Praca ta została napisana z myślą o niezależnych organizacjach ekologicznych. Przedstawia możliwości współpracy i wpływania na decyzje z zakresu ochrony środowiska w ramach działania lokalnych organizacji samorządowych. Taka współpraca z lokalnymi władzami, często nie wykorzystywana, może doprowadzić do rozwiązania wielu problemów na szczeblu lokalnym. Daje również możliwość wpłynięcia na tok i sposób rozwiązywania sprawy organizacjom ekologicznym działającym na danym terenie i dobrze zorientowanym co do jego potrzeb, specyfiki i właściwości.

Zmiana ustawy o ochronie środowiska wprowadziła nową możliwość dla organizacji ekologicznych. Jest nią udział w pracach nad rozdziałem środków z Wojewódzkich Funduszy Ochrony środowiska. W organie zarządzającym tym Funduszem jest miejsce dla przedstawiciela organizacji ekologicznych.

Przedstawione zostały również inne instytucje zajmujące się ochroną środowiska, a także zasady postępowania, pozycja i możliwości działania organizacji ekologicznych przed organami administracji.

Mam nadzieję, że materiał ten dostarczy wam ważnych informacji i będzie użyteczny przy rozwiązywaniu wielu spraw.

Chciałabym również podziękować za pomoc w ostatecznej redakcji tekstu Grzegorzowi Wojsławowi z Tych, który uzupełnił go o wskazówki wynikające z faktycznej działalności samorządu.

Gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej nie posiadają osobowości prawnej. Ich celem jest finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Dochodami są:

• opłaty i kary pieniężne,
• przedsięwzięcia organizowane na rzecz ochrony środowiska,
• dobrowolne wpłaty,
• darowizny i zapisy,
• 50% wpływów z opłat za składowania odpadów,
• całość wpływów z tytułu kar i opłat za usuwanie drzew i krzewów,
• wpływy za gospodarcze korzystanie ze środowiska, wody w 10%.

Do zadan gminnych funduszy ochrony środowiska należy:

• finansowanie edukacji ekologicznej,
• propagowanie działan proekologicznych,
• wspomaganie systemów kontrolno-pomiarowych środowiska,
• realizowanie zadan modernizacyjnych i inwestycje w dziedzinie ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
• utrzymywanie terenów zielonych,
• realizacje przedsięwzięć związanych z gospodarczym wykorzystywaniem oraz ze składowaniem odpadów,
• inne cele ustalane przez radę gminy.

Rada gminy zatwierdza co roku przedstawione przez wójtów i burmistrzów zestawienie przychodów i wydatków gminnego funduszu.

Posiadają osobowość prawną. Ich celem jest finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Dochodami są:

• kary i opłaty,
• przedsięwzięcia organizowane na rzecz ochrony środowiska,
• wpłaty, zapisy, darowizny,
• wpływy w wysokości 60% za gospodarcze korzystanie ze środowiska, wody,
• dochody ze spółek,
• obligacje, kredyty, pożyczki.

Zadania wojewódzkich funduszy ochrony środowiska są takie same jak funduszy gminnych, a ponadto obejmują:

• działania na rzecz ochrony przyrody, a w szczególności lasów,
• zapobieganie i likwidacja nadzwyczajnych zagrożen środowiska,
• wspieranie badan naukowych i postępu technicznego w zakresie ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
• finansowanie profilaktyki zdrowotnej dzieci na obszarach szczególnej ochrony środowiska,
• wspieranie innych zadan związanych z ochroną środowiska i gospodarką wodną, ustalonych w planach wojewódzkich funduszy.

Wojewódzkie fundusze mogą przeznaczać środki na:

• udzielanie pożyczek, które mogą być umarzane i dotacji,
• wnoszenie wkładów do spółek już istniejących oraz tworzenie nowych,
• emitowanie obligacji,
• nabywanie akcji i obligacji,
• wypłata wynagrodzenia i nagród za działalność na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej nie związaną z wykonywaniem obowiązków pracowników administracji rządowej i samorządowej.

Organami wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska są rada nadzorcza i zarząd. Rada nadzorcza składa się z 7-9 osób:

• przedstawiciela wojewody,
• przewodniczącego komisji ochrony środowiska w sejmiku samorządowym,
• przewodniczącego wojewódzkiej komisji ochrony przyrody,
• przedstawiciela Narodowego Funduszu,
• do dwóch ekspertów wyznaczonych przez wojewodę,
• do dwóch ekspertów wyznaczonych przez sejmik samorządowy,
• delegowanego przez sejmik samorządowy przedstawiciela pozarządowych organizacji ekologicznych!

W kompetencji rady nadzorczej leży:

• ustalanie kryteriów przedsięwzięć finansowanych,
• ustalanie planów działalności funduszu, listy przedsięwzięć priorytetowych, zasad udzielania i umarzania pożyczek oraz dotacji,
• zatwierdzanie wniosków Zarządu,
• kontrola działalności Zarządu.

W skład zarządu wchodzą osoby mianowane przez wojewodę na wniosek rady nadzorczej. Jego kompetencje, to:

• opracowywanie projektów planów działania funduszów,
• wybór przedsięwzięć do finansowania,
• gospodarowanie funduszem,
• kontrolowanie wykorzystania pożyczek i dotacji.

Fundusz posiada osobowość prawną. Jego zadania są takie same jak funduszy wojewódzkich, a ponadto obejmują wspieranie działalności polegającej na:

• rozwoju przemysłu produkcji urządzen i aparatury służącej ochronie środowiska,
• rozwoju specjalistycznego potencjału wykonawczego do realizacji inwestycji ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
• rozwoju sieci monitoringu ochrony środowiska,
• realizacji kompleksowych programów badawczych, rozwojowych i wdrożeniowych oraz programów edukacji ekologicznej,
• realizacji innych zadan związanych z ochroną środowiska i gospodarką wodną, ustalonych w planach wojewódzkich funduszy.

Dochodami Narodowego Funduszu Ochrony środowiska i Gospodarki Wodnej są:

• opłaty i kary pieniężne,
• opłaty eksploatacyjne,
• opłaty za koncesje, uzdzielane zgodnie z prawem górniczym i geologicznym,
• wpływy z przedsięwzięć organizowanych na rzecz ochrony środowiska,
• wpłaty zakładów pracy,
• zapisy, darowizny,
• opłaty i kary za zasolenie wód powierzchniowych, emisję tlenków azotu,
• dochody z udziałów w spółkach, z emisji obligacji',
• wpływy za gospodarcze korzystanie ze środowiska, wody (ich część).

Narodowy fundusz ochrony środowiska może przeznaczać środki na:

• udzielanie pożyczek, które mogą być umarzane i dotacji,
• wnoszenie wkładów do spółek już istniejących oraz tworzenie nowych,
• emitowanie obligacji,
• nabywanie akcji i obligacji,
• wypłata wynagrodzenia i nagród za działalność na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej nie związaną z wykonywaniem obowiązków pracowników administracji rządowej i samorządowej.

Organami narodowego fuduszu są Rada Nadzorcza i Zarząd. Rada Nadzorcza składa się z 15-23 osób. Do jej kompetencji należy:

• opracowywanie kryteriów wyboru przedsięwzięć finansowanych z funduszu,
• ustalanie planów działania, listy priorytetowych przedsięwzięć,
• ustalanie zasad udzielania i umarzania pożyczek oraz dotacji,
• zatwierdzanie wniosków zarządu w sprawie obligacji, akcji itd.,
• kontrola zarządu.

W skład zarządu wchodzą prezes i jego zastępcy powoływani przez ministra ochrony środowiska na wniosek rady nadzorczej. Do kompetencji zarządu należy:

• opracowywanie projektów planów działalności Narodowego Funduszu,
• wybieranie przedsięwzięć do finansowania,
• gospodarowanie funduszem,
• kontrola wykorzystania dotacji i pożyczek.

Odsługę rady nadzorczej i zarządu sprawuje biuro narodowego funduszu.

W Polsce istnieje w chwili obecnej jednoszczeblowy samorząd terytorialny, który stanowią gminy (miejskie i wiejskie). W rozumieniu ustawy o samorządzie terytorialnym gmina to wspólnota samorządowa oraz odpowiednie terytorium. Ustawa ta określa zakres działania gminy, jej zadania oraz strukturę. Ponadto o ustroju gminy stanowi jej statut, uchwalony przez radę gminy (w miastach powyżej 300.000 mieszkanców podlega on uzgodnieniu z premierem). Statut określa m.in. organizację wewnętrzną oraz tryb pracy rady i jej organów. Do kompetencji gminy należą wszystkie sprawy publiczne o charakterze lokalnym, nie zastrzeżone dla innych podmiotów.

Do zadan własnych gminy z zakresu ochrony środowiska należą:

• sprawy ładu przestrzennego, gospodarki terenami i ochrony środowiska,
• sprawy wodociągów, zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości oraz urządzen sanitarnych, wysypisk i utylizacji odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną,
• zieleni komunalnej i zadrzewien.

Samorządy gminne wykonują również zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, w tym przypadku otrzymują środki finansowe na ich realizację. Gmina może ubiegać się się o wpisanie danego zadania z zakresu ochrony środowiska na listę spraw załatwianych niejako w interesie administracji ogólnej i tym samym starać się o jego sfinansowanie. Realizacja zadan z zakresu administracji panstwowej może mieć dla gminy formę obowiązku lub porozumienia (dobrowolnego).

W zasadzie sprawy z zakresu ochrony środowiska traktowane są nadal jako zadanie ponadlokalne (według obecnego ustawodawstwa) i większość kompetencji jest przekazanych do właściwości wojewodów. Obowiązuje w tej materii zasada: gdy wyraźnie przepis nie przekazuje zagadnienia do kompetencji organom samorządu, to rozwiązanie tej sprawy leży w gestii wojewody.

Administrację w terenie sprawują również kierownicy urzędów rejonowych. Jeśli kompetencje, które powinny być przekazane w ustawach szczególnych terenowym organom administracji panstwowej o właściwości szczególnej, nie są zastrzeżone dla nich, ani dla innego podmiotu, to należą do właściwości organów gminy.

Rada Gminy jest organem stanowiącym i kontrolnym, wybiera przewodniczącego; może powoływać komisje stałe lub doraźne przez radę do opracowywania konkretnych zadan. W skład komisji mogą wchodzić osoby spoza rady w liczbie nie przekraczającej połowy składu komisji. Wyborcy nie mają możliwości odwołania radnego bądź grupy radnych, a zrobić to mogą odwołując całą radę w drodze lokalnego referendum.

Zarząd jest organem wykonawczym, w jego składzie wójt/burmistrz jako przewodniczący, ich zastępcy i pozostali członkowie. W miastach powyżej 100.000 mieszkanców oraz w niektórych mniejszych przewodniczącym zarządu jest prezydent.

Kompetencje Zarządu:

• przygotowuje projekty uchwał rady gminy,
• określa sposób ich wykonywania,
• zatrudnia i zwalnia kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.

Zarząd wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu gminy, który działa w oparciu o własny regulamin organizacyjny. Kierownikiem urzędu gminy jest prezydent (w miastach mających ponad 50 tys. mieszkanców), burmistrz (w pozostałych miastach i dzielnicach Warszawy) lub wójt (w gminach wiejskich). Prezydent (wójt, burmistrz) organizuje pracę urzędu, wydaje decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.

Rada może utworzyć, po konsultacji z mieszkancami bądź z ich inicjatywy, tzw. jednostki pomocnicze: sołectwa, dzielnice miejskie i osiedla. Mogą one istnieć tylko na części terytorium gminy. Każda z nich posiada własną radę, zarząd z przewodniczącym. Zakres ich działania reguluje rady gmin.

Gminy mogą razem współpracować, tworząc związki, porozumienia, stowarzyszenia i niejednokrotnie ta działalność dotyczy bezpośrednio lub pośrednio ochrony środowiska.

Związek międzygminny (komunalny) tworzą gminy w celu wspólnego wykonania określonych zadan publicznych, posiada osobowość prawną i wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Władzami związku są:

• zgromadzenie, które tworzą przewodniczący samorządów gmin uczestniczących w związku lub ich przedstawiciele,
• zarząd związku,
• przewodniczący.

Porozumienie komunalne jest zwierane wtedy, gdy gminy powierzają jednej spośród siebie prowadzenie określonych zadan publicznych. Wskazana gmina przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin w zakresie powierzonych jej zadan, których koszty realizacji finansowane są wspólnie.

Stowarzyszenie gmin powstaje w celu wspierania idei samorządu terytorialnego oraz obrony wspólnych interesów.

Ustanawiane mogą być przez Radę Gminy w formie uchwały lub w niecierpiących zwłoki okolicznościach, w formie zarządzen Zarządu, zatwierdzanych przez najbliższą sesję Rady Gminy. Mogą regulować niewielki zakres problemów m. in. zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów użyteczności publicznej.

Uchwała Rady Gminy dotycząca zmiany przeznaczenia przedmiotów posiadających wartość przyrodniczą musi mieć zgodę sejmiku samorządowego, jeśli wojewoda zgłosi sprzeciw wobec tej uchwały.

Dochodami gminy są:

• podatki, opłaty, inne,
• majątek gminy,
• dotacje z budżetu centralnego.

Dochodami mogą być:

• dotacje celowe,
• samoopodatkowanie mieszkanców (może być przeprowadzone tylko w drodze lokalnego referendum),
• inne.

Na mocy ustawy kompetencyjnej do zadan własnych gmin z zakresu ochrony środowiska należy:

• sprawowanie administracji w dziedzinie łowiectwa,
• przeznaczanie kwot z ww. działalności na cele społeczne gminy oraz hodowlę i ochronę zwierzyny,
• współdziałanie w ww. sprawach w zakresie zagospodarowania łowieckich obszarów gminy oraz ochrony zwierzyny na danym terenie z zarządcą obwodu łowieckiego,
• sprawowanie pieczy nad walorami miejscowości uzdrowiskowych, prowadzenie zakładów uzdrowiskowych,
• wydawanie decyzji o przeznaczeniu gruntu nieleśnego, rolnego do zalesienia,
• występowanie z wnioskiem do wojewody o wykonanie na koszt panstwa niektórych czynności z zakresu zagospodarowania lasów i gruntów,
• nakazanie wykonania urządzen zabezpieczających wodę przed zanieczyszczeniem lub zabronienie wprowadzania nienależycie oczyszczonych ścieków do wody,
• wydawanie zezwolen na usunięcie drzew lub krzewów z nieruchomości,
• zapewnienie warunków niezbędnych do ochrony środowiska przed odpadami,
• nakazanie użytkownikowi maszyny lub urządzenia technicznego wykonania czynności ograniczających uciążliwość dla środowiska (w wyniku niezastosowania się użytkownika do tak sformułowanej decyzji, można żądać unieruchomienia urządzenia),
• wymierzanie kar za samowolne usuwanie drzew i krzewów,
• wnioskowanie o zgodę na przeznaczanie gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne,
• pozbawianie prawa użytkowania mienia gminnego,
• sporządzanie studium uwarunkowan i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,
• sporządzanie projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i prognoz skutków wpływu ustalen planu na środowisko przyrodnicze oraz ich udostępnianie do wglądu i popularyzacja ich treści, informowanie o przystąpieniu do sporządzania ww. planów i o ich uchwaleniu,
• wydawanie decyzji o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu inwestycji, uzgadnianie tych decyzji z właściwymi organami,
• zatwierdzanie projektu planu gospodarowania gruntami rolnymi w strefach ochronnych,
• obowiązek zrekultywowania gruntów zdewastowanych i zdegradowanych przez nieznane osoby,
• nakładanie kar za samowolne wyłączenie gruntów z produkcji,
• ustanawianie parku wiejskiego,
• wyznaczanie oszarów chronionego krajobrazu, wprowadzania ochrony gatunkowej roślin i zwierząt, wprowadzania ochrony indywidualnej w drodze uznania za: pomnik przrody, stanowisko dokumentacyjne, użytek ekologiczny, zespół przyrodniczo-krajobrazowy.

Zgodnie z ustawą kompetencyjną w oparciu o ustawę o ochronie środowiska organy samorządowe powinny uwzględniać w swojej działalności następujące warunki:

• rozstrzygnięcia organów samorządu nie mogą naruszać wymagan ochrony środowiska, a także planów zagospodarowania przestrzennego dotyczących ochrony środowiska,
• prowadząc działalność gospodarczą powinny dbać o lasy przez ochronę przed szkodliwym wpływem gazów, pyłów i ścieków w związku z prowadzoną działalnością,
• rozmieszczanie środków produkcji powinno być najmniej szkodliwe dla środowiska,
• stosowanie odpowiednich sprzyjających środowisku technologii,
• gospodarcze wykorzystanie odpadów i ścieków, ich unieszkodliwienie,
• wykorzystywanie osiągnięć naukowych technicznych, środków ekonomicznych, prawnych i organizacyjnych w celu ochrony środowiska.

Są to również warunki, które powinny być przestrzegane przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Mogą być wykorzystane przy nakładaniu na inwestora obowiązków w decyzjach dotyczących lokalizacji inwestycji.

Organy samorządu uzyskały wpływ na otrzymywanie przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą koncesji według prawa górniczego i geologicznego, tzn. organy wydające koncesję, mają obowiązek dokonania uzgodnien z samorządem.

Organizacje samorządowe mają obowiązek udzielania pomocy w dziedzinie ochrony środowiska organizacjom ekologicznym. Mogą im powierzyć na wniosek i za zgodą organizacji ekologicznej funkcje społecznych opiekunów ochrony środowiska.

Sejmik samorządowy jest reprezentacją gmin z obszaru województwa. Działa w oparciu o uchwalany przez siebie regulamin. Delegatów wybiera się spośród członków rad gmin. Jest organem bardziej opiniodawczym niż stanowiącym. Do głównych zadan sejmiku należy:

• prowadzenie mediacji w sprawach spornych między gminami
• opiniowanie kandydatów na wojewodów,
• występowanie z wnioskami o uchylenie zarządzen wojewody naruszającymi interesy lokalne (tutaj organizacje społeczne mogą zgłaszać swoje opinie i tym samym wpłynąć na uchylenie pewnych decyzji),
• reprezentowanie interesów gmin wobec administracji rządowej (organizacje społeczne mogą zgłaszać propozycje nowych rozwiązan do zastosowania w gminach),
• na sesjach plenarnych delegaci mają prawo składania interpelacji do wojewody, który jest zobowiązany udzielić odpowiedzi na nie w ciągu 30 dni.

Rolą Samorządowego Kolegium Odwoławczego jest rozstrzyganie w sprawach odwołan od indywidualnych decyzji administracyjnych wydawanych przez wójta lub burmistrza z zakresu zadan własnych gmin.

Jest organem kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska, bada stan środowiska. Do jej zadan należy:

• kontrola przestrzegania decyzji ustalających warunki korzystania ze środowiska (można do niej zgłaszać wiadomości o naruszeniach),
• podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagan związanych z ochroną środowiska lub naruszeniem warunków korzystania ze środowiska,
• współdziałanie w zakresie ochrony środowiska z organizacjami społecznymi i opiekunami społecznymi, samorządem terytorialnym, organami administracji, organami sprawiedliwości,
• inicjowanie działan zmierzających do zapobiegania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska, usuwania ich skutków.

Organami Panstwowej Inspekcji Ochrony środowiska są Główny Inspektor Ochrony środowiska i Wojewódzcy Inspektorzy Ochrony środowiska, którzy działają w Wojewódzkich Inspektoratach Ochrony środowiska.

Postępowanie przed Panstwową Inspekcją Ochrony środowiska odbywa się według zasad postępowania administracyjnego, w oparciu o następujący tok instancji:

• I instancja - Wojewódzki Inspektor Ochrony środowiska,
• II instancja - Główny Inspektor Ochrony środowiska.

Na podstawie kontroli Wojewódzki Inspektor Ochrony środowiska może wydać:

• zarządzenie,
• decyzję administracyjną.

W wydanej decyzji inspektor może:

• nakazać usunąć przyczyny szkodliwego wpływu na środowisko,
• wymierzyć karę pieniężną,
• wstrzymać działalność powodującą naruszenie wymagan ochrony środowiska, jeśli zachodzi bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia ludzkiego, zniszczenie środowiska w znacznych rozmiarach (po wydaniu decyzji wstrzymującej działalność wykonuje ją się natychmiast),
• wszcząć egzekucję, jeśli ten obowiązek wynika z mocy prawa lub decyzji administracyjnej,
• żądać przeprowadzenia postępowania służbowego lub innego przewidzianego zgodnie z prawem przeciwko osobie winnej dopuszczenia uchybien.

W postępowaniu o wykroczenia PIOś ma uprawnienia oskarżyciela publicznego (jak prokurator). Zawsze może zwrócić się do różnych instytucji o udostępnienie informacji o ochronie środowiska. Poza tym

• ma obowiązek pomocy organom samorządu terytorialnego w realizacji przez nich kontroli w zakresie ochrony środowiska,
• ma wgląd w sprawy lokalizacji inwestycji, szczególnie tych, które mogą pogorszyć stan środowiska,
• może zakazać w drodze decyzji produkcji, sprowadzania z zagranicy, wprowadzania do obrotu surowców paliw, maszyn, urządzen nie spełniających wymagan ochrony środowiska.

Jest urzędnikiem administracji panstwowej stopnia wojewódzkiego, zajmuje się ochroną przyrody. Kompetencje:

• czuwa nad należytym przestrzeganiem przepisów o ochronie przyrody, śledzi ich skuteczność,
• wydaje orzeczenia o uznaniu obiektu za pomnik przyrody,
• wydaje orzeczenia o konieczności wykonania prac i urządzen ochronnych dotyczących rezerwatów przyrody,
• prowadzi inwentaryzację i rejestr wojewódzkich przedmiotów oddanych pod ochronę,
• przeprowadza kontrolę ich stanów,
• współdziała z organami administracji w sprawach związanych z ochroną przyrody i krajobrazu.

Organ o charakterze opiniodawczym, doradczym dla administracji panstwowej stopnia wojewódzkiego. Kompetencje:

• wnioskuje w sprawach ochrony przyrody,
• inicjuje i opiniuje projekty o poddaniu pod ochronę obiektów przyrody ożywionej i nieożywionej,
• opiniuje projekty inwestycji mogących zagrażać systemowi obszarów chronionych,
• współdziała z innymi organami w zakresie ochrony przyrody.

Organ doradczy i opiniodawczy w sprawach ochrony przyrody.

Kompetencje:

• wnioskuje w sprawach ochrony przyrody,
• opiniuje projekty aktów prawnych dotyczących ochrony przyrody i gospodarki w parkach narodowych,
• opiniuje kandydatów na wojewódzkich konserwatorów przyrody, dyrektorów parków narodowych.

Organ doradczy i opiniodawczy Rady Ministrów. Kompetencje:

• opiniuje kierunki polityki panstwa,
• opiniuje plany społeczno-gospodarcze,
• opiniuje plany zagospodarowania przestrzennego,
• opiniuje działalność ministerstw, kierowników urzędów centralnych, projekty ustaw.

Rozdział ten omawia podstawowe zasady obowiązujące w postępowaniu przed organami administracji. W postępowaniu bierze udział strona, którą jest osoba fizyczna, prawna lub nie posiadająca osobowości prawnej, której interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie lub która żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny albo obowiązek.

Oprócz prowadzenia własnych spraw, w które jest bezpośrednio zaangażowana, organizacja społeczna może żądać w sprawie dotyczącej innej osoby:

• wszczęcia postępowania,
• dopuszczenia jej do wzięcia w nim udziału w przypadku, gdy za tym przemawiają jej cele statutowe lub interes społeczny.

O dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu orzeka organ administracji, wydając postanowienie. Na takie postanowienie wnioskodawcy służy zażalenie w terminie 7 dni.

W obu ww. przypadkach organizacja społeczna działa na prawach strony (musi być o wszystkim informowana itd.). Jeśli nie działa na prawach strony, może za zgodą organu administracji przedstawić swój pogląd w danej sprawie.

Sprawy wymagające postępowania wyjaśniającego powinny być załatwione w terminie do 1 miesiąca, w przypadkach szczególnie skomplikowanych do 2 miesięcy od czasu wszczęcia postępowania. Odwołanie powinno być rozpatrzone w terminie do 1 miesiąca od czasu jego złożenia. O każdym terminie zwłoki administracja powinna zawiadomić strony i wyznaczyć nowy termin jej załatwienia. (Na zwłokę służy stronie zażalenie do organu wyższej instancji.) Odwołanie nie wymaga uzasadnienia, wystarczy, że strona jest niezadowolona z rozstrzygnięcia. Odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od doręczenia decyzji stronie.

Jeśli nie wiemy do kogo skierować nasz wniosek, możemy go przedłożyć dowolnemu organowi administracji. Jeśli uzna się on za niekompetentny, powinien przesłać nasz wniosek pod właściwy adres. Odwołania od decyzji wnosi się do organu II instancji, który jest wymieniony w decyzji. (Obowiązek poinformowania o możliwości wniesienia odwołania wynika z przepisów kodeksu postępowania administracyjnego).

Autorka jest absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellonskiego.