CZY UDA SIĘ PRZYWRÓCIĆ LASOM POLSKI ZACHODNIEJ NADRZEWNEGO GRYZONIA – POPIELICE

Popielica jest nadrzewnym gryzoniem, stosunkowo rzadkim, figurującym w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt”. Jej zasięg obejmuje środkową, południową i wschodnią Europę, a także część Azji. Wielkością przypomina małą wiewiórkę. Futerko popielicy jest miękkie, puszyste i gęste, na grzbiecie szaro-popielate a na brzuchu jasne. Największym zagrożeniem dla popielicy jest człowiek ze swą zbyt ekspansywną gospodarką. Wycinanie dużych kompleksów lasów mieszanych i liściastych, dzielenie dużych obszarów lasów na szereg mniejszych upraw rozdzielonych otwartymi powierzchniami całkowitych wyrębów, a także nadmierne przerzedzanie starych drzewostanów powoduje wymieranie popielicy w miejscach, w których dotąd występowała.
W Polsce popielica wyginęła na większości stanowisk, gdzie żyła jeszcze kilkadziesiąt lat temu, gdyż wycinanie starych lasów bukowych na dużych obszarach uniemożliwiało jej przetrwanie. Po kilkudziesięciu latach od rozpoczęcia naturalnych odnowień tych lasów warunki na wielu dawnych stanowiskach znów stały się odpowiednie dla popielicy. Niestety, ponowne zasiedlenie nie nastąpiło, gdyż intensywna gospodarka leśna skutecznie wytępiła ten gatunek na prawie całym obszarze północno-zachodniej Polski. Nieliczne miejsca, w których współcześnie występuje popielica: dwa stanowiska na Pomorzu i jedno w Wielkopolsce – stanowią wyraźnie izolowane środowiskowo (powierzchnie leśne) i popielice nie mają możliwości rozprzestrzeniać się z nich samoistnie (zwierzęta te mogą bezpiecznie wędrować tylko w dorosłych lasach liściastych i mieszanych).
Wspaniały lesisty obszar Puszczy Bukowej w Szczecińskim Parku Krajobrazowym – stare drzewostany bukowe z domieszką innych istotnych dla popielicy gatunków drzew i krzewów takich, jak: dąb, grab, leszczyna, bez czarny, jeżyna, malina – jest przykładem terenu, na którym popielica niegdyś wyginęła, a obecnie znów mogłaby licznie występować. W tej sytuacji przyrodnicy z „Salamandry” uznali za wskazane i pożądane opracowanie projektu reintrodukcji (przywrócenia) popielicy na wartościowe przyrodniczo tereny Polski zachodniej. Podobne działania prowadzono już na terenie Europy w celu ochrony innych przedstawicieli rodziny popielicowatych. Reintrodukcja jest metodą aktywnej ochrony gatunkowej i odnowy populacji rzadkich lub zagrożonych wyginięciem, a programy reintrodukcyjne stosowane są wobec licznych gatunków ssaków, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które zostały umieszczone w Czerwonych Księgach.
Projekt Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra” zakłada przywrócenie popielicy polskim lasom i będzie realizowany przez 5 lat (2003 – 2007). Później prowadzone będą obserwacje związane z rozprzestrzenianiem się populacji oraz wykrywaniem ewentualnych zagrożeń dla jej egzystencji. Autorami i kierownikami projektu są: dr Mirosław Jurczyszyn i dr Ewa Zgrabczyńska – związani z „Salamandrą” naukowcy (zoolodzy) z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. W realizacji przedsięwzięcia pomogą wolontariusze – członkowie „Salamandry” i organizacji z Pomorza Zachodniego, przedstawiciele lokalnej społeczności oraz studenci Wydziału Biologii UAM.
Obecnie jest to największe tego typu przedsięwzięcie w skali europejskiej dotyczące drobnych ssaków. Poza odnową gatunku ma ono również przyczynić się do popularyzowania ochrony przyrody. Tak szeroko zakrojony projekt wymaga specjalistycznego sprzętu, znakomitego przygotowania i ogromnego nakładu pracy specjalistów i pomagających im ochotników. Jego realizacja byłaby więc niemożliwa bez wsparcia sponsorów, którymi są: Fundacja EkoFundusz oraz Program Małych Dotacji GEF, działający w ramach Programu Rozwoju ONZ (UNDP). Działania przygotowujące wsparły także: Wielkopolski Urząd Wojewódzki, UAM i Poznański Ogród Zoologiczny.