Prawo Ochrony Środowiska

mgr inż. Grażyna Hadjiraftis
Ministerstwo Środowiska

AKTY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO REGULUJĄCE PROBLEMATYKĘ DOSTĘPU DO INFORMACJI I OCEN ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

 

WSTĘP

Międzynarodowe mechanizmy i instrumenty prawne

Polska od szeregu lat aktywnie uczestniczy na forum międzynarodowym w pracach organizacji, instytucji i konwencji, które mają na celu rozwiązanie globalnych i regionalnych problemów ochrony środowiska oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju. Jedną z form tej działalności jest przyjmowanie i realizacja zobowiązań określonych w międzynarodowych porozumieniach i konwencjach.

Polska do kwietnia 2000 r. podpisała lub też ratyfikowała ok. 50 umów wielostronnych, z czego ok. 10 o charakterze globalnym i ok. 40 o charakterze regionalnym lub subregionalnym. Ratyfikacja konwencji lub innej umowy międzynarodowej a także przystąpienie do niej zobowiązuje Polskę do realizacji działań we wszystkich zakresach jej wdrażania. Polska stara się z nich wszystkich rzetelnie wywiązywać dostosowując do międzynarodowych wymagań zarówno polski system prawny, jak i wewnętrzne struktury Państwa. Jednocześnie ostatnie 10 lat pokazało, iż procesy podpisania i ratyfikacji konwencji lub porozumienia i w konsekwencji realizacja licznych zobowiązań w nich zawartych w tym m.in. przygotowywanie okresowych sprawozdań z prowadzonych działań i innych raportów a w przypadku konwencji dodatkowo finansowanie Sekretariatów Konwencji powoduje, iż Polska do kwestii międzynarodowych porozumień i konwencji podchodzi bardzo roztropnie i rzetelnie starając się przed podpisaniem konwencji/umowy dokonać wszechstronnej oceny celowości przystąpienia do jej podpisania. W ślad za takim podejściem Polska po podpisaniu, a następnie ratyfikacji, konwencji lub umowy czynnie uczestniczy w pracach powołanych organów, prowadzi bieżące prace związane z realizacją postanowień lub konwencji, przygotowuje programy wdrażania jej postanowień, promuje kandydatów Polski do władz i organów konwencji/umów oraz przestrzega terminów dotyczących płatności obowiązkowych składek z tytułu uczestnictwa w porozumieniach wielostronnych z zakresu ochrony środowiska.

Polska jest obecnie stroną następujących konwencji i protokołów z dziedziny ochrony środowiska:

  1. Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko bytowania ptactwa wodnego (Konwencja Ramsarska z 2 lutego 1971 roku). Polska jest strona tej Konwencji od 22 marca 1978 roku. Celem konwencji jest ochrona i utrzymanie obszarów wodno-błotnych (według konwencji, obszarami wodno-błotnymi są tereny bagien, błot i torfowisk lub zbiorniki wodne naturalne, sztuczne stałe i okresowe, o wodach stojących lub płynących) wraz z populacją ptactwa wodnego zamieszkującego te tereny lub choćby czasowo na nich przebywającymi. Polska wypełniając warunki strony Konwencji zgłosiła dotychczas do "Spisu obszarów wodno-błotnych o międzynarodowym znaczeniu" 8 obszarów: Jezioro Łuknajno, Jezioro Świdwie, Jezioro Karaś, rezerwaty: Jezioro siedmiu Wysp, Słońsk, Stawy Milickie oraz Parki Narodowe: Biedrzański i Słowiński.
  2. Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (Konwencja Waszyngtońska z 3 marca 1973 roku). Polska ratyfikowała Konwencję 12 grudnia 1989 roku). Celem Konwencji jest ochrona poprzez reglamentację i kontrolę międzynarodowego handlu dzikimi gatunkami roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem a także ich częściami i produktami z nich pochodzącymi. Polska jako strona Konwencji została zobowiązana do ustanowienia krajowych przepisów prawnych, sankcji karnych za handel lub przetrzymywanie okazów i odesłanie okazów do państwa eksportu a także wyznaczenia organów: administracyjnego i naukowego. W Polsce organem administracyjnym, upoważnionym do wydawania odpowiednich zezwoleń jest Minister Środowiska, a organem naukowym pełniącym funkcje doradcze - Państwowa Rada Ochrony Przyrody.
  3. Konwencja o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz ich siedlisk naturalnych (Konwencja Berneńska z 19 września 1979 roku). Polska jest stroną tej Konwencji od 1 stycznia 1996 roku. Celem Konwencji Berneńskiej jest ochrona gatunków zagrożonych i ginących roślin i zwierząt, oraz ich naturalnych siedlisk, których ochrona wymaga współdziałania kilku państw. Polskim ważnym działaniem na rzecz realizacji Konwencji jest wyznaczenie na obszarze Polski 138 ostoi ptaków oraz podjęcie prac związanych z wdrażaniem monitoringu biologicznego.
  4. Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencja Bońska z 23 czerwca 1979 roku). Polska jest stroną tej Konwencji od 1 maja 1996 roku. Celem Konwencji jest ochrona zagrożonych wyginięciem wędrownych gatunków dzikich ssaków, ptaków, gadów i ryb wymienionych w załącznikach I i II do Konwencji. Polskie prawo ochrony przyrody w pełni uwzględnia ochronę zwierząt gatunków wędrownych a dla najbardziej zagrożonych gatunków wdrażane są krajowe programy ochrony takie jak Program ochrony nietoperzy czy Krajowy program ochrony ryb wędrownych.

    4.1. Porozumienie o ochronie nietoperzy Europie (EUROBAT) z 4 grudnia 1991 roku. Polska jest stroną tego Porozumienia od 10 maja 1996 roku. Celem Porozumienia jest ochrona populacji nietoperzy w Europie oraz ich siedlisk. W Polsce powyższego postanowienia Konwencji polega na objęciu ochroną wszystkich występujących na terenie Polski gatunków nietoperzy.

    4.2. Porozumienie o ochronie małych waleni Morza Północnego i Bałtyku z 17 marca 1992 roku. Polska jest stroną tego Porozumienia od 1996 roku.

  5. Konwencja o różnorodności biologicznej z Nairobi z 22 maja 1992 roku. Polska jest stroną tej konwencji od 1996 roku. Celem Konwencji jest zachowanie i ochrona pełnej różnorodności form życia w biosferze poprzez ich ochronę i rozsądne, oszczędne użytkowanie. Ochrona różnorodności biologicznej jako elementu ochrony środowiska jest zagwarantowana w Polsce przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej i liczne akty prawne. Specjaliści polscy aktywnie uczestniczą w pracach OECD w tym zakresie-Grupie Roboczej ds. ekonomicznych aspektów ochrony różnorodności biologicznej. Jednocześnie należy nadmienić, że ze względu na bardzo szeroki zakres Konwencji posługuje się ona określeniem "w miarę możliwości" co pozwala realizować postanowienia Konwencji w wydłużonym horyzoncie czasowym.
  6. Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości (Konwencja Genewska z 13 listopada 1979 roku). Polska jest stroną tej Konwencji od 17 października 1985 roku. Przedmiotem Konwencji jest ochrona człowieka i jego środowiska przed zanieczyszczeniem powietrza poprzez podejmowanie działań polegających na zapobieganiu powstawaniu, dążenie do ograniczenia zanieczyszczeń oraz jego zmniejszaniu, włączając w to transgraniczne zanieczyszczenie powietrza. na dalekie odległości. Do Konwencji Genewskiej zostało sporządzonych 8 protokółów z czego Polska podpisała i ratyfikowała tylko jeden. Jednocześnie mimo tego należy podkreślić, że choć Polska nie jest stroną protokółu w sprawie ograniczenia emisji siarki lub jej przepływów transgranicznych przynajmniej o 30%, to wypełnia wynikające z niego zobowiązania, ograniczając emisje SO2 więcej niż o 30%.

    6.1. Protokół do Konwencji z roku 1979 w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości dotyczący długofalowego finansowania wspólnego programu monitoringu i oceny przenoszenia zanieczyszczeń na dalekie odległości w Europie (EMEP) z 28 września 1984 roku. Protokół został ratyfikowany przez 37 państw. Polska jest stroną tego Protokółu od 13 grudnia 1988 roku.

  7. Konwencja w sprawie ochrony warstwy ozonowej (Konwencja Wiedeńska z 22 marca 1985 roku). Polska jest stroną tej Konwencji od 11 października 1990 roku. Celem Konwencji jest regularne prowadzenie pomiarów zawartości ozonu w atmosferze, pomiarów promieniowania ultrafioletowego słońca - zakresu UV-B oraz badania skutków osłabienia warstwy ozonowej w środowisku. Polska wypełniając postanowienia Konwencji uczestniczy w badaniach i pomiarach całkowitej zawartości ozonu w atmosferze i pionowego rozkładu ozonu w atmosferze, wyznaczania pól całkowitej zawartości ozonu nad Europą na podstawie danych satelitarnych oraz pomiary promieniowania ultrafioletowego słońca zakresu UV-B. Wyniki pomiarów są przekazywane do centrów międzynarodowych.

    7.1. Protokół Montrealski w sprawie substancji zubażających warstwę ozonową z 16 września1987 roku. Celem Protokółu jest redukcja zużycia i produkcji substancji niszczących warstwę ozonową. Polska jest stroną tego Protokołu od 11 października 1990 roku. Protokół zobowiązuje do redukcji zużycia i produkcji substancji zubażających warstwę ozonową zgodnie z harmonogramem. Polska nie produkuje substancji zubażających warstwę ozonową kontrolowanych za wyjątkiem czterochlorku węgla. Wytwarzany jest on w Polsce w niewielkich ilościach. W 1996 roku Polska ratyfikowała poprawki londyńskie i kopenhaskie do Protokołu Montrealskiego, natomiast poprawki wprowadzone w 1999 r. w Pekinie dotychczas nie weszły w życie a w 1997 roku .

  8. Konwencja o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych z 22 marca 1989 roku (Konwencja Bazylejska). Przedmiotem Konwencji jest kontrola transgranicznego przemieszczania odpadów niebezpiecznych zawartych w załaczniku do konwencji oraz minimalizacja wytwarzanych odpadów niebezpiecznych i innych , a także zapewnienie dostępności do urządzeń służących do usuwania odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska. Polska jest stroną tej Konwencji od 20 marca 1992 roku. W 1997 roku dokonano zmian prawa polskiego w zakresie kontroli eksportu i tranzytu przez terytorium Polski odpadów niebezpiecznych (ograniczenia raportu obowiązywały wcześniej), a realizację tych zadań powierzono Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska. Wdrożono w ten sposób system współpracy organów państwowych zapewniający zapobieganie i przeciwdziałanie nielegalnemu transgranicznemu przemieszczaniu odpadów. Rozwijany jest system współpracy z władzami innych krajów, zwłaszcza sąsiadujących, zapewniający współpracę w zakresie zapobiegania i zwalczania nielegalnego transgranicznego przemieszczania odpadów.
  9. Konwencja o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego z 1974 roku. Polska jest stroną tej Konwencji od 22 marca 1980 roku. Konwencja reguluje zagadnienia związane z kompleksową ochroną środowiska morskiego Morza Bałtyckiego. Konwencja obejmuje zapobieganie zanieczyszczeniu z lądu, ze statków, zakaz zatapiania odpadów i innych substancji, współpracę przy zwalczaniu zanieczyszczenia morza, listę substancji niebezpiecznych oraz substancji i materiałów szkodliwych.
  10. Konwencja Helsińska o ochronie środowiska morskiego obszaru morza Bałtyckiego z 9 kwietnia 1992 roku (II Konwencja Helsińska). Polska podpisała tę konwencje w 1992 roku. Nota ratyfikacyjna została złożona w dniu 15 listopada 1999 r. Nowa Konwencja Helsińska wzmacnia zobowiązania stron w porównaniu do Konwencji z 1974 roku. Korzyść wynikająca z ratyfikacji "nowej" Konwencji Helsińskiej dotyczy możliwości prowadzenia działań przez Polskę dotyczących całego zlewiska Morza Bałtyckiego. Większość nowych lub zmienionych przepisów Konwencji została już wprowadzona do prawa polskiego, dzięki czemu mimo braku formalnej ratyfikacji Konwencji jej postanowienia są wdrażane

    Zgodnie z Art. 7 Konwencji Helsińskiej, każde przedsięwzięcie, które może mieć negatywny wpływ na środowisko Morza Bałtyckiego wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz powiadomienia Komisji Helsińskiej i państw stron, które mogą być narażone na transgraniczne oddziaływanie planowanej działalności.

    Konwencja zobowiązuje państwa - strony, które dzielą wspólnie transgraniczne wody do współpracy przy przeprowadzaniu procedury OOS i podjęcia wspólnych środków w celu zapobiegania zanieczyszczeniom i ich eliminacji łącznie z kumulującymi się szkodliwymi skutkami.

  11. Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UN FCCC) z 5 czerwca 1992 roku Polska jest stroną tej Konwencji od 26 października 1994 roku Celem Konwencji jest zapobieganie dalszym zamianom klimatu globalnego, z uwzględnieniem długoterminowego jego ocieplania na skutek wzrostu stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze. Konwencja zobowiązuje do stabilizacji emisji gazów cieplarnianych w 2000 roku na poziomie roku bazowego, prowadzenia badań i monitoringu w zakresie zmian klimatu a także opracowania i wdrożenia krajowej strategii redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz jej kontrolę.

    11.1. Protokół z Kioto z grudnia 1997 roku. Protokół przyjęto podczas trzeciej sesji Konferencji Stron Konwencji Klimatycznej, po długich negocjacjach w sprawie redukcji zagregowanej, antropogenicznej emisji sześciu gazów cieplarnianych; CO2, CH4, N2O, SF6, HFCs, PFCs. Polska podpisała ten protokół 15 lipca 1998 roku. Po ratyfikacji Protokołu Polska będzie zobowiązana do redukcji gazów cieplarnianych w latach 2008-2012 o 6% w stosunku do bazowego (dla Polski) roku 1988.

  12. Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych z dnia 17 marca 1992 r. określa ramy dwustronnych i wielostronnych umów o współpracy na wodach granicznych w zakresie ochrony środowiska, zapobiegania i przeciwdziałania zanieczyszczeniu środowiska oraz zapewnienia racjonalnego wykorzystania wód przez państwa będące członkami Europejskiej Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych. Konwencja weszła w życie z dniem 6 października 1996 r.

    Wśród zadań przewidywanych do realizacji w konwencji należy wymienić:

    • oczyszczanie ścieków w stopniu zapewniającym odpowiednią jakość wód granicznych,
    • licencjonowanie i monitornig zrzutu ścieków,
    • zakaz produkcji lub użytkowania substancji niebezpiecznych , które mogą być szkodliwe dla środowiska wodnego,
    • wprowadzenie klasyfikacji wód transgranicznych opartej o wspólne kryteria,
    • zastosowanie najlepszych dostępnych technologii dla ochrony przed punktowymi zrzutami zanieczyszczeń,
    • zastosowania ocen oddziaływania na środowisko, w tym na potrzeby środowiska wodnego w aspekcie transgranicznym.

    Polska podpisała Konwencję w dniu 18 marca 1992 r. Konwencja została ratyfikowana 17 lutego 2000 r.

    Polska realizuje zobowiązania wynikające z konwencji w umowach dwustronnych i wielostronnych w sprawie współpracy w zakresie gospodarki wodnej na wodach granicznych lub umowach o ochronie środowiska zawartych z krajami sąsiadującymi z Polską.

    Zobowiązania Konwencji o ochronie i użytkowaniu granicznych cieków wodnych i jezior międzynarodowych są spójne z dyrektywami Unii Europejskiej w sprawie klasyfikacji wód i standardów ochrony wód.

  13. Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym (Konwencja z Espoo z 25 lutego 1991 roku). Polska jest stroną tej konwencji od 10 września 1997 roku. W stosunkach dwustronnych z krajami sąsiadującymi trwają prace nad zasadami i trybem wykonywania ocen oddziaływania na środowisko, wzajemnych konsultacji i wymiany informacji w przypadku lokalizacji inwestycji mających znaczące oddziaływanie transgraniczne.
  14. Konwencja EKG ONZ w sprawie społecznego dostępu do informacji, podejmowania decyzji i sądownictwa w ochronie środowiska (Konwencja z Aarhus z czerwca 1998 roku). Polska aktywnie uczestniczyła w przygotowywaniu i negocjowaniu projektu tej konwencji a Polska podpisała ją jako pierwszy kraj w regionie. Odniesienia do prawa społeczeństwa do informacji w ochronie środowiska znajdują się w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w Ustawie Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r., prawo dostępu do podejmowania decyzji zagwarantowane jest przez tą samą Ustawę, natomiast prawo dostępu do sądownictwa poprzez Kodeks postępowania administracyjnego.

Ponadto Polska jest sygnatariuszem następujących konwencji i protokołów:

Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym
(Konwencja z Espoo)

Wprowadzenie

Skuteczne rozwiązywanie problemów ochrony środowiska nie jest możliwe bez szerokiej współpracy międzynarodowej w tej dziedzinie. Konieczność ta wynika z globalnego charakteru wielu problemów ekologicznych, ścisłej relacji między działalnością gospodarczą a jej skutkami dla środowiska oraz transgranicznego przepływu zanieczyszczeń. Polska ze względu na swoje położenie geograficzne jest krajem szczególnie narażonym na zanieczyszczenia wód i powietrza, pochodzące ze źródeł znajdujących się poza granicami naszego państwa. Z tego powodu zagadnienie transgranicznego przemieszczania się zanieczyszczeń stanowi dla nas szczególnie ważny problem we wzajemnych stosunkach z naszymi sąsiadami. Istotnym elementem stałej współpracy w tej dziedzinie jest rodząca się potrzeba wzajemnej koordynacji działań przy opracowywaniu ocen oddziaływania na środowisko przedsięwzięć mogących wpłynąć ujemnie na stan środowiska przyrodniczego Polski lub państw sąsiadujących z nami. Jest to jeden z ważniejszych środków polityki prewencyjnej w zakresie ograniczania transgranicznego przepływu zanieczyszczeń. Dodatkowe możliwości zwiększenia skuteczności prowadzonych działań daje międzynarodowa współpraca w zakresie przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym w ramach postanowień Konwencji z Espoo.

Podpisana przez Polskę w dniu 25 lutego 1991 roku Konwencja o Ocenach Oddziaływania na Środowisko w Kontekście Transgranicznym (Konwencja z Espoo) tworzy prawno - międzynarodowe ramy proceduralne dla wykonywania ocen oddziaływania na środowisko w przypadkach, gdy inwestycja realizowana w jednym kraju zasięgiem oddziaływania obejmuje terytorium innego państwa, stwarzając zagrożenie wystąpienia negatywnych skutków dla środowiska.

Proces ratyfikacji Konwencji Oddziaływania na Środowisko w Kontekście Transgranicznym przez stronę polską, dobiegł końca w 1997 roku. Prezydent RP podpisał Konwencję w dniu 12 czerwca 1997 roku, dzięki czemu Polska stała się jej 16 sygnatariuszem, dołączając się do grupy państw, w której znalazły się wcześniej: Albania, Armenia, Bułgaria, Chorwacja, Dania, Finlandia, Hiszpania, Holandia, Luksemburg, Mołdawia, Norwegia, Szwajcaria, Szwecja i Włochy. W 1997 roku Konwencję ratyfikowała również Wspólnota Europejska oraz Węgry i Wielka Brytania.

Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, która weszła w życie 10 września 1997 r określa:

Ponadto Konwencja reguluje zagadnienia związane z:

Współpraca międzynarodowa w ramach Konwencji z Espoo umożliwia ochronę interesów naszego kraju w zakresie transgranicznego oddziaływania przedsięwzięć inwestycyjnych na środowisko, a korzyści z tym związane można przedstawić w następujący sposób:

Bardzo istotnym elementem postanowień Konwencji jest tryb informowania i negocjacji międzynarodowych, na bardzo wczesnym etapie procesu decyzyjnego. Zasadniczą rolę odgrywa tu podział kompetencji i sposób wykonywania oceny oddziaływania na środowisko na odpowiednich szczeblach administracyjnych. Zgodnie z Konwencją z Espoo przyjęte krajowe zasady postępowania powinny służyć zapewnieniu dostępu i przepływowi odpowiedniej informacji, stanowiącej podstawę do podejmowania decyzji oraz pozwalającej na podjęcie takich decyzji, które będą minimalizować negatywny wpływ przedsięwzięć na środowisko, szczególnie w kontekście transgranicznym.

Zobowiązania międzynarodowe Polski, z którymi polskie regulacje prawne w zakresie ocen oddziaływania na środowisko muszą być ponadto zgodne z następującymi konwencjami:

 

Konwencja EKG ONZ w sprawie społecznego dostępu do informacji, podejmowania decyzji i sądownictwa w ochronie środowiska (Konwencja z Aarhus)

W dniu 25 czerwca 1998 roku w Aarhus w Danii w czasie IV Paneuropejskiej Konferencji Ministrów Ochrony Środowiska podpisano Konwencję o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska. Celem Konwencji jest sprecyzowanie i przełożenie na język wiążących postanowień traktatowych deklaracji politycznych zawartych w przyjętych w 1995 roku przez Ministrów na III Paneuropejskiej Konferencji w Sofii Wytycznych w Sprawie Dostępu do Informacji Dotyczących Środowiska i Udziału w Podejmowaniu Decyzji Dotyczących Środowiska.

Konwencję, powstałą w ramach Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ, podpisało w Aarhus 35 krajów (w tym Polska) oraz Wspólnota Europejska, natomiast Węgry, Białoruś, Malta i Niemcy podpisały Konwencję w terminie późniejszym. W gronie państw podpisujących Konwencję z Aarhus zabrakło USA, Kanady, Rosji i Turcji.

Konwencja zakłada wejście w życie po ratyfikowaniu jej, przez co najmniej 16 państw, przy czym większość państw złożyło zobowiązanie do szybkiej ratyfikacji. Dotrzymanie tego terminu wydaje się jednak trudne gdyż w dużej mierze zależeć to będzie od woli politycznej i zdolności rządów do przygotowania oraz przeprowadzenia w parlamentach niezbędnych rozwiązań legislacyjnych. Zakres tych zmian zależy zaś od istniejącego stanu regulacji prawnej w zakresie objętym Konwencją.

Konwencja, reguluje trzy podstawowe kwestie:

  • dostęp do informacji,
  • udział w procesach decyzyjnych
  • dostęp do wymiaru sprawiedliwości, czyli możliwość egzekwowania przez społeczeństwo przepisów.

Wspólne dla tych trzech grup zagadnień są definicje oraz pewne zasady ogólne. Konwencja zawiera definicję "władzy publicznej" - pojęcia kluczowego dla zdefiniowania podmiotu odpowiedzialnego za realizację większości postanowień Konwencji w praktyce. Definicja ta wzorowana jest na definicji zawartej w prawie Unii Europejskiej - Dyrektywie Rady 90/313/EWG w sprawie o dostępie do informacji w dziedzinie ochrony środowiska, nieco ją jednak rozszerza. Dotyczy to zwłaszcza precedensowego objęcia taką definicją (a więc i obowiązkami wynikającymi z Konwencji) również i samej Komisji Europejskiej, która dotychczas nakazywała w Dyrektywach organom administracji państw członkowskich np. udostępnianie informacji lub umożliwianie udziału społeczeństwa, ale sama nie podlegała tym nakazom. Konwencja rozszerza też, w stosunku do Dyrektywy 90/313/EWG, definicje informacji dotyczącej środowiska m.in. o kwestie genetycznie zmodyfikowanych organizmów.

Konwencja, precyzując definicję "społeczeństwa" daje prawo do informacji "każdemu" a nie tylko "obywatelom", zakazując w ten sposób jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na narodowość, obywatelstwo lub miejsce zamieszkania.

W postanowieniach ogólnych Konwencja nakazuje Stronom m.in. zapewnienie niezbędnej spójności między poszczególnymi regulacjami wydanymi dla jej realizacji (dotyczy to np. potrzeby zgodności terminów, w jakich można uzyskać informacje z terminem przedstawienia swoich uwag lub zastrzeżeń w jakiejś sprawie).

Kwestie jawności informacji Konwencja reguluje w dwóch odrębnych artykułach.

Artykuł 4 mówi o dostępie do informacji i formułuje prawa społeczeństwa i obowiązki organów w sytuacji, gdy ktoś żąda dostępu do informacji (tzn. "bierne upowszechnianie informacji'). Konwencja zabrania tutaj wymagania od żądającego informacji wykazania się jakimś interesem w sprawie, określa terminy na udostępnienie informacji (bez zwłoki, najdalej miesiąc lub wyjątkowo dwa miesiące, jeśli informacja jest wyjątkowo skomplikowana) oraz sytuacje, w których można odmówić udostępnienia informacji (względy obronności, bezpieczeństwa publicznego, ochrona prywatności, względy ochrony środowiska - np. miejsca lęgowe ptaków). Dopuszcza się też odmowę udzielenia informacji z uwagi na potrzebę ochrony tajemnicy handlowej - z tym, iż nie można na tej podstawie odmówić informacji na temat emisji do powietrza, wody itp. danych o wprowadzanych do środowiska zanieczyszczeniach). Konwencja zezwala też na pobieranie opłat za udostępnianie informacji.

W artykule 5 regulowane są obowiązki organów związane z gromadzeniem i udostępnianiem informacji. Nowością jest tutaj wezwanie państw do udostępniania bezpłatnie informacji w formie elektronicznych baz danych oraz publicznie dostępnych rejestrów, w tym też do tworzenia rejestrów zanieczyszczeń opartych na podstawie ujednoliconych sprawozdań od zakładów zanieczyszczających.

Udział społeczeństwa w procesach decyzyjnych zgodnie z Konwencją jest różny w przypadku udziału w podejmowaniu konkretnych decyzji w sprawach indywidualnych i udziału w podejmowaniu planów, strategii, programów oraz projektów aktów normatywnych.

W przypadku konkretnych decyzji, Konwencja nakłada na organy bardzo sprecyzowane obowiązki co do powiadamiania o wszczęciu postępowania, a także precyzuje prawo do zgłaszania uwag i zastrzeżeń oraz nakazuje podania do publicznej wiadomości decyzji wraz z uzasadnieniem. Przepisy te stosują się do decyzji w odniesieniu do rodzajów aktywności określonych w Załączniku nr 1 do Konwencji (najogólniej rzecz biorąc lista ta oparta jest na tego typu listach zawartych w Konwencji z Espoo oraz Dyrektywie IPPC i odpowiada rodzajom przedsięwzięć wymagających OOŚ lub zintegrowanego pozwolenia ekologicznego).W przypadku tych drugich rodzajów rozstrzygnięć (planów, strategii, projektów aktów normatywnych itp.) Konwencja ogranicza się do dość ogólnych zobowiązań do zapewnienia udziału społeczeństwa na wczesnym etapie ich przygotowywania i zapewnienia możliwości zgłaszania do nich uwag i zastrzeżeń, zostawiając w zasadzie tutaj sporo swobody państwom w sposobie realizacji tych ogólnych zasad.

Artykuł dotyczący dostępu do wymiaru sprawiedliwości dotyczy dwóch sytuacji. Z jednej strony gwarantuje możliwość poszukiwania ochrony w przypadku naruszenia przez władze uprawnień społeczeństwa związanych z dostępem do informacji oraz udziałem w podejmowaniu decyzji, z drugiej strony zaś przewiduje możliwość występowania do sądu z roszczeniami w interesie publicznym tzn. np. występowania do sądu z roszczeniem przeciw zakładom nie stosującym się do krajowych przepisów ochrony środowiska.