty lub przedsiębiorstwa, profesjonalnie zajmujące się zbieraniem lub transportem odpadów bądź przygotowywaniem odpadów do usuwania lub odzysku w imieniu innych (art.12).
Obiekty wyłączone z obowiązku uzyskania pozwolenia muszą być jednak zarejestrowane przez odpowiednie władze i powinny podlegać okresowym kontrolom tych władz. Ten ostatni obowiązek zawarto w art.13. Przepis określa także materialno-organizacyjne przesłanki dopuszczalności wprowadzenia systemu zwolnień. Może to mieć miejsce w sytuacji, gdy metody usuwania i odzysku odpadów nie powodują zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi oraz dla środowiska, a także, gdy państwo członkowskie przyjęło ogólne przepisy dla każdego rodzaju działalności w tym zakresie.
4. Obowiązek ewidencjonowania odpadów - dyrektywa ramowa zobowiązuje wszystkie przedsiębiorstwa przeprowadzające działania związane z usuwaniem lub odzyskiem odpadów są do prowadzenia rejestru odpadów obejmującego ich ilość, charakterystykę, pochodzenie i - jeśli ma to zastosowanie - miejsce przeznaczenia, częstotliwość zbiórki, sposób transportu oraz metody usuwania i odzysku. Informacje te powinny być udostępniane na żądanie właściwego organu.
5. Obowiązek ponoszenia kosztów usuwania odpadów przez ich wytwórcę lub posiadacza - określa art. 15 dyrektywy ramowej odwołując się, w odniesieniu do ustalania kosztów usuwania odpadów, do zasady "zanieczyszczający płaci" (ang. Polluter Pay Principle - PPP) i wskazując, że koszty te powinien ponosić wytwórca odpadów, posiadacz - obecny i poprzedni, oraz wytwórca produktu, z którego pochodzą odpady[7]. Tak szerokie określenie kręgu podmiotów obciążonych obowiązkiem partycypowania w kosztach usunięcia uciążliwości dla ludzi i szkód spowodowanych w środowisku jest zgodne z jedną z naczelnych zasad współczesnej polityki ochrony środowiska. Pierwotny tekst dyrektywy ramowej (z 1975 r.) był pierwszym aktem prawa wspólnotowego, gdzie zasada ta zyskała wartość normatywną.
W krajach Unii Europejskiej dąży się do eliminacji odpadów w systemach o szerszym zasięgu przestrzennym niż zasięg gminy, w której powstały odpady. Dzieje się to zwykle na zasadach dobrowolności w drodze organizowania związków gminnych, których celem jest wspólna eliminacja odpadów. W miarę narastania tzw. syndromu NIMBY (z ang. "nieważne gdzie, byle nie koło mnie") czy NIMEY (z ang. "tylko nie w czasie mojej elekcji"), dobrowolność ta staje się często przeszkodą nie do pokonania.
2.3.2. Zasady spalania odpadów komunalnych
Dyrektywa 2000/76/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów zacznie obowiązywać z dniem 28 grudnia 2002 roku zastępując:
- art. 8(1) i Aneks do Dyrektywy 75/439/EWG w sprawie unieszkodliwiania olejów odpadowych,
- Dyrektywę 89/369/EWG w sprawie zapobiegania zanieczyszczeniu powietrza przez nowe zakłady spalania odpadów komunalnych,
- Dyrektywę 89/429/EWG w sprawie zmniejszania zanieczyszczenia powietrza przez istniejące zakłady spalania odpadów komunalnych,
- Dyrektywę 94/67/WE w sprawie spalania odpadów niebezpiecznych.
Zagadnienia związane z nowymi przepisami prawnymi w zakresie spalania odpadów omówione są i będą przedstawione w referacie pt. "Nowe regulacje prawne w zakresie spalania odpadów a Dyrektywa 2000/76/WE w sprawie spalania odpadów" w trakcie niniejszej Konferencji.
2.3.3. Zasady składowania odpadów komunalnych
Dyrektywa Rady 1999/31/WE o składowiskach odpadów:
- Określa wymagania dla składowisk w zakresie ich lokalizacji, ochrony wód i gleby, dostępu osób trzecich itd., oraz podaje jako cel główny zlikwidowanie lub możliwie najdalej idące ograniczenie negatywnych oddziaływań składowisk na środowisko i zdrowie ludzi, w całym okresie ich użytkowania i po zamknięciu. Cel ten ma być osiągnięty przez sprecyzowanie wymagań organizacyjnych, proceduralnych i technicznych, odnoszących się do budowania, użytkowania oraz (likwidacji skutków użytkowania składowisk (rekultywacji).
- Wprowadza nowe pojęcia (definicje) istotne dla zakresu jej obowiązywania, np.:
- odpady nieszkodliwe - odpady, które nie zostały wymienione w artykule 1 pkt.4 Dyrektywy Rady 91/689/EWG w sprawie odpadów niebezpiecznych;
- odpady obojętne - odpady, które nie podlegają jakimkolwiek znaczącym fizycznym, chemicznym lub biologicznym przekształceniom[8] ;
- składowisko podziemne - miejsce ciągłego gromadzenia odpadów w głęboko położonym geologicznym wyrobisku, takim jak kopalnia soli lub potasu.
- składowisko - teren składowania odpadów przeznaczony do składowania odpadów na lub w ziemi, włączając w to:
- składowisko wewnętrzne (kiedy producent odpadów posiada własne składowisko na miejscu produkcji),
- miejsce trwale użytkowane jako składowisko (dłużej niż rok), które jest używane jako miejsce czasowego magazynowania odpadów,
i wyłączając:
- miejsce, gdzie odpady są wyładowywane w celu ułatwienia ich przygotowania do dalszego transportu w miejsce, gdzie będą podlegały procesom odzysku, obróbki lub będą czasowo składowane,
- magazyn odpadów przeznaczonych do odzysku, przechowywanych przez okres krótszy niż trzy lata na ogólnych zasadach;
- magazyn odpadów przeznaczonych do składowania, przechowywanych przez okres krótszy niż jeden rok;
- obróbka odpadów - zespół procesów fizycznych, termicznych, chemicznych lub biologicznych, łącznie z sortowaniem, które zmieniają charakterystykę odpadów w celu redukcji ich objętości lub szkodliwości, ułatwienia postępowania z nimi lub zwiększenia odzysku;
- odcieki - jakiekolwiek płyny infiltrujące przez składowane odpady i emitowane z, lub zawarte w składowisku;
- gaz wysypiskowy - wszelkie gazy generowane ze składowanych odpadów;
- eluat - roztwór otrzymany podczas laboratoryjnego testu ługowania;
- zarządca (operator) - osoba fizyczna lub prawna odpowiedzialna za składowisko zgodnie z wewnętrznym ustawodawstwem Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się składowisko; osoba ta może się zmieniać w poszczególnych fazach funkcjonowania składowiska;
- odpady biodegradowalne - wszelkie odpady, które są zdolne do rozkładu beztlenowego (anaerobowego) lub tlenowego (aerobownego), takie jak odpady kuchenne, ogrodowe, papier i opakowania papierowe.
- obszar izolowany - obszar z liczbą mieszkańców przypadającą na miejscowość lub osiedle mniejszą niż 500 i gęstością zaludnienia mniejszą niż 5 osób/km2, gdzie odległość do najbliższej aglomeracji miejskiej o gęstości zaludnienia nie mniejszej niż 250 osób/km2, nie jest mniejsza niż 50 km, albo dostęp drogowy do najbliższej aglomeracji jest utrudniony z powodu surowych warunków meteorologicznych trwających przez większą część roku.
3. Wskazuje składowiska, dla których ma zastosowanie oraz miejsca, obiekty i działania, którym można przypisać cechy składowiska lub składowania, a których przepisy tej dyrektywy nie dotyczą, w tym np. wskazane w art. 3 ust. 2:
- dodawanie do gleby osadów, włącznie z osadami ściekowymi, osadami z urobku z pogłębiania dna (szlamów) i podobnych substancji w celu jej użyźnienia,
- używanie odpadów obojętnych dla celów związanych z konstrukcją lub rekultywacją składowiska,
- składowanie nieszkodliwych osadów pochodzących z pogłębiania małych arterii wodnych, brzegów zbiorników wód powierzchniowych, włączając w to dno koryta i podglebie,
- składowanie nie zanieczyszczonej ziemi lub odpadów obojętnych pochodzących z poszukiwania, wydobycia, przetwarzania i gromadzenia zasobów mineralnych, w tym również powstających w wyniku eksploatacji kamieniołomów i kopalni odkrywkowych.
4. Daje państwom członkowskim Unii Europejskiej możliwość wprowadzania dalszych wyłączeń z zakresu zastosowania dyrektywy - dotyczących odpadów innych niż niebezpieczne, pochodzących z prac geologicznych i górniczych, a także składowisk dla tzw. osiedli izolowanych (art.2 pkt. r).
5. Wprowadza podział składowisk na trzy główne klasy:
- składowiska dla odpadów niebezpiecznych,
- składowiska dla odpadów nieszkodliwych,
- składowiska dla odpadów obojętnych.
6. Określa zasady umieszczania odpadów na składowiskach oraz wymagania dla działań ograniczających ilości odpadów kierowanych na składowiska.
Art. 6 formułuje zasady przyjmowania odpadów określonych rodzajów na poszczególne klasy składowisk. Przykładowo zgodnie z zapisem art. 6 pkt. c na składowiska dla odpadów nieszkodliwych mogą być przyjmowane:
- odpady komunalne,
- odpady obojętne innego pochodzenia, które spełniają kryteria określone w Aneksie II,
- odpady stałe niebezpieczne przetworzonych (np. zestalone, zeszklone) do postaci spełniającej kryteria określone w Aneksie II.
Dyrektywa wymaga przyjęcia krajowej strategii, zmierzającej do ograniczenia ilości odpadów biodegradowalnych przeznaczonych do składowania (wytyczną jest tu dążenie do ograniczenia ilości początkowej, a za taką ma być traktowana łączna ilość odpadów tego typu wyprodukowanych w 1995 r.): do 75% w 2006 r., do 50% w 2009 r. i do 35% w 2016 r.
Ograniczenie to powinno być osiągane poprzez zastępowanie składowania recyklingiem, kompostowaniem, produkcją biogazu i innymi działaniami zmierzającymi do odzysku z odpadów materiałów i energii. Państwa członkowskie powinny wykluczyć możliwość składowania wskazanych rodzajów odpadów - płynnych, określonych odpadów niebezpiecznych, odpadów medycznych i weterynaryjnych (grożących skażeniem lub zakażeniem), nie rozdrobnionych zużytych opon (z wyjątkami - np. rowerowe, samochodowe o średnicy poniżej 1400 mm), innych nie spełniających kryteriów podanych w Aneksie II.
Dyrektywa formułuje (art. 6) kilka podstawowych wskazówek dotyczących dopuszczenia odpadów do składowania:
- składowane mogą być wyłącznie odpady poddane uprzedniemu przekształceniu (przeróbce) - wyjątkiem mogą być odpady obojętne, w stosunku do których przekształcenie jest technicznie niemożliwe a także inne, jeżeli przekształcenie służyłoby realizacji celu określonego w art.1 dyrektywy,
- odpady niebezpieczne mogą być składowane tylko na składowisku odpadów niebezpiecznych,
- na składowiskach dla odpadów innych niż niebezpieczne mogą być składowane tylko odpady komunalne, odpady inne niż niebezpieczne, odpady niebezpieczne spełniające wskazane kryteria (stabilne, nie podlegające reakcjom, w zgodzie z wymaganiami z Aneksu II); nie mogą być umieszczane w częściach składowisk przeznaczonych na odpady biodegradowalne, nie mające charakteru niebezpiecznych;
- na składowiskach odpadów obojętnych można składować tylko odpady tego rodzaju.
7. Ustanawia procedurę uzyskania pozwoleń na użytkowanie składowiska.
Dyrektywa precyzuje:
- wymagania, jakie powinien spełniać wniosek o wdanie takie pozwolenie (art. 7),
- warunki, które należy spełnić dla uzyskania zezwolenia (art. 8) oraz
- treść samej decyzji (art. 9).
W Aneksie I do dyrektywy sformułowane zostały podstawowe wymagania, jakie powinno spełnić każde składowisko, w tym dotyczące:
- ochrony wód gruntowych i powierzchniowych poprzez zastosowanie kombinacji naturalnej bariery geologicznej i uszczelnienie dna składowiska w fazie eksploatacji oraz kombinacji bariery geologicznej i uszczelnieniu wierzchowiny po zamknięciu składowiska; ustalone zostały także wymagania dotyczące budowy skarp i podłoża (grubości określonych warstw uzależnionej od współczynnika filtracji), w zależności od przeznaczenia składowiska;
- wymagań dotyczących warstwy rekultywacyjnej po zakończeniu eksploatacji,
- obowiązku zastosowania poziomej warstwy drenażu odgazowującego pod wierzchnim uszczelnieniem mineralnym - dla składowisk odpadów innych niż niebezpieczne;
- obowiązku zastosowania jako drugiej warstwy uszczelniającej geomembrany - dla składowisk odpadów niebezpiecznych;
- obowiązku ujęcia i wykorzystania biogazu - dla składowisk, na które odprowadzane są odpady "biodegradowalne";
- obowiązku utrzymania minimalnych odległości od obiektów mieszkalnych:
- co najmniej 500 m - dla składowisk odpadów komunalnych,
- przynajmniej 2 km - dla składowisko odpadów niebezpiecznych.
- traktowaniu, w każdym przypadku, oceny oddziaływania składowiska na środowisko. jako podstawy do zaakceptowania lokalizacji składowiska.
Główne wymagania niezbędne dla otrzymania zezwolenia art. 8 dyrektywy zamyka w następujących punktach:
- zgodność projektu składowiska z wymaganiami dyrektywy i planem gospodarowania odpadami,
- zarządzanie składowiskiem przez osobę posiadającą niezbędne kompetencje,
- posiadanie zabezpieczenia finansowego (gwarantującego wykonanie obowiązków w czasie i po zakończeniu użytkowania składowiska),
- zapewnienie nadzoru nad wykonywaniem postanowień pozwolenia przez kompetentną władzę.
W treści pozwolenia powinny się znaleźć (art. 9):
- określenie typu składowiska,
- lista odpadów dopuszczonych do składowania (rodzaj i ilość),
- wymagania dotyczące:
- przygotowania terenu,
- prowadzenia składowania,
- nadzoru nad funkcjonowaniem,
- procedury zamknięcia,
- obowiązki sprawozdawcze zarządzającego składowiskiem.
8. Podaje warunki dla określenia kosztów składowania.
Zgodnie z (art. 10) koszty składowania powinny obejmować: koszty inwestycyjne budowy składowiska odpadów, koszty jego użytkowania (eksploatacyjne), a także szacunkowe koszty zamknięcia. Dokonując analizy kosztów składowania odpadów należy także uwzględniać zabezpieczenia finansowe oraz koszty związane z rekultywacją składowiska po jego zamknięciu.
9. Określa obowiązki zarządców (operatorów) składowisk.
Art. 11 - 12 dyrektywy określają:
- wymagania związane z przyjmowaniem odpadów na składowisko (art.11):
- sprawdzenie dokumentacji dotyczącej odpadów (musi ona udowadniać spełnienie kryteriów określonych w Aneksie II do dyrektywy i możliwość złożenia odpadów na danym składowisku),
- bezpośrednie sprawdzenie odpadów przy wwozie i weryfikacja dokumentacji,
- pobranie reprezentatywnych próbek i przechowanie przez min. 1 miesiąc,
- prowadzenie rejestru ilości i jakości przyjmowanych odpadów, z uwzględnieniem daty przyjęcia, przekazującego, w odniesieniu do odpadów niebezpiecznych dokładnie określonego miejsca ich złożenia,
- pisemne zawiadomienie właściwego organu o odmowie przyjęcia odpadów;
- prowadzenie bieżącego nadzoru w trakcie funkcjonowania składowiska (art.12):
- zgodnie z wymaganiami określonymi w Aneksie III do dyrektywy,
- pisemne zawiadomienie właściwego organu o stwierdzonych zagrożeniach środowiska i podejmowanych przeciwdziałaniach,
- okresowe przekazywanie danych zebranych w czasie monitorowania składowiska;
- obowiązki w trakcie likwidacji składowiska i po jego rekultywacji:
- przeprowadzenie procedury likwidacji według zasad określonych w pozwoleniu bądź pod nadzorem właściwego organu,
- zakończenie procedury likwidacyjnej na podstawie decyzji właściwego organu, wydanej po przeprowadzeniu inspekcji,
- prowadzenie monitoringu zlikwidowanego składowiska - w okresie wyznaczonym przez właściwy organ,
- pisemne informowanie właściwego organu o stwierdzonych istotnych zmianach oddziaływania na środowisko,
- likwidowanie skutków wycieków i wydobywania się gazu - do upływu terminu wyznaczonego przez właściwy organ;
10. Określa zakres monitoringu składowisk.
Zgodnie z Aneksem III monitoring składowiska i jego otoczenia powinien obejmować:
- oddziaływanie na wody podziemne (poziom zwierciadła wody gruntowej i jej skład fizyczno-chemiczny),
- ilość i skład fizykochemiczny odcieków,
- emisję gazu wysypiskowego,
- pomiary bryły składowiska, stopnia osiadania, zagęszczenia odpadów,
- temperaturę powietrza, kierunek i prędkość wiatru, wilgotność powietrza, wysokość opadu.
11. Wymienia wymagania, których nie spełnienie uprawnia do wyłączenia składowiska z użytkowania (eksploatacji)
Zgodnie z art. 14 istniejące legalne składowiska odpadów nie mogą być dalej użytkowane (eksploatowane), jeżeli następujące wymagania nie zostaną spełnione:
- w okresie roku od wejścia w życie dyrektywy zarządzający składowiskiem odpadów powinien przedstawić właściwemu organowi plan dostosowania składowiska do wymagań określonych w dyrektywie oraz uzyskać pozwolenie na dalszą eksploatację składowiska,
- w okresie do 2007 r. zarządzający składowiskiem odpadów zobowiązany jest przeprowadzić wszystkie przedsięwzięcia dostosowawcze (część wymagań powinna zostać spełniona wcześniej),
- w sytuacji, gdy operator nie otrzy-ma zezwolenia na dalszą eksploatację składowiska, powinien przedstawić kompetentnym władzom plan jego możliwie najszybszego zamknięcia.
Szczegółowe ustalenia umieszczone zostały w trzech aneksach:
Aneks I ogólne wymagania dla wszystkich klas składowisk, w tym dotyczące:
- lokalizacji,
- kontroli wód i zagospodarowania odcieków,
- zabezpieczenia gruntu i wody dla poszczególnych kategorii składowisk.
Aneks II kryteria i procedury przyjmowania odpadów na składowisko.
Aneks III procedury kontroli i monitoringu w fazie użytkowania i po zamknięciu składowisk.
3. GOSPODARKA ODPADAMI KOMUNALNYMI W NOWEJ USTAWIE O ODPADACH
Nowa ustawa o odpadach łączy w sobie zapisy, które w przepisach Unii Europejskiej podane są kilku odrębnych, dyrektywach, decyzjach, rezolucjach i rozporządzeniach. Można przyjąć, że ustawa o odpadach określa zasady ogólne postępowania z odpadami komunalnymi, zasady termicznego ich przekształcania i składowania natomiast
- zasady zarządzania gospodarką odpadami komunalnym, w szczególności dotyczące:
- obowiązków i uprawnień gmin oraz właścicieli nieruchomości w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi,
- zezwoleń na zbiórkę, transport, odzysk i unieszkodliwiania
stanowią przedmiot znowelizowanej ustawy porządkowej;
- zasady ochrony środowiska m.in. przed odpadami, udzielania pozwoleń na emisje do środowiska, określania opłat za korzystanie ze środowiska (w tym za składowanie odpadów komunalnych), powszechnego dostępu do informacji i działań związanych z ochroną środowiska, restrykcji itd. - określa Prawo ochrony środowiska.
Dla ułatwienia porównania analizę poszczególnych artykułów ustawy o odpadach i ustawy porządkowej przeprowadzono w układzie zaproponowanym w rozdz. 2 referatu dla przepisów Unii Europejskiej.
3.1. Definicje i klasyfikacje
3.1.1. Odpady komunalne
Zgodnie z art. 3 ustawy o odpadach:
- odpady komunalne - to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
Definicja ta idzie dalej niż podana w przepisach UE, wprowadza bowiem warunek braku odpadów niebezpiecznych w składzie odpadów komunalnych pochodzących od innych niż gospodarstwa domowe wytwórców. Jest to równoznaczne z koniecznością selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych powstających u tych wytwórców, którzy chcą zagospodarowywać swoje odpady jako odpady komunalne.
W Załączniku nr 1 ustawa o odpadach dzieli odpady na 16 kategorii (Tablica 8).
Tablica 8. Kategorie odpadów wg Załącznika nr 1 do ustawy o odpadach
| Ozn. | Kategorie odpadów |
| Q1 | Pozostałości po produkcji lub konsumpcji, nie wymienione w pozostałych kategoriach |
| Q2 | Produkty nie odpowiadające wymaganiom jakościowym |
| Q3 | Produkty, których termin przydatności do właściwego użycia upłynął |
| Q4 | Substancje lub przedmioty, które zostały rozlane, rozsypane, zgubione lub takie, które uległy innemu zdarzeniu losowemu, w zanieczyszczone wskutek wypadku lub powstałe wskutek prowadzenia akcji ratowniczej |
| Q5 | Substancje lub przedmioty zanieczyszczone lub zabrudzone w wyniku planowych działań (np. pozostałości z oczyszczania, materiały z opakowań - odpady z opakowań, pojemniki, itp.) |
| Q6 | Przedmioty lub ich części nie nadające się do użytku (np. usunięte baterie, zużyte katalizatory itp.) |
| Q7 | Substancje, które nie spełniają już należycie swojej funkcji (np. zanieczyszczone kwasy, zanieczyszczone rozpuszczalniki, zużyte sole hartownicze itp.) |
| Q8 | Pozostałości z procesów przemysłowych (np. żużle, pozostałości podestylacyjne itp.) |
| Q9 | Pozostałości z procesów usuwania zanieczyszczeń (np. osady ściekowe, szlamy z płuczek, pyły z filtrów workowych, zużyte filtry itp.) |
| Q10 | Pozostałości z obróbki skrawaniem lub wykańczania (np. wióry, zgary itp.). |
| Q11 | Pozostałości z wydobywania i przetwarzania surowców (np. pozostałości górnicze itp.) |
| Q12 | Podrobione lub zafałszowane substancje przedmioty lub produkty (np. oleje zanieczyszczone PCB itp.) |
| Q13 | Wszelkie substancje, przedmioty i produkty, których użycie zostało prawnie zakazane (np. PCB itp.) |
| Q14 | Substancje, przedmioty lub produkty, dla których posiadacz nie znajduje już dalszego zastosowania (np. odpady z rolnictwa, gospodarstw domowych, odpady biurowe, z placówek handlowych, sklepów itp.) |
| Q15 | Zanieczyszczone substancje lub produkty powstające podczas rekultywacji gruntów. |
| Q16 | Wszelkie substancje lub produkty, które nie zostały uwzględnione w powyższych kategoriach (np. z działalności usługowej, remontowej itp.). |
Podobnie jak w przepisach Unii Europejskiej odpady komunalne zakwalifikowane są bezpośrednio do kategorii Q14, ale niektóre ich "strumienie" mogą znaleźć się także w innych kategoriach (np.: Q1, Q4, Q5, Q6, Q16). Zmiotki uliczne, zawartość koszy ulicznych, odpady porzucone (np. z remontów i modernizacji mieszkań itp.) itp. można zakwalifikować do kategorii Q4, Q14 i/lub Q16.
Art. 4 ust. 1 ustawy o odpadach zobowiązuje ministra właściwego do spraw środowiska do określenia, w drodze rozporządzenia:
- katalogu odpadów z podziałem na grupy, podgrupy i rodzaje, uwzględniającego źródła ich powstawania, wraz z listą odpadów niebezpiecznych oraz sposobem klasyfikowania odpadów
- metodyki referencyjnej badań odpadów wymienionych na liście odpadów niebezpiecznych pozwalającą na stwierdzenie, że nie posiadają one właściwości lub składników i właściwości, które powodują, że odpady te stanowią odpady niebezpieczne.
W tablicy 9 podany jest fragment wybrany z Katalogu odpadów, dotyczący odpadów komunalnych.
Tablica 9. Fragment Katalogu odpadów dotyczący odpadów komunalnych (wg załącznika nr 1 i nr 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia........... 2001 r. w sprawie katalogu odpadów - projekt z sierpnia 2001 r.)
| Kod1) | Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów |
| 20 | Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie |
| 20 01 | Odpady komunalne segregowane i gromadzone selektywnie |
| 20 01 01 | Papier i tektura |
| 20 01 02 | Szkło |
| 20 01 08 | Odpady kuchenne ulegające biodegradacji |
| 20 01 10 | Odzież |
| 20 01 11 | Tekstylia |
| 20 01 13* | Rozpuszczalniki |
| 20 01 14* | Kwasy |
| 20 01 15* | Alkalia |
| 20 01 17* | Odczynniki fotograficzne |
| 20 01 19* | Środki ochrony roślin (np. pestycydy, herbicydy, insektycydy) |
| 20 01 21* | Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć |
| 20 01 23* | Urządzenia zawierające freony |
| 20 01 25 | Oleje i tłuszcze jadalne |
| 20 01 26* | Oleje i tłuszcze inne niż wymienione w 20 01 25 |
| 20 01 27* | Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcza i żywice zawierające substancje niebezpieczne |
| 20 01 28 | Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcza i żywice inne niż wymienione w 20 01 27 |
| 20 01 29* | Detergenty zawierające substancje niebezpieczne |
| 20 01 30 | Detergenty inne niż wymienione w 20 01 29 |
| 20 01 31* | Leki cytotoksyczne i cytostatyczne |
| 20 01 32 | Leki inne niż wymienione w 20 01 31 |
| 20 01 33* | Baterie i akumulatory łącznie z bateriami i akumulatorami wymienionymi w 16 06 01, 16 06 02 oraz nie sortowane baterie i akumulatory zawierające te baterie |
| 20 01 34 | Baterie i akumulatory inne niż wymienione w 20 01 33 |
| 20 01 35* | Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w 20 01 21 i 20 01 23 zawierające niebezpieczne składniki (1) |
| 20 01 36 | Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w 20 01 21, 20 01 23 i 20 02 35 |
| 20 01 37* | Drewno zawierające substancje niebezpieczne |
| 20 01 38 | Drewno inne niż wymienione w 20 01 37 |
| 20 01 39 | Tworzywa sztuczne |
| 20 01 40 | Metale |
| 20 01 41 | Odpady zmiotek wentylacyjnych |
| 20 01 99 | Inne nie wymienione frakcje |
| 20 02 | Odpady z ogrodów i parków (w tym z cmentarzy) |
| 20 02 01 | Odpady ulegające biodegradacji |
| 20 02 02 | Gleba i ziemia, w tym kamienie |
| 20 02 03 | Inne odpady nie podlegające biodegradacji |
| 20 03 | Inne odpady komunalne |
| 20 03 01 | Nie segregowane (zmieszane) odpady komunalne |
| 20 03 02 | Odpady z targowisk |
| 20 03 02 | Odpady z czyszczenia ulic i placów |
| 20 03 04 | Szlamy ze zbiorników bezodpływowych służących do gromadzenia nieczystości |
| 20 03 06 | Odpady ze studzienek kanalizacyjnych |
| 20 03 07 | Odpady wielkogabarytowe |
| 20 03 99 | Odpady komunalne nie wymienione w innych podgrupach |
Objaśnienia:
1) Dwie pierwsze cyfry oznaczają grupę odpadów wskazującą źródło powstawania odpadów. Oznaczenie grupy
* oznakowanie odpadów niebezpiecznych
(1) Do niebezpiecznych składników z elektrycznych i elektronicznych urządzeń można zaliczyć akumulatory i baterie wymienione w 16 06 i oznaczone jako niebezpieczne, przełączniki rtęciowe, szkło z lamp kineskopowych i inne szkło aktywne, itp.
(2) Do metali przejściowych zalicza się, skand, wanad, mangan, kobalt, miedź, itr, niob, hafn, wolfram, tytan, chrom, żelazo, nikiel, cynk, cyrkon, molibden, tantal. Metale te lub ich związki są niebezpieczne, jeżeli są klasyfikowane jako substancje niebezpieczne. Klasyfikacja substancji niebezpiecznych jest określona w przepisach odrębnych.
(3) Procesy stabilizowania zmieniają niebezpieczne własności składników odpadów, a przez to przekształcają odpady niebezpieczne w inne niż niebezpieczne. Procesy zestalania zmieniają tylko stan fizyczny odpadów poprzez zastosowanie dodatków (np. przekształcają odpady ciekłe w stałe) nie zmieniając chemicznych własności odpadów.
(4) Odpady uważa się za częściowo stabilizowane, jeśli po procesie stabilizowania składniki niebezpieczne, które nie zmieniły się całkowicie w składniki bezpieczne, można uwalniać do środowiska w krótkim, średnim lub długim horyzoncie czasowym
Załącznik nr 2 do rozporządzenia określa sposób, w jaki należy klasyfikować odpady:
- Wymienione w katalogu substancje lub przedmioty są uznawane za odpady lub za odpady niebezpieczne, jeżeli spełniają definicję odpadów lub odpadów niebezpiecznych określona odpowiednio w art. 3 ust. 1 lub art. 3 ust. 3 ustawy o odpadach.
- Odpady należy klasyfikować według źródła pochodzenia w grupach 01 do 12 lub 17 do 20, przypisując im odpowiedni kod sześciocyfrowy określający rodzaj odpady (wyłączając kody kończące się 99). 1) 2)
- W przypadku nie odnalezienia odpowiedniej pozycji w grupach 01 do 12 lub 17 do 20, odpady należy klasyfikować w grupach 13, 14 i 15.
- Jeżeli wciąż nie odnaleziono odpowiedniego kodu, odpady należy klasyfikować w grupie 16 - zawierającej odpady nie ujęte w innych grupach.
- Jeżeli wciąż nie odnaleziono odpowiedniego kodu w grupie 16, odpady należy klasyfikować w grupie według źródła wytwarzania, przypisując im kod kończący się na 99 (inne nie wymienione odpady).
1) Specyficzne gałęzie przemysłu będą musiały klasyfikować odpady powstające w wyniku prowadzonej przez nie działalności w kilku grupach. Na przykład producent samochodów znajdzie swoje odpady w grupie 12 (odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych), 11 (odpady z hydrometalurgii metali nieżelaznych) i w 08 (odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich) w zależności od etapu produkcji.
2) Odpady opakowaniowe będące odpadami komunalnymi, jeśli są zbierane selektywnie lub występują jako zmieszane odpady opakowaniowe, powinny być klasyfikowane w podgrupie 15 01, a nie w 20 01.
Klasyfikacja ta jest zgodna z Europejskim Katalogiem Odpadów.
3.1.2. Wytwórca i posiadacz odpadów
Zgodnie z art. 3 ustawy o odpadach:
- wytwórca odpadów (to każdy, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów oraz każdy, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów;
- posiadacz odpadów (to każdy, kto faktycznie włada odpadami (wytwórca odpadów, inna osoba fizyczną, osoba prawna lub jednostka organizacyjna); domniemywa się, że właściciel nieruchomości jest posiadaczem odpadów znajdujących się na tej nieruchomości.
Definicja wytwórcy odpadów jest taka sama jak podana w przepisach UE, natomiast dla posiadacza odpadów - jest bardziej szczegółowa.
3.1.3. Gospodarowanie odpadami, zbieranie, usuwanie i odzysk odpadów
Zgodnie z art. 3 ustawy o odpadach:
- gospodarowanie odpadami - to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów,
W definicji wprowadzono w miejsce słowa usuwanie słowo unieszkodliwianie. Chyba niesłusznie[9], co wyniknie z komentarza do pojęcia unieszkodliwianie.
- zbierania odpadów - to każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie do transportu do miejsc ich odzysku lub unieszkodliwiania.
Definicja bardziej szczegółowa.
- unieszkodliwianie odpadów - to poddanie odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych określonym w załączniku nr 6 do ustawy w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska (Tablica 11):
Tablica 11. Procesy unieszkodliwiania odpadów według Załącznika nr 6 do ustawy o odpadach
| Kod | Procesy unieszkodliwiania odpadów |
| D1 | Składowanie na składowiskach odpadów obojętnych |
| D2 | Obróbka w gruncie (np. biodegradacja odpadów płynnych lub szlamów w gruncie) |
| D3 | Składowanie poprzez głębokie wtryskiwanie (np. wtryskiwanie odpadów, które można pompować) |
| D4 | Retencja powierzchniowa (np. umieszczanie odpadów na poletkach osadowych lub lagunach) |
| D5 | Składowanie na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne |
| D6 | Odprowadzanie do wód z wyjątkiem mórz* |
| D7 | Lokowanie (zatapianie) na dnie mórz |
| D8 | Obróbka biologiczna nie wymieniona w innym punkcie niniejszego załącznika, w wyniku której powstają odpady, unieszkodliwiane za pomocą któregokolwiek z procesów wymienionych w punktach od D1 do D12 (np. fermentacja) |
| D9 | Obróbka fizyczno-chemiczna nie wymieniona w innym punkcie niniejszego załącznika, w wyniku której powstają odpady, unieszkodliwiane za pomocą któregokolwiek z procesów wymienionych w punktach od D1 do D12 (np. parowanie, suszenie, strącanie) |
| D10 | Termiczne przekształcanie odpadów w obiektach zlokalizowanych na lądzie |
| D11 | Termiczne przekształcanie odpadów w obiektach zlokalizowanych na morzu |
| D12 | Składowanie odpadów w pojemnikach pod powierzchnią ziemi (np. w kopalni) |
| D13 | Sporządzanie mieszanki lub mieszanie przed poddaniem któremukolwiek z procesów wymienionych w punktach od D1 do D12 |
| D14 | Przepakowywanie przed poddaniem któremukolwiek z procesów wymienionych w punktach od D1 do D13 |
| D15 | Magazynowanie w czasie któregokolwiek z procesów wymienionych w punktach od D1 do D14 (z wyjątkiem tymczasowego magazynowania w czasie zbiórki w miejscu, gdzie odpady są wytwarzane) |
* - Odprowadzanie do wód z wyjątkiem mórz w całości objęte jest zakazem.
Pojęcie "usuwanie" stosowane w przepisach UE było w tym przypadku odpowiedniejsze. Składowanie odpadów na składowisku odpadów obojętnych nie jest równoznaczne z ich unieszkodliwieniem w sensie fizykochemicznym czy biologicznym (D1) podobnie jak obróbka w gruncie (D2), czy składowanie przez głębokie wtryskiwanie (D3). Jeśli są to odpady niebezpieczne to są one nadal potencjalnie niebezpieczne. Jest to szczególnie istotne w przypadku nadzwyczajnych zagrożeń (np. wybuchy, pożary, zalania itd.), których uniknięcia nie da się w 100 % zagwarantować. Dodać należy, że pojęcia usuwanie nie ma w ustawie o odpadach mimo wiernego zaadaptowania do niej załącznika II A do dyrektywy ramowej. Sprawa jest przesądzona przez ustawę, ale budzi wiele pytań.
- odzysk odpadów (to wszelkie działania nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, prowadzące do wykorzystania odpadów w całości lub w części, lub do odzyskania z odpadów substancji, materiałów bądź energii i ich wykorzystania, określone w załączniku nr 5 do ustawy o odpadach (Tablica 12):
W ustawie o odpadach podano także pojęcia związane z odzyskiem, nie występujące w analizowanych przepisach UE, a mianowicie:
- recykling - rozumiany jako taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii.
Tablica 12. Działania prowadzące do wykorzystania odpadów w całości lub części lub do odzyskania z odpadów substancji lub materiałów, łącznie z ich wykorzystaniem (wg załączniku nr 5 do ustawy o odpadach)
| Kod |
Działania prowadzące do wykorzystania odpadów w całości lub części lub do odzyskania z odpadów substancji lub materiałów, łącznie z ich wykorzystaniem |
| R1 |
Wykorzystanie jako paliwa lub innego środka wytwarzania energii |
| R2 |
Regeneracja lub odzyskiwanie rozpuszczalników |
| R3 |
Recykling lub regeneracja substancji organicznych, które nie są stosowane jako rozpuszczalniki (włączając kompostowanie i inne biologiczne procesy przekształcania) |
| R4 |
Recykling lub regeneracja metali i związków metali |
| R5 |
Recykling lub regeneracja innych materiałów nieorganicznych |
| R6 |
Regeneracja kwasów lub zasad |
| R7 |
Odzyskiwanie składników stosowanych do usuwania zanieczyszczeń |
| R8 |
Odzyskiwanie składników z katalizatorów |
| R9 |
Powtórna rafinacja oleju lub inne sposoby ponownego wykorzystania oleju |
| R10 |
Rozprowadzenie na powierzchni ziemi, w celu nawożenia lub ulepszania gleby lub rekultywacji gruntów |
| R11 |
Wykorzystanie odpadów pochodzących z któregokolwiek z działań wymienionych w punktach od R1 do R10 |
| R12 |
Wymiana odpadów w celu poddania któremukolwiek z działań wymienionych w punktach od R1 do R11 |
| R13 |
Magazynowanie odpadów, które mają być poddane któremukolwiek z działań wymienionych w punktach od R1 do R12 (z wyjątkiem tymczasowego magazynowania w czasie zbiórki w miejscu, gdzie odpady są wytwarzane) |
| R14 |
Inne działania prowadzące do wykorzystania odpadów w całości lub części lub do odzyskania z odpadów substancji lub materiałów, łącznie z ich wykorzystaniem, niewymienione w punktach od R1 do R13 |
W gospodarowaniu odpadami stałymi komunalnymi bezpośrednie zastosowanie mogą mieć działania oznaczone symbolami R2, R3, R4, R9 i R10.
Definicja pojęcia odzysk jest bardziej rozbudowana ale oddaje w pełni sens definicji podanej w dyrektywie ramowej, z tą różnicą, że w Załączniku nr 5 do ustawy o odpadach dodany został zapis R 14.
3.1.4. Spalanie i spalarnie odpadów
Zgodnie z art. 3 ustawy o odpadach:
- odzysk energii - to termiczne przekształcanie odpadów w celu odzyskania energii.
- termiczne przekształcanie odpadów (to procesy utleniania odpadów, w tym spalania, zgazowywania, lub rozkładu odpadów, w tym rozkładu pirolitycznego, prowadzone w przeznaczonych do tego urządzeniach, w temperaturach i innych warunkach oraz na zasadach określonych w przepisach szczegółowych,
- spalarnia odpadów (to instalacja, w której zachodzi termiczne przekształcanie odpadów w celu ich unieszkodliwienia.
Prawo ochrony środowiska dodaje definicje:
- instalacja - to:
- stacjonarne urządzenia techniczne,
- zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu,
- obiekty budowlane nie będące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami,
- których eksploatacja może spowodować emisję;
- urządzenie - to niestacjonarne urządzenie techniczne, w tym środki transportu,
- zakład - to jedna lub kilka instalacji wraz z terenem, do którego prowadzący instalacje posiada tytuł prawny, oraz znajdującymi się na nim urządzeniami
Dwie pierwsze definicje nie mają swoich odpowiedników w analizowanych przepisach UE. Można się zastanowić nad ich poprawnością merytoryczną i stylistyczną, ale nie jest to przedmiotem referatu. Trzecia, dotycząca spalarni, odbiega od swojego odpowiednika w przepisach UE, gdzie instalacja, na którą składają się: piec do spalania, układ wprowadzający odpady, paliwo i powietrze oraz urządzenia służące do kontroli procesu spalania, stanowi tylko element zakładu spalania odpadów komunalnych.
3.1.5. Składowanie i składowiska odpadów.
Ustawa o odpadach:
- definiuje:
- odpady obojętne (jako odpady, które nie ulegają istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym; są nierozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje fizyczne ani chemiczne, nie powodują zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla zdrowia człowieka, nie ulegają biodegradacji i nie wpływają niekorzystnie na materię, z którą się kontaktują; ogólna zawartość zanieczyszczeń w tych odpadach oraz skłonność do ich wymywania, a także ekotoksyczność odcieku musi być nieznaczna, a w szczególności nie powinna stanowić zagrożenia dla jakości wód powierzchniowych, wód podziemnych i gleby,
- odpady podlegające biodegradacji (jako odpady, które podlegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów,
- recykling organiczny (jako obróbkę tlenową, w tym kompostowanie, lub beztlenową odpadów, które ulegają rozkładowi biologicznemu w kontrolowanych warunkach przy wykorzystaniu mikroorganizmów, w wyniku której powstaje materia organiczna lub metan; składowanie na składowisku nie jest traktowane jako recykling organiczny,
- składowisko odpadów (jako obiekt przeznaczony do składowania odpadów,
- magazynowanie odpadów (jako czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem.
W stosunku do swoich odpowiedników w przepisach UE dwie pierwsze definicje są bardziej szczegółowe, ale ich sens merytoryczny pozostaje taki sam. Definicja trzecia nie ma swojego odpowiednika w analizowanych przepisach UE. Definicja składowiska jest bardzo lakoniczna i znacznie uproszczona; podana w dyrektywie o składowiskach jest odpowiedniejsza dla ustawy o odpadach zwłaszcza, że zawiera ona w sobie postanowienia dotyczące składowania i składowisk;
- Klasyfikuje składowiska (art. 50 ust. 1)
- składowiska odpadów niebezpiecznych,
- składowiska odpadów obojętnych,
- składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne
3.2. Zasady ogólne gospodarowania odpadami
Zasady ogólne gospodarowania odpadami (dotyczące wszystkich rodzajów odpadów) formułuje rozdział 2 ustawy o odpadach (art. 5¸13) w formie zakazów, nakazów (obowiązków), dopuszczeń i możliwości (uprawnień).
Ustawa o odpadach:
1). Zakazuje:
- postępowania z odpadami w sposób sprzeczny z przepisami ustawy oraz przepisami o ochronie środowiska, o których mowa w art. 5 (art. 8),
- mieszania odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne.
2). Nakazuje:
- podmiotowi podejmującemu działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów - planowanie, projektowanie i prowadzenie tych działań w sposób (art. 5):
- zapobiegający powstawaniu odpadów lub ograniczający ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania,
- zapewniający zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec ich powstaniu,
- zapewniający zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec, lub których nie udało się poddać odzyskowi;
- wytwórcy odpadów- stosowanie takich sposobów produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, które zapobiegają powstawaniu odpadów lub pozwalają utrzymać na możliwie najniższym poziomie ich ilość, a także ograniczają negatywne oddziaływanie na środowisko lub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi (art. 6);
- posiadaczowi odpadów:
- postępowania z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami (art. 7 ust. 1),
- poddania odpadów w pierwszej kolejności odzyskowi, a jeżeli z przyczyn technologicznych jest on niemożliwy lub nie jest uzasadniony z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych, do unieszkodliwienia tych odpadów w sposób zgodny z wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami (art. 7 ust. 2);
- unieszkodliwianie odpadów, których nie udało się poddać odzyskowi, w taki sposób, aby składowane były wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn technologicznych lub nieuzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych (art. 7 ust. 3);
- poddawanie odpadów odzyskowi lub unieszkodliwianiu - w pierwszej kolejności w miejscu ich powstawania (art. 9 ust. 1);
- przekazywanie odpadów do najbliżej położonych miejsc, w których mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwione, uwzględniając przy tym najlepszą dostępną technikę lub technologię, o której mowa w art. 143 Prawa ochrony środowiska, jeżeli odpady te nie mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwione w miejscu ich powstawania (art. 9 ust. 2);
- zbierane odpadów w sposób selektywny (art. 10);
- rozdzielenie odpadów niebezpiecznych w przypadku, gdy uległy zmieszaniu z innymi odpadami, substancjami lub przedmiotami, jeżeliś zostaną spełnione łącznie następujące warunki (art. 11 ust. 3):
- w procesie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów powstałych po rozdzieleniu nastąpi ograniczenie zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub środowiska,
- jest to technicznie możliwe i ekonomicznie uzasadnione;
- ministrowi właściwemu do spraw transportu - określić, w drodze rozporządzenia:
a) zakresu i sposobu stosowania przepisów o transporcie materiałów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (art. 11 ust. 5):
- w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki,
- w związku z koniecznością ograniczania negatywnego oddziaływania na środowisko wynikającego z transportowania odpadów niebezpiecznych,
- unieszkodliwianie odpadów po uprzednim wysegregowaniu z nich odpadów nadających się do odzysku (art. 12),
- odzysk lub unieszkodliwianie odpadów tylko w miejscu wyznaczonym w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym w instalacjach lub urządzeniach, które spełniają określone wymagania (art. 13 ust. 1), z wyjątkiem (art. 13 ust. 2):
- odzysku prowadzonego przez posiadaczy odpadów za pomocą działań określonych jako R10 w załączniku nr 5 do ustawy o odpadach,
- kompostowania prowadzonego przez osoby fizyczne na potrzeby własne,
- eksploatowanie instalacji oraz urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów tylko wówczas, gdy (art. 13 ust. 5):
- nie zostaną przekroczone standardy emisyjne, określone na podstawie odrębnych przepisów,
- pozostałości powstające w wyniku działalności związanej z odzyskiem lub unieszkodliwianiem będą poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane z zachowaniem wymagań określonych w ustawie o odpadach.
3. Dopuszcza:
- mieszanie odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz mieszanie odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne, w celu poprawy bezpieczeństwa procesów odzysku lub unieszkodliwiania odpadów powstałych po zmieszaniu, jeżeli w wyniku prowadzenia tych procesów nie nastąpi wzrost zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub środowiska (art. 11 ust. 2);
- spalanie pozostałości roślinnych, poza instalacjami i urządzeniami, jeżeliś spalanie to nie narusza odrębnych przepisów (art. 13 ust. 3).
4. Umożliwia:
- wojewodzie - udzielenie, w drodze decyzji, zezwolenia na spalanie odpadów poza instalacjami lub urządzeniami, jeżeli spalanie odpadów ze względów bezpieczeństwa jest niemożliwe w instalacjach lub urządzeniach przeznaczonych do tego celu; przy czym zezwolenie to powinno określać: miejsce spalania, ilość odpadów, warunki spalania danego rodzaju odpadu oraz czas obowiązywania decyzji;
- wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska - wydanie decyzji o wstrzymaniu działalności polegającej na odzysku lub unieszkodliwianie odpadów, w razie niedopełnienia przez posiadacza odpadów prowadzącego taką działalność, obowiązków, o których mowa w art. 13 ust. 1 i 5 oraz w art. 11, art. 12 i art. 25 ust. 2 ustawy o odpadach przy czym:
- posiadacz odpadów pomimo wstrzymania prowadzonej działalności jest obowiązany do usunięcia jej skutków na własny koszt (art. 13 ust. 6),
- postępowanie w sprawie wydania decyzji o wstrzymaniu działalności wszczyna się z urzędu (art. 13 ust. 7),
- na wniosek posiadacza odpadów - wojewódzki inspektor ochrony środowiska może ustalić termin do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, a w razie nieusunięcia ich w tym terminie - wstrzymać działalność związaną z odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów (art. 13 ust. 8),
- w decyzji, o której mowa wyżej termin wstrzymania działalności określa się uwzględniając potrzebę bezpiecznego dla środowiska jej wstrzymania;
- ministrom właściwym do spraw gospodarki, zdrowia, rolnictwa, administracji publicznej w zakresie swoich kompetencji - określić, w drodze rozporządzeń:
a) szczegółowy sposób postępowania z niektórymi rodzajami odpadów:
- w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska,
- kierując się potrzebą stworzenia schematów postępowania z tymi odpadami przez ich posiadaczy (art. 7 ust. 4).
3.3. Zasady termicznego przekształcania odpadów
OMÓWIONE ZOSTAŁY W REFERACIE PT. "NOWE REGULACJE W ZAKRESIE SPALANIA ODPADÓW A DYREKTYWA UE W SPRAWIE SPALANIA ODPADÓW".
3.4. Zasady składowania i magazynowania odpadów
Ustawa o odpadach:
1). Zakazuje:
- składowania odpadów:
- występujących w postaci ciekłej, w tym odpadów zawierających wodę w ilości powyżej 95% masy całkowitej, z wyłączeniem szlamów,
- o właściwościach wybuchowych, żrących, utleniających, wysoce łatwopalnych lub łatwopalnych,
- medycznych i weterynaryjnych,
- powstających w wyniku prac naukowo-badawczych, rozwojowych lub działalności dydaktycznej, które nie są zidentyfikowane lub są nowe i których oddziaływanie na środowisko jest nieznane,
- opon i ich części, z wyłączeniem opon rowerowych i opon o średnicy zewnętrznej większej niż 1400 mm,
- w śródlądowych wodach powierzchniowych i podziemnych,
- w polskich obszarach morskich,
- w przypadkach określonych w przepisach odrębnych (art. 55 ust. 1);
- rozcieńczania lub sporządzania mieszanin odpadów ze sobą lub z innymi substancjami lub przedmiotami w celu spełnienia kryteriów dopuszczenia odpadów do składowania na składowisku odpadów (art. 55 ust. 2);
- składować odpady inne niż niebezpieczne na składowisku odpadów niebezpiecznych (art. 57).
2. Nakazuje:
- ministrowi właściwemu do spraw środowiska - określić, w drodze rozporządzenia:
- szczegółowe wymagania dotyczące lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów, uwzględniając zjawiska przyrodnicze i uwarunkowania geologiczne oraz systemy kontroli (art. 50 ust. 2);
- zakres, czas, sposób oraz warunki prowadzenia monitoringu składowisk odpadów:
- w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia,
- kierując się zależnościami między możliwością występowania zagrożeń dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska a lokalizacją i technicznymi parametrami składowiska odpadów (art. 60),
- składować odpady w sposób selektywny (art. 55 ust. 4),
- przed umieszczeniem na składowisku poddać odpady procesowi przekształcenia fizycznego, chemicznego lub biologicznego oraz segregacji, w celu ograniczenia zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub dla środowiska lub też ograniczenia ilości lub objętości składowanych odpadów (art. 56 ust. 1); nakaz ten nie dotyczy odpadów obojętnych oraz odpadów, w stosunku do których proces przekształcenia fizycznego, chemicznego lub biologicznego nie spowoduje ograniczenia zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub dla środowiska ani ograniczenia ilości lub objętości składowanych odpadów (art. 56 ust.2);
- wytwórcy odpadów niebezpiecznych - uzyskać zezwolenie starosty na składowanie odpadów niebezpiecznych na wydzielonych częściach innych składowisk odpadów, wydawane w drodze decyzji, po uzgodnieniu z wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta, a w obszarze pasa nadbrzeżnego oraz morskich portów i przystani również z dyrektorem urzędu morskiego; wymóg uzgodnienia z prezydentem miasta nie dotyczy prezydenta miasta na prawach powiatu (art. 57 ust. 3);
- wytwórcy odpadów niebezpiecznych - dołączyć do wniosku o wydanie zezwolenia, o którym mowa w ust. 3, oświadczenie zarządzającego składowiskiem odpadów o możliwości składowania odpadów niebezpiecznych zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 52 oraz jego zgodę na składowanie tych odpadów (art. 57 ust. 4);
- na składowiskach odpadów obojętnych składować tylko odpady obojętne (art. 58);
- uwzględniać w cenie za przyjęcie odpadów do składowania na składowisko odpadów w szczególności koszty budowy, eksploatacji, zamknięcia, rekultywacji, monitorowania i nadzorowania składowiska odpadów (art. 61).
3. Dopuszcza:
- składowanie określonych rodzajów odpadów w sposób nieselektywny (mieszanie), jeżeli w wyniku takiego składowania nie nastąpi zwiększenie negatywnego oddziaływanie tych odpadów na środowisko (art. 55 ust. 4);
- składowanie stałych odpadów niebezpiecznych na wydzielonych częściach składowisk odpadów innych niż niebezpieczne, jeżeli po procesie przekształcenia nie wchodzą w reakcje z innymi odpadami, z wyjątkiem składowisk odpadów obojętnych, jeżeli odcieki z tych odpadów spełniają kryteria przewidziane dla dopuszczenia odpadów innych niż niebezpieczne do składowania na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne (art. 57 ust. 2);
- magazynowanie odpadów:
- przeznaczonych do odzysku lub unieszkodliwiania, z wyjątkiem składowania, jeżeli konieczność magazynowania wynika z procesów technologicznych lub organizacyjnych i nie przekracza terminów uzasadnionych zastosowaniem tych procesów, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat (art. 63. ust 3),
- przeznaczonych do składowania jedynie w celu zebrania odpowiedniej ilości tych odpadów do transportu na składowisko odpadów, nie dłużej jednak niż przez okres 1 roku (art. 63 ust. 4), przy czym:
- magazynowanie odpadów może odbywać się na terenie, do którego posiadacz odpadów ma tytuł prawny (art. 63 ust. 1),
- miejsce magazynowania odpadów nie wymaga wyznaczenia w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym(art. 63 ust. 2),
- okresy magazynowania odpadów liczone są łącznie dla wszystkich kolejnych posiadaczy tych odpadów (art. 63 ust. 5).
4. Umożliwia:
- ministrowi właściwemu do spraw gospodarki - określić w drodze rozporządzenia:
- kryteria dopuszczenia odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (art. 55 ust. 3):
- w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska,
- kierując się właściwościami odpadów
- rodzaje odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny (art. 45 ust. 5):
- w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska,
- kierując się właściwościami odpadów.
3.5. Obowiązki i uprawnienia
3.5.1. Obowiązek prowadzenia planowej gospodarki odpadami
Art. 14 ustawy o odpadach wprowadza obowiązek opracowania i przyjęcia krajowego, wojewódzkiego, powiatowego lub gminnego planu gospodarki odpadami. Artykuły 14¸16 ustawy określają cel, zakres, przedmiot i tryb przyjmowania tych planów. W świetle tych przepisów plany gospodarki odpadami opracowywane są w celu:
- realizowania polityki ekologicznej państwa (art. 15) w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami;
- stworzenia w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwienia odpadów spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska.
Przedmiotem planów stają się wszystkie rodzaje odpadów powstające na terenie danej jednostki administracyjnej (np. gminy) oraz przywożone na jej teren, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady niebezpieczne, w tym odpady medyczne i weterynaryjne, baterie i akumulatory.
Zakres krajowych, wojewódzkich, powiatowych lub gminnych planów gospodarki odpadami obejmuje:
- aktualny stan gospodarki odpadami,
- prognozowane zmiany,
- działania zmierzające do poprawy sytuacji,
- instrumenty finansowe służące do realizacji zamierzonych celów
- system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów
oraz w szczególności:
- rodzaj, ilość i źródło pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub unieszkodliwienia,
- rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie,
- działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich uciążliwości oraz prawidłowego postępowania z nimi, w tym zmniejszenie
- ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska,
- projektowany system gospodarowania odpadami,
ponadto w gminnym planie gospodarki odpadami:
- rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć,
- harmonogram uruchomienia środków finansowych i ich źródła.
Krajowy plan gospodarki odpadami może określać przedsięwzięcia priorytetowe o charakterze ponadwojewódzkim, niezbędne do utworzenia i utrzymania w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do unieszkodliwiania odpadów. Zasady oraz sposób finansowania tych przedsięwzięć ma określić Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.
Projekty planów gospodarki odpadami (art. 14):
- opracowują:
- krajowy - minister właściwy do spraw środowiska,
- wojewódzki - zarząd województwa,
- powiatowy - zarząd powiatu,
- gminny - zarząd gminy;
- opiniują (w terminie nie dłuższym niż dwa miesiące od dnia otrzymania projektu, przy czym nie udzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną):
- krajowy - zarządy województw,
- wojewódzki - minister właściwy do spraw środowiska, zarządy powiatów i gmin z terenu województwa,
- powiatowy - zarząd województwa i zarządy gmin z terenu powiatu,
- gminny - zarząd województwa oraz zarząd powiatu;
- uchwalają:
- krajowy - Rada Ministrów,
- wojewódzki - sejmik województwa,
- powiatowy - rada powiatu,
- gminny - rada gminy.
Ponadto ustawa o odpadach
- zobowiązuje wykonawców projektu planu do:
- podawania do publicznej wiadomości na zasadach określonych w przepisach Prawa ochrony środowiska,
- opracowania co dwa lata sprawozdania z realizacji planu:
- krajowego - Minister właściwy do spraw środowiska - Radzie Ministrów,
- wojewódzkiego - zarząd województwa - sejmikowi województwa,
- powiatowego - zarząd powiatu - radzie powiatu,
- gminnego - zarząd gminy - radzie gminy;
- aktualizowanie planu nie rzadziej niż co 4 lata.
- określa następujące przypadki szczególne:
- w miastach, w których funkcje organów powiatu sprawują organy gminy, plan gospodarki odpadami obejmuje zadania planu powiatowego i gminnego i jest opiniowany przez zarząd województwa;
- gminy, będące członkami związków międzygminnych, mogą opracować jeden wspólny plan gospodarki odpadami, obejmujący zadania gminnego planu gospodarki odpadami. Plan ten jest uchwalany przez rady poszczególnych gmin po zaopiniowaniu jego projektu przez zarządy powiatów i województw, na których terenie położone są gminy;
- powiaty, będące członkami związków powiatów, mogą opracować jeden wspólny plan gospodarki odpadami, obejmujący zadania powiatowego planu gospodarki odpadami. Plan ten uchwalany jest przez rady poszczególnych powiatów po zaopiniowaniu jego projektu przez zarządy województw, na terenie których położone są powiaty oraz zarządy gmin z terenu tych powiatów;
- wojewódzki, powiatowy i gminny plan gospodarki odpadami stanowi część odpowiedniego programu ochrony środowiska i jest tworzony w trybie i na zasadach określonych w przepisach ochrony środowiska z zastrzeżeniem przypadków omówionych w pkt. 3÷5. Przepisy te określają w szczególności zasady dostępu społeczeństwa do informacji dotyczących m.in. planów gospodarki odpadami (art. 19÷24 Prawa ochrony środowiska), państwowego monitoringu wytwarzania i gospodarowania odpadami (art. 26 ust. 1. pkt 8), rozpowszechniania informacji o środowisku i udziału społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska oraz postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć;
- ogranicza (art. 16) możliwość realizowania z udziałem środków z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej przedsięwzięć związanych z unieszkodliwianiem odpadów, do tych które zostały ujęte w planie gospodarki odpadami.
Obowiązek opracowania w planach systemu monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów powoduje, w połączeniu z powszechnym dostępem społeczeństwa do informacji (Prawo ochrony środowiska) oraz do procesu tworzenia planów gospodarki odpadami komunalnymi, konieczność prowadzenia jasnego i rzetelnego rachunku kosztów oraz gromadzenia informacji niezbędnych do udokumentowania rzeczywistych efektów i skutków realizowania planu - czytelnego dla społeczeństwa systemu monitorowania
3.4.2. Obowiązek utworzenia i utrzymania sieci zakładów unieszkodliwiania odpadów
O utworzenia i utrzymaniu zintegrowanej j i wystarczającej w skali kraju sieci urządzeń i instalacji (zakładów) do unieszkodliwiania odpadów mówi art. 14 ust. 1 ustawy o odpadach wymieniając cele dla planów gospodarki odpadami, do uchwalenia których zobowiązuje Radę Ministrów, sejmik województwa, radę powiatu i radę gminy. Art. 15 ust. 5 tej ustawy wskazuje na możliwość nadania przedsięwzięciom o charakterze ponadregionalnym, niezbędnym do utworzenia i utrzymania zintegrowanej i wystarczającej w skali kraju sieci urządzeń i instalacji do unieszkodliwiania odpadów, priorytet w krajowym planie gospodarki odpadami, ust. 6 tego artykułu uprawnia (ale nie zobowiązuje) Radę Ministrów do określenia w drodze rozporządzenia, zasad oraz sposobu finansowania przedsięwzięć o charakterze ponadregionalnym, kierując się potrzebą utworzenia i utrzymania wystarczającej w skali kraju sieci urządzeń i instalacji do unieszkodliwiania odpadów.
W ustawie o odpadach obowiązek utworzenia i utrzymaniu zintegrowanej i wystarczającej w skali kraju sieci urządzeń i instalacji (zakładów) do unieszkodliwiania odpadów ma zatem znaczenie drugoplanowe, występujące jako składnik innego ważniejszego zadania (planu gospodarki odpadami) i nie mające charakteru obowiązku. Rada ministrów może, co nie oznacza, że musi.
W dyrektywy ramowej utworzenie zintegrowanej i wystarczającej sieci zakładów usuwania odpadów ma charakter obowiązku nakładanego na Państwo członkowskie, obowiązku realizowanego samodzielnie lub wspólnie z innymi państwami członkowskimi, z wykorzystaniem najlepszych dostępnych technologii i nie związanego z nadmiernymi kosztami (zasada BATNEEC). Zagadnieniu temu dyrektywa ramowa poświęca odrębny artykuł (art. 5). Należy zwrócić uwagę na fakt, że zamożniejsze od Polski kraje rezygnują tu z zasady BAT (najlepszej dostępnej technologii) na rzecz zasady BATNEEC, która daje znacznie większe możliwości realizacji. Zapis art. 5 dyrektywy ramowej jest[10] zatem korzystniejszy dla rozwiązania problemu unieszkodliwiania odpadów.
3.4.3. Obowiązek kształtowania i egzekwowania realizacji wymagań ustawy
Obowiązek kształtowania i egzekwowania realizacji wymagań ustawy o odpadach przekłada się zapisy dotyczące obowiązków wytwórców i posiadaczy dotyczące wytwarzania odpadów i gospodarowania odpadami, w tym wymogu:
- uzyskania stosownych decyzji administracyjnych kompetentnych organów i
- przedkładania informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania nimi.
Ustawia o odpadach nakazuje posiadaczowi odpadów:
- prowadzącemu działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów - uzyskać zezwolenie na prowadzenie tej działalności (art. 26 ust.1), jeżeli:
- nie posiada pozwolenia na wytwarzanie odpadów lub decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi (art. 31 ust. 1),
- jest osobą fizyczną lub jednostką organizacyjną nie będącą przedsiębiorcą i nie prowadzi działalności w zakresie wykorzystywania odpadów na własne potrzeby (art. 33 ust. 2),
- prowadzącemu działalność w zakresie zbierania lub transportu odpadów - uzyskać zezwolenie na prowadzenie tej działalności (art. 28. ust. 1) chyba, że prowadzi działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów oraz zbierania lub transportu odpadów (art. 32 ust. 1) i pod warunkiem dodatkowego uwzględnienia we wniosku, o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wymagań przewidzianych dla wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów (art. 32 ust. 2);
- usunąć skutki prowadzonej działalności na własny koszt pomimo jej wstrzymania (art. 30 ust. 5),
- zwolnionemu z obowiązku uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów - zgłosić do rejestru prowadzonego przez starostę właściwego ze względu na miejsce prowadzenia zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, a w przypadku transportu odpadów - przez starostę właściwego ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania posiadacza odpadów (art. 33 ust. 5);
W przypadku odpadów komunalnych nowe warunki udzielania i cofania zezwoleń wprowadza do prawa krajowego ustawa porządkowa, która:
- rozszerza zakres usług wymagających zezwolenia o usługi związane z opróżnianiem zbiorników bezodpływowych i transportem nieczystości ciekłych (art. 7 ust. 1 pkt. 2);
- postanawia, że gminną jednostką organizacyjną jest także spółka prawa handlowego, w której gmina posiada przeważające udziały i tym samym zwalnia te spółki z obowiązku uzyskania zezwolenia, jeśli spełniają warunki wymagane przy jego udzielaniu (art. 7 ust. 5);
- zobowiązuje:
- zarząd gminy do określenia i podania do publicznej wiadomości wymagań, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia (art. 7 ust. 3) dając mu:
- prawo do określenia obszaru, na którym usługi te mają być świadczone (art. 7 ust. 3),
- obowiązek wyboru podmiotu świadczącego te usługi na tym obszarze w drodze przetargu publicznego (art. 7 ust. 4);
- właściwy organ (zgodnie z art. 7 ust. 6 - wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce świadczenia usługi):
- do odmówienia wydania zezwolenia, jeżeli zamierzony sposób gospodarowania odpadami lub nieczystościami płynnymi (art. 9 ust. 1c):
- jest niezgodny z wymaganiami ustawy i przepisami odrębnymi,
- mógłby powodować zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub środowiska,
- jest niezgodny z gminnym planem gospodarki odpadami,
- do wezwania przedsiębiorcy naruszającego warunki zezwolenia do niezwłocznego ich zaniechania (art. 9 ust. 2),
- do określenia, w przypadku wygaśnięcia lub cofnięcia zezwolenia, w drodze decyzji, zakresu i sposobu wykonania przez przedsiębiorcę obowiązków określonych w zezwoleniu dotyczących wymagań sanitarnych i ochrony środowiska (art. 9 ust 3 i 4),
- przedsiębiorcę ubiegającego się wyłącznie o zezwolenie na opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości ciekłych do udokumentowania gotowości ich odbioru przez stację zlewną (art. 8 ust. 2a),
- upoważnia właściwy organ do cofnięcia zezwolenia, w drodze decyzji bez odszkodowania, jeżeli przedsiębiorca, mimo wezwania, nie zaniechał naruszania warunków zezwolenia (art. 9 ust. 2);
- uzależnia udzielenie zezwolenia od złożenia przez przedsiębiorcę wniosku i posiadania przez tego przedsiębiorcę środków technicznych odpowiednich do zakresu działalności, której wniosek dotyczy (art. 7 ust. 2);
- określa:
- nowy zakres dla wniosku o udzielenie zezwolenia (art. 8 ust. 1) obejmujący:
- imię i nazwisko lub nazwę oraz adres zamieszkania lub siedziby przedsiębiorcy ubiegającego się o zezwolenie (zmiana redakcyjna),
- określenie przedmiotu i obszaru działalności (bez zmiany),
- określenie środków technicznych, jakimi dysponuje ubiegający się o zezwolenie na prowadzenie działalności objętej wnioskiem (bez zmiany),
- informacje o technologiach stosowanych lub przewidzianych do stosowania przy świadczeniu usług w zakresie działalności objętej wnioskiem (nowy),
- proponowane zabiegi z zakresu ochrony środowiska i ochrony sanitarnej planowane po zakończeniu działalności (nowy),
- określenie terminu podjęcia działalności objętej wnioskiem oraz zamierzonego czasu jej prowadzenia (zmiana redakcyjna);
- nowy zakres dla zezwolenia (art. 9 ust. 1) obejmujący:
- imię i nazwisko lub nazwę oraz adres zamieszkania lub siedziby przedsiębiorcy (zmiana redakcyjna),
- przedmiot i obszar działalności objętej zezwoleniem (zmiana - wprowadzenie obszaru działalności w miejsce zakresu),
- termin podjęcia działalności (nowy),
- wymagania w zakresie jakości usług objętych zezwoleniem (nowy),
- niezbędne zabiegi z zakresu ochrony środowiska i ochrony sanitarnej wymagane po zakończeniu działalności objętej zezwoleniem,
- inne wymagania szczególne wynikające z odrębnych przepisów, w tym wymagania dotyczące standardu sanitarnego wykonywania usług, ochrony środowiska i obowiązku prowadzenia odpowiedniej dokumentacji działalności objętej zezwoleniem.
- określenie miejsca odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych - dla zezwoleń na zbieranie i transport odpadów komunalnych lub opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości ciekłych (zmiana redakcyjna - art. 9 ust. 1a);
- okres ważności dla zezwolenia - nie dłuższy niż 10 lat (art. 9 ust. 1b)
Z analizy tych przepisów wynika m.in., że ustawa porządkowej nakazuje właściwemu organowi odmówić wydania zezwolenia np. na zbieranie i transport odpadów komunalnych, jeżeli zamierzony sposób gospodarki tymi odpadami jest niezgodny z gminnym planem gospodarki odpadami. Gmina, musi zatem w pierwszej kolejności wprowadzić w życie[11] gminny plan gospodarki odpadami spełniający wymagania planu wyższego szczebla (art. 15 ust. 2 ustawy o odpadach) czyli planu powiatowego. Wcześniej plan powiatowy musi spełnić wymagania planu wojewódzkiego, a jeszcze wcześniej plan wojewódzki - planu krajowego[12].
Dopiero przyjęcie planu gminnego zobowiązuje i upoważnia zarząd gminy do:
- określenia i podania do publicznej wiadomości:
- wymagań, jakie muszą spełniać przedsiębiorcy ubiegający się o zezwolenie,
- obszaru obowiązywania zezwolenia
- warunków przetargu publicznego (art. 7 ust. 3 i 4 ustawy porządkowej).
Od tego momentu zaczyna obowiązywać procedura określona w ustawie porządkowej, czyli złożenie wniosku przez przedsiębiorców ubiegających się o zezwolenie, wyłonienie zwycięzcy przetargu publicznego i udzielenie, w drodze decyzji, zezwolenia stosownego do wniosku złożonego przez zwycięzcę przetargu.
Gminy, które mają[13] już program gospodarki odpadami w gminie i/lub szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku w gminie, powinny (ale nie muszą) zaczekać na powiatowy plan gospodarki odpadami, wprowadzić ewentualne poprawki i lub uzupełnienia oraz przyjąć taki program jako gminny plan gospodarki odpadami.
Zezwolenia wydane na podstawie dotychczasowych przepisów zachowują ważność do czasu wygaśnięcia terminu, na jaki zostały wydane, oczywiście pod warunkiem nie powodowania zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska (art. 9 ust. 1c pkt. 2 oraz ust. 2 i 3 ustawy porządkowej) i przestrzegania innych przepisów prawa.
W przypadku zezwoleń wydanych na podstawie przepisów ustawy z 27 czerwca o odpadach terminy utraty ich mocy określa art. 39 ustawy wprowadzającej cyt.
"Art. 39.1. Zezwolenia wydane na podstawie dotychczasowych przepisów podmiotom, które przed dniem wejścia w życie ustawy prowadziły działalność w zakresie usuwania, wykorzystywania lub unieszkodliwiania odpadów, zachowują moc na czas, na jaki zostały wydane, nie dłużej jednak niż do dnia 30 czerwca 2008 r. i zastępują zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wymagane na podstawie ustawy o odpadach.
2. Podmioty, które prowadziły przed dniem wejścia w życie ustawy działalność w zakresie usuwania, wykorzystywania lub unieszkodliwiania odpadów innych niż niebezpieczne, za wyjątkiem odpadów komunalnych, bez zezwolenia na usuwanie, wykorzystywanie lub unieszkodliwianie odpadów innych niż niebezpieczne są obowiązane do uzyskania zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu tych odpadów, w terminie do dnia 30 czerwca 2002 r./-/
Nowe warunki udzielania zezwoleń mogą być bardzo skutecznym instrumentem zarządzania gospodarką odpadami na terenie gminy, zastępującym konieczność przeprowadzenia referendum gminnego, pod warunkiem posiadania przez gminę odpowiednich instalacji i urządzeń (np. zakładu utylizacji odpadów, składowiska odpadów, gniazd zbiórki selektywnej itd.), umieszczenia ich w gminnym planie gospodarki odpadami oraz wprowadzenie w życie stosowną uchwałą rady gminy
3.4.4. Obowiązek ewidencjonowania odpadów
Ustawa o odpadach nakazuje wytwórcy lub posiadaczowi odpadów:
- prowadzić ich ilościową i jakościową ewidencję zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych z wyjątkiem osób fizycznych i jednostek organizacyjnych nie będących przedsiębiorcami, które wykorzystują odpady na własne potrzeby (art. 36 ust. 2); ewidencja ta w przypadku posiadacza odpadów, który prowadzi działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów powinna obejmować sposoby gospodarowania odpadami a także dane o ich pochodzeniu i miejscu przeznaczenia (art. 36 ust. 1);
- prowadzącemu działalność wyłącznie w zakresie transportu odpadów - prowadzić ewidencję z zastosowaniem tylko karty przekazania odpadów (art. 36 ust. 5);
- przejmującemu odpady od innego posiadacza - potwierdzić przejęcie odpadu na karcie przekazania odpadu, wypełnionej przez posiadacza, który przekazuje ten odpad (art. 36 ust. 7);
- przechowywać dokumenty sporządzone na potrzeby ewidencji przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym sporządzono te dokumenty (art. 36 ust. 10); zarządzający składowiskiem odpadów jest obowiązany do przechowywania zbiorczych zestawień danych do czasu zakończenia rekultywacji składowiska odpadów i przekazania ich następnemu właścicielowi lub zarządcy nieruchomości (art. 37 ust. 4);
- przedstawić dokumenty ewidencji odpadów na żądanie organów przeprowadzających kontrolę (art. 36 ust. 11);
- prowadzącemu ewidencję odpadów - sporządzić na formularzu zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów, z zastrzeżeniem ust. Zbiorcze zestawienie danych powinno zawierać następujące informacje: imię i nazwisko, adres zamieszkania lub nazwę i adres siedziby posiadacza odpadów (art. 37 ust. 1);
Zapisy w tej kwestii są zbieżne z zapisami przepisów UE, nieliczne uwagi mogą dotyczyć formy ich zapisu, w tym szczegółowości i poprawności stylistycznej, ale uwagi te mają charakter subiektywny, wynikający z interpretacji autora.
3.4.5. Obowiązek ponoszenia kosztów gospodarowania odpadami przez ich wytwórcę lub posiadacza
O obowiązku ponoszenia kosztów usuwania skutków gospodarowania odpadami mówi:
- art. 7 Prawa ochrony środowiska, który mówi, że kto powoduje lub może powodować zanieczyszczenie środowiska ponosi koszty usunięcia tych zanieczyszczeń lub koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu
- art. 6 ustawy porządkowej, który wymaga od właścicieli nieruchomości zawierania umów i płacenia za usługi świadczone przez przedsiębiorców posiadających stosowne zezwolenia oraz określa sposób postępowania w przypadkach, gdy wymóg ten jest niespełniony,
- art. 13 ust. 6, ustawy o odpadach, który stanowi, że decyzja wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska wstrzymująca działalność posiadacza odpadów związaną z odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów w przypadku, gdy działalność ta jest niezgodna z ustawą nie zwalnia z obowiązku usunięcia skutków prowadzonej działalności na koszt posiadacza odpadów.
- art. 61 ustawy o odpadach dotyczy sposobu naliczania ceny (czyli stawki opłaty) za przyjęcie odpadów do składowania, a art. 6a i 6b ustawy porządkowej - sposoby naliczania i uiszczania opłaty za usługi świadczone przez gminę w przypadku przejęcia od właścicieli nieruchomości niektórych ich obowiązków (np. związanych z gospodarką odpadami),
- odrębne znaczenie mają opłaty mające charakter grzywny za naruszenie przepisów ustawy, o których mowa w art. 69-78.ustawy o odpadach czy 10 ustawy porządkowej.
3.4.6. Nowe uprawnienia gmin zakresie gospodarowania odpadami
Ustawa porządkowa precyzuje dotychczasowe oraz ustanawia szereg nowych obowiązków właścicieli lub zarządców nieruchomości związanych z utrzymaniem czystości i porządku, w tym:
- w art. 5 ust. 1:
- obowiązek utrzymywania urządzeń służących do zbierania odpadów komunalnych w odpowiednim stanie technicznym; przeniesienie do pkt. 2) obowiązku przyłączenia nieruchomości do istniejącej kanalizacji sanitarnej (pkt. 1),
- obowiązek wyposażenie nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych, spełniające wymagania określone w przepisach odrębnych - w przypadku, gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, przy czym przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie jest obowiązkowe, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków, spełniającą wymagania określone w przepisach odrębnych (pkt. 2),
- obowiązek zbierania powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych zgodnie z wymaganiami określonymi w uchwale rady gminy i pozbywanie się tych odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi oraz objęcie tym obowiązkiem także nieczystości ciekłych gromadzonych w zbiornikach bezodpływowych (pkt. 3);
- ograniczenie dotychczasowego obowiązku oczyszczania ze śniegu i lodu oraz usuwania błota i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości do uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości, przy czym za taki chodnik uznaje wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego, położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości z wyłączeniem chodnika, na którym jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych (pkt. 4),
- inne obowiązki określone w uchwale rady gminy (pkt. 5);
- w art. 6 ust. 1 - obowiązek udokumentowania korzystania z usług wykonywanych przez zakład będący gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, przez okazanie umowy i dowodów płacenia za takie usługi.
Możliwość i warunki przejęcia przez gminę tych i dotychczasowych obowiązków właścicieli nieruchomości oraz wynikające z tego nowe obowiązki gminy określają art. 6a i art. 6b wprowadzone do ustawy porządkowej w brzmieniu cyt.:
"Art. 6a. 1. Rada gminy może w drodze uchwały, na podstawie akceptacji mieszkańców wyrażonej w przeprowadzonym uprzednio referendum gminnym[14] , przejąć od właścicieli nieruchomości wszystkie lub wskazane obowiązki, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 1, 3 i 4.
2. Przejmując obowiązki rada gminy ustala opłatę ponoszoną przez właścicieli nieruchomości za wykonywanie przejętych obowiązków.
3. Opłata, o której mowa w ust. 2, jest ustalana w sposób zryczałtowany za okresowe pozbywanie się określonej ilości wskazanego rodzaju odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych. Wysokość opłaty jest uzależniona od faktycznych kosztów ponoszonych przez gminę z tytułu zorganizowania i funkcjonowania systemu zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych. Przy ustalaniu stawki opłat stosuje się art. 6 ust. 4[15].
Art. 6b. Ustalając opłaty, o których mowa w art. 6a, rada gminy określa terminy ich uiszczania. Opłaty nie uiszczone w wyznaczonym terminie podlegają przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji./-/
Zmiany zaproponowane w art. 6a i 6b stanowią[16] pierwszy krok we właściwym kierunku. Po wprowadzeniu ich życie gminy będą mogły realizować i zarządzać utrzymaniem czystości i porządku na swoim terenie w sposób zbliżony do sposobów uznanych za wzorcowe w krajach Unii Europejskiej, które sprowadzają się zwykle do:
- wprowadzenia obligatoryjnego obowiązku płacenia gminie za usługi, do świadczenia których została powołana przez jej mieszkańców (m.in. do gospodarowania odpadami komunalnymi w sposób zgodny z przepisami i najmniej obciążający mieszkańców),
- ustalania stawek opłat za te usługi w sposób oparty o rzeczywisty rachunek kosztów i koszty wynikające z np. planowanego ich rozwoju (przyjęte uchwałą rady gminy w formie planu lub programu),
- dogodnego i szerokiego dostępu mieszkańców do informacji gromadzonych w gminie,
- nadrzędnej roli kontrolowania finansów publicznych przez opozycję polityczną i samorządową, organizacje społeczne i ekologiczne, mass-media itp. działające pod sztandarem obrony interesów mieszkańców.
Ustawa porządkowa proponując referendum lokalne jako narzędzie nie ułatwia gminom i mieszkańcom zadania. Osiągnięcie zamierzonego celu w drodze referendum należy do zadań bardzo trudnych i kosztownych. Gminy mają do wyboru - pójść tą drogą i mieć szansę na skuteczniejszy i efektywniejszy udział w zarządzaniu utrzymaniem czystości i porządku w gminie lub zrezygnować z niej - gdy uznają, że dotychczasowe wyniki tego zarządzania są korzystne dla mieszkańców i środowiska (spełniają wymagania przepisów prawnych).
W każdym przypadku nadrzędne znaczenie ma interes mieszkańców i środowiska, do ochrony których gmina jest ustawowo zobowiązana. Dbanie gminy o interesy przedsiębiorców należy do zadań drugorzędnych - głównie w aspekcie stworzenia miejsc pracy dla mieszkańców.
4. WNIOSKI KOŃCOWE
- Ustawa o odpadach stanowi wyraźny postęp w dostosowywaniu przepisów krajowych do zaleceń przepisów Unii Europejskiej (transpozycji tych zaleceń).
- Brak towarzyszących wielu rozporządzeń wykonawczych, do których ustawa o odpadach się odwołuje i do wykonania których zobowiązuje właściwych ministrów, czyni z niej akt prawny jeszcze nie w pełni przydatny do praktycznego stosowania.
- zdaniem autora,
- w tym przypadku transpozycja oznacza przeniesienie zaleceń prawa Unii Europejskiej do prawa krajowego za pomocą aktów prawnych, których treść powinna w pełni odzwierciedlać przepisy dyrektyw, ale nie musi być odtworzeniem treści dyrektyw in extenso. Transpozycja stanowi pierwszy z trzech głównych etapów dostosowywania prawa krajowego do prawa międzynarodowego. Kolejne etapy to implementacja (wdrożenie w życie, praktyczne zastosowanie) oraz egzekwowanie,
- bezpośrednio lub pośrednio, w większym lub mniejszym stopniu,
- lista odpadów ustalona zgodnie z art. 1 pkt. a Dyrektywy Rady 75/422/EWG o odpadach,
- wg wcześniejszej numeracji art.130 r,
- Zasada BATNEEC "najlepszych dostępnych technologii nie powodujących nadmiernych (nieuzasadnionych) kosztów" (ang. best available technology not entailing excessive costs) po raz pierwszy pojawiła się w dyrektywie nr 84/360 o zwalczaniu zanieczyszczeń powietrza pochodzących z zakładów przemysłowych (OJ L 188 z 16 lipca 1984 r. s. 20). Do dyrektywy ramowej zasada ta została wprowadzona po nowelizacji w 1991 roku,
- Prawodawstwo Unii Europejskiej dopuszcza, w wyjątkowych sytuacjach, odstąpienie od zasady "zanieczyszczający płaci", np. gdy wprowadzenie surowych wymogów związanych z ochroną środowiska lub nałożenie wysokich opłat spowoduje naruszenie równowagi ekonomicznej podmiotów zanieczyszczających, lub jeżeli funkcjonowanie mechanizmu włączenia kosztów zwalczania zanieczyszczeń w koszty produkcji zwiększy społeczne koszty tego rodzaju przedsięwzięć. W takich sytuacjach przewiduje się wyznaczenie czasu na dostosowanie istniejących procesów produkcji i produktów do nowych standardów. Generalną zasadą określającą zakres odstępstw jest to, że mogą one być stosowane tylko i wyłącznie wobec działających zakładów i produktów. Każde powiększenie lub przeniesienie działających zakładów produkcyjnych, w wyniku którego następuje zwiększenie mocy produkcyjnej, rozumiane jest jako stworzenie nowych zakładów. W takich sytuacjach wyłączona jest możliwość stosowania odstępstw od zasady "zanieczyszczający płaci".
- W rozumieniu dyrektywy odpady te nie rozpuszczają się, nie palą i nie reagują w jakikolwiek inny fizyczny lub chemiczny sposób, nie ulegają biodegradacji i nie wpływają negatywnie na inne substancje, z którymi mają kontakt w sposób, który może spowodować zanieczyszczenie środowiska lub zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Całkowita zawartość odcieków i zanieczyszczeń w tych odpadach, a także ekotoksyczność odcieków musi być znikoma, a w szczególności nie może zagrażać jakości wód powierzchniowych i/lub podziemnych.
- zdaniem autora,
- zdaniem autora,
- uchwałą rady gminy,
- ostateczne terminy przyjęcia tych planów podano w rozdziale 3 niniejszego referatu omawiającym nowe obowiązki gmin,
- przyjęty uchwałą rady gminy i realizowany pod nadzorem zarządu gminy,
- zgodnie z ustawą z 15 września 2000 r - o referendum lokalnym (Dz. U. Nr 88, poz. 985),
- art. 6 ust. 4. Rada gminy ustalając stawki opłat,. o których mowa w ust. 2. stosuje niższe stawki, jeżeli odpady komunalne są zbierane i transportowane w sposób selektywny,
- zdaniem autora.