Prawo Ochrony Środowiska

---

Janusz Jeziorski
Departament Polityki Ekologicznej i Integracji Europejskiej
Ministerstwo Środowiska

ŚRODKI FINANSOWO-PRAWNE
W USTAWIE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA

(WYBRANE ZAGADNIENIA)

 

Sprawy związane ze stosowaniem środków finansowo-prawnych są regulowane przez przepisy zawarte w tytule V w art. 272-321.

Do środków finansowo-prawnych ochrony środowiska należą:

• Opłata za korzystanie ze środowiska,
• Administracyjna kara pieniężna,
• Zróżnicowane stawki podatków i innych danin publicznych służących celom ochrony środowiska (art. 272).

Podmiot korzystający ze środowiska bez uzyskania wymaganego pozwolenia lub innej decyzji ponosi podwyższona opłatę (art. 276 ust. 1). Opłaty wnoszone są przez podmiot korzystający ze środowiska na rachunek urzędu marszałkowskiego, a opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza - na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce rejestracji podmiotu (art. 277 ust. 1-2). Natomiast administracyjne kary pieniężne są wnoszone na rachunek wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, który wydał decyzje w przedmiocie kary (art. 277 ust. 3). Wpływy z tytułu opłat i kar stanowią przychody odpowiednich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Opłata za korzystanie ze środowiska

Jest ponoszona za:

• Wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
• Wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
• Pobór wód,
• Składowanie odpadów.

Podmiot korzystający ze środowiska ustala we własnym zakresie wysokość należnej opłaty i wnosi ją na rachunek urzędu marszałkowskiego (art. 284) w terminie wniesienia opłaty, przedkłada marszałkowi województwa wykaz zawierający dane i informacje wykorzystane do ustalenia wysokości opłat. Prowadzi w tym zakresie ewidencję aktualizowaną co kwartał (art. 287 ust. 1). W przypadku nieuiszczania przez podmiot opłaty lub uiszczania jej w wysokości nasuwającej zastrzeżenia, marszałek w drodze decyzji wymierza opłatę na podstawie własnych ustaleń lub wyników kontroli wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska (art. 288).

Rozdział 2 i 3 przewidują stawki opłat za korzystanie ze środowiska oraz opłaty podwyższone. Górne jednostkowe stawki opłat są określone w art. 290 ust. 1 i wynoszą:

• 273 zł za 1 kg gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza,
• 175 zł za 1 kg substancji wprowadzanych ze ściekami do wód lub do ziemi,
• 20 zł za 1 dm³ wód chłodniczych,
• 200 zł za umieszczenie 1 Mg odpadów na składowisku,
• 3 zł za pobór 1 m³ wody podziemnej,
• 1.50 zł za pobór 1 m³ wody powierzchniowej,
• 3zł za 1 m² powierzchni na 1 rok z której są odprowadzane ścieki tj. dotyczy to wód opadowych i roztopowych ujętych w systemy kanalizacyjne pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych, w tym z centrów miast, terenów przemysłowych i składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów o trwałej nawierzchni.

Stawki te podlegają z dniem 1 stycznia każdego roku kalendarzowego podwyższeniu o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (art. 291 ust. 1).

Opłaty podwyższone są stosowane wobec podmiotów korzystających ze środowiska w przypadku gdy nie posiadają one wymaganego pozwolenia na wprowadzanie do powietrza gazów lub pyłów lub/i pobór wód lub wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi (art. 292). W takiej sytuacji opłaty mogą być podwyższone o 500%. Opłaty podwyższone są stosowane także w odniesieniu do składowania odpadów.

Administracyjna kara pieniężna

Wymierza je w drodze decyzji wojewódzki inspektor ochrony środowiska za przekroczenie standardów stanu ochrony środowiska określone w pozwoleniach, ilości lub rodzaju gazów lub pyłów wprowadzonych do powietrza, ilości, stanu lub składu ścieków, naruszenia warunków decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów albo decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów.

Karę wymierza się w wysokości 10-krotnej wielkości jednostkowej stawki opłat:

• Za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
• Za pobór wód (art. 309).

Za składowanie odpadów z naruszeniem rodzaju i sposobów składowania odpadów określonych w decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska wymierza się karę w wysokości 0,1 stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku za każdą dobę składowania. Górne jednostkowe stawki kar wynoszą 984 zł za 1 kg substancji w wypadku przekroczenia dopuszczalnego składu ścieków, 10 zł za 1 m³ ścieków w wypadku przekroczenia dopuszczalnej temperatury, odczynu albo poziomu sztucznych substancji promieniotwórczych. Górna jednostkowa stawka kary za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu przenikającego do środowiska wynosi 48 zł za 1 dB przekroczenia (art. 311)

Zróżnicowane stawki podatków i innych danin publicznych służących celom ochrony środowiska

Art. 283 postanawia, że stawki podatków i innych danin powinny być zróżnicowane z uwzględnieniem celów służących ochronie środowiska, zaś stawki podatku akcyzowego powinny być kalkulowane tak, aby zapewnić niższą cenę rynkową:

• Benzyny bezołowiowej w stosunku do benzyny zawierającej ołów,
• Olejów napędowego i opałowego o niższej zawartości siarki w stosunku do olejów o wyższej zawartości siarki,
• Olejów napędowego i smarowego wytwarzanych z udziałem komponentów uzyskiwanych z regeneracji olejów zużytych, w stosunku do olejów wytwarzanych bez udziału tych komponentów,
• Biopaliw opartych na wykorzystaniu biomasy, w szczególności roślin uprawnych, w stosunku do paliw pochodzących ze źródeł nieodnawialnych (art. 283 ust. 2).

21 października 2001

 

---