cO KAŻDY UCZEŃ O ŚMIECIACH WIEDZIEĆ POWINIEN? ZESTAW ĆWICZEŃ DOTYCZĄCYCH PROBLEMATYKI ODPADÓW KOMUNALNYCH

Wzrastająca ilość odpadów w Polsce wciąż nie jest skorelowana z racjonalnym ich wykorzystaniem i unieszkodliwianiem. Podjęcie inwestycji w zakresie technologii utylizacji i recyklingu wymaga, prócz utworzenia zaplecza technicznego, pełnej akceptacji świadomego, wyedukowanego ekologicznie społeczeństwa. Próby podejmowanych w kraju działań w zakresie edukacji i mobilizacji społeczeństwa na rzecz selektywnej segregacji i zbiórki surowców wtórnych nie przyniosły jak dotychczas zadawalających rezultatów. Podniesienie świadomości w tym zakresie powinno być realizowane zwłaszcza poprzez system edukacji formalnej. Większość zagadnień z problematyki odpadowej omawiana jest przez nauczycieli na lekcjach przyrody i biologii. Na rynku wciąż jednak brak odpowiednich, rzetelnie opracowanych materiałów edukacyjnych w tym zakresie ta dla uczniów jak i poradników metodycznych dla nauczycieli.
Przedstawione do recenzji: Zestaw scenariuszy i Zestaw edukacyjny są starannie opracowanymi materiałami dydaktycznymi o tematyce odpadowej, przeznaczonymi dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej i gimnazjów oraz nauczycieli. W obu pozycjach tematykę odpadów potraktowano całościowo – wychodząc od wciąż wzrastającej ilości produkowanych przez nas śmieci przez ukazanie możliwości ograniczania ich ilości i doboru składu na skutek codziennych działań w domu i pracy, metod unieszkodliwiania różnych typów odpadów aż po sprawne gospodarowanie nimi na poziomie lokalnym.
Co bardzo ważne i cenne w systemie nauczania, powyższe informacje nie zostały wprowadzone „na sucho” w formie definicji lecz jako ćwiczenia do wykonania przez uczniów. W Poradniku w każdym z ćwiczeń nauczyciel został „poprowadzony za rękę” przez autorów, którzy dokładnie opisali sposób przygotowania warsztatu do zadania, metodę, formę i czas jego wykonania. Dodatkowo przy każdym ćwiczeniu zamieszczono informacje teoretyczne niezbędne nauczycielowi do jego przeprowadzenia. Wszystkie wiadomości zostały przedstawione prawidłowo w oparciu o najnowsze publikacje. W Zestawie edukacyjnym dla uczniów znalazło się znacznie mniej informacji: krótki, lecz rzeczowy i zrozumiały opis ćwiczenia.
Cieszy fakt, iż autorki podeszły nowatorsko do opracowania materiałów – widoczne to jest zarówno w formie obu pozycji jak i proponowanych metodach realizacji.
Obie z przedstawionych pozycji oceniam wysoko. Autorki wykazały się zarówno dużym profesjonalizmem w zakresie wiadomości dotyczących odpadów, jak i dużym wyczuciem dydaktycznym przy opracowywaniu zestawu i poradnika. Jako nauczyciel przyrody i biologii gorąco rekomenduję oba zestawy do druku i upowszechnienia wśród nauczycieli i uczniów szkół podstawowych i gimnazjów.


Przedstawiony do recenzji manuskrypt, adresowany do nauczycieli, jest zbiorem scenariuszy z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi, przygotowanych do zajęć dydaktycznych z dziećmi i młodzieżą.
Niezauważalne do niedawna odpady komunalne stały się obecnie w Polsce nie tylko jedną z ważniejszych grup odpadów, ale przede wszystkim głównym problemem w zakresie ochrony środowiska. Dotychczasowe postępowanie z odpadami komunalnymi ograniczało się w przeważającej większości do ich składowania. Aby wprowadzić niezbędne zmiany w tym tradycyjnym sposobie postępowania, należy wskazać metody i możliwości ich zagospodarowania, a także prowadzić szeroką i intensywną edukację społeczeństwa. Jest to proces długotrwały i wymagający odpowiedzialności. Najłatwiej i najskuteczniej jest rozpocząć edukację wśród dzieci i młodzieży. Recenzowana praca jest doskonałym materiałem pomocniczym do realizacji tego właśnie programu.
Autorki przedstawiły w pracy przekrój problematyki odpadów komunalnych począwszy od momentu ich powstania aż do unieszkodliwienia ( w tym i składowania), z jednoczesnym omówieniem wpływu odpadów komunalnych na środowisko. Wskazały także właściwe podejście do tej problematyki, rozpoczynając ich analizę od określenia ilości produkowanych odpadów, sygnalizując niebezpieczną tendencję wzrostową tej produkcji oraz wskazując możliwości jej minimalizacji. To ostatnie zadanie jest najważniejszym składnikiem edukacji społeczeństwa, w tym szczególnie młodego pokolenia.
W dalszej kolejności autorki zaprezentowały możliwość wydzielenia z odpadów komunalnych surowców wtórnych i wykorzystania ich do produkcji nowych wyrobów. Zręcznie przechodząc do zagadnień unieszkodliwiania odpadów wskazały metodę kompostowania jako najkorzystniejszą i najtańszą sposób unieszkodliwiania odpadów, możliwą do wykorzystania w ogródkach i na działkach. Omawiając ostateczną formę unieszkodliwiania odpadów komunalnych poprzez ich składowanie, zaproponowały doskonałe doświadczenia laboratoryjne (zorganizowa¬nie miniskładowiska), dzięki któremu uczniowie poznają zachodzące na składowisku procesy chemiczne i biologiczne. W ostatniej części autorki zaproponowały, aby uczniowie włączyli się w tworzenie i kształtowanie gospodarki odpadami komunalnymi na własny, terenie, wykorzystując zdobyte w programie edukacyjnym wiadomości. Ostatni temat – klasowy turniej wiedzy o odpadach jest sprawdzianem zdobytych wiadomości i zarazem odpowiedzią na pytanie zadane w tytule recenzowanego manuskryptu.
Forma przyjęta przez autorki przy opracowywaniu książki, jaką jest próba odpowiedzi na pytanie postawione w tytule, jest bardzo dobrym rozwiązaniem. Nauczyciele otrzymują w ten sposób łatwo przyswajalne kompendium wiedzy o odpadach komunalnych, którą mogą przystępnie, w formie zabawy i konkursów, przekazać uczniom.
Materiał zawarty w recenzowanej pracy zawiera podstawowe definicje i metody postępowania z odpadami komunalnymi oraz przedstawia ciekawe rozwiązania praktyczne prowadzenia lekcji w terenie (w sąsiedztwie szkoły), który to sposób sugestywnie przemawia do uczniów i uwypukla negatywny wpływ odpadów na środowisko, w tym i na człowieka.
Wszystkie definicje i informacje o odpadach komunalnych zawarte w pracy, podane zostały w sposób prawidłowy. (…)
Przedstawiona książka jest (podanym w prosty i przystępny sposób) doskonałym materiałem dydaktycznym, który może podnieść poziom wiedzy o odpadach komunalnych zarówno wśród nauczycieli (nie tylko przedmiotów przyrodniczych), jak i wśród uczniów. Wydaje się, że korzystne byłoby udostępnienie tej książki także wychowawcom klasowym w celu realizacji niektórych tematów w ramach godziny wychowawczej.
Niektóre propozycje scenariuszy zajęć można by także wykorzystać w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym oraz w tzw. powszechnej edukacji społeczeństwa, realizowanej dotychczas w programach telewizyjnych. Książka ta może stać się również programowym podręcznikiem dla studentów szkół pedagogicznych oraz animatorów edukacji ekologicznej społeczeństwa. Powinna być zatem przekazana do wszystkich Centrów Edukacji Ekologicznej w Polsce.
Krajowa literatura podręcznikowa w zakresie odpadów komunalnych jest bardzo uboga, wręcz znikoma, zatem ta pozycja książkowa będzie wypełnieniem luki informacyjnej i edukacyjnej w tym zakresie.
Przedstawiony do recenzji manuskrypt oceniam jako bardzo dobry, zarówno pod względem merytorycznym, jak i dydaktycznym, w pełni nadający się do wydrukowania i rozpowszechnienia.



Małgorzata Grodzińska-Jurczak, Marta Tarabuła, Co każdy uczeń o śmieciach wiedzieć powinien?
Zestaw ćwiczeń dotyczących problematyki odpadów komunalnych dla uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum, ZB, Kraków 2002 – por. oferta Wyd. ZB.
Małgorzata Grodzińska-Jurczak, Marta Tarabuła, Co każdy uczeń o śmieciach wiedzieć powinien?
Zestaw ćwiczeń dotyczących problematyki odpadów komunalnych – poradnik dla nauczyciela, ZB, Kraków 2002 – por. oferta Wyd. ZB.