Ekologiczna reforma podatkowa jako element reformy fiansów publicznych w Polsce

EKOLOGICZNA REFORMA PODATKOWA
JAKO ELEMENT REFORMY FINANSÓW PUBLICZNYCH W POLSCE
KONFERENCJA PRASOWA – WARSZAWA 18.2.2004

W Polsce toczy się dyskusja nad kierunkami i kształtem reformy finansów publicznych. Stan finansów publicznych jest niestabilny i wymaga podjęcia szybkich, zdecydowanych przedsięwzięć w kierunku zmniejszenia presji wydatków sztywnych (prawnie zdeterminowanych) na równowagę budżetową oraz zwiększenia udziału wydatków prorozwojowych w strukturze budżetu.

Jeśli idzie o pierwsze z wymienionych zadań rząd w ubiegłym roku przedłożył Program Uporządkowania i Ograniczenia Wydatków Publicznych prof. Jerzego Hausnera, wicepremiera i ministra gospodarki, pracy i spraw socjalnych, w którym podniesiono problemy uelastycznienia (odsztywnienia) wydatków budżetu państwa i ograniczenia deficytu budżetowego. Program prof. Hausnera nie zawiera właściwie elementów realizujących drugie z wymienionych zadań. Rolę tę pełni co prawda Plan Działań Prowzrostowych w latach 2003 – 2004 (Przedsiębiorczość – Rozwój – Praca II), ale programy te nie są ze sobą w pełni spójne.

Przedmiotem konferencji prasowej jest przedstawienie roli, jaką mogłaby spełniać Ekologiczna Reforma Podatkowa (ERP) w restrukturyzacji systemu finansów publicznych uzupełniając i wspierając w ten sposób działania programu prof. Hausnera i innych programów polityki podatkowej rządu, zarówno od strony oszczędności w wydatkach publicznych, jak i przede wszystkim uzyskania efektów prorozwojowych i ograniczenia bezrobocia. ERP przynosi również wymierne korzyści dla środowiska naturalnego.

ERP polega na przemieszczeniu obciążeń podatkowych z zasobów pracy na zużywane zasoby naturalne. Jej celem jest uzyskanie efektu ekologicznego w powiązaniu z efektem społecznym, jakim jest zachęcenie przedsiębiorców do rozwijania działalności gospodarczej i tym samym do zwiększania zatrudnienia w swoich firmach.

W dotychczasowych modelach wdrażanych do praktyki w krajach Unii Europejskiej, m.in. w Niemczech, Włoszech, Holandii, Danii, Szwecji, czy Wielkiej Brytanii, podnoszono zazwyczaj stawki akcyzy na niektóre paliwa i nośniki energii, wprowadzano nowe lub podnoszono stawki istniejących już podatków ekologicznych, co oznaczało kilkuprocentowe podwyżki ich cen, ale i jednocześnie znacznie obniżano stawki ubezpieczeń społecznych obciążających zarówno pracodawców, jak i pracobiorców. W niektórych modelach ERP przeprowadzano też redukcje subwencji, wywierających bezpośrednio lub pośrednio szkodliwy wpływ na środowisko naturalne.

Mechanizm ERP działa tak, aby zachować neutralność fiskalną (neutralność dochodów budżetowych) systemu finansów publicznych oraz uzyskać podwójną dywidendę, tj. jednocześnie efekt ekologiczny i zatrudnieniowy. ERP jest mechanizmem podnoszenia cen czynników produkcji, których zużycie wywołuje negatywny wpływ na środowisko oraz obniżania ceny czynników produkcji, których wykorzystanie wywołuje pozytywny wpływ na zmniejszenie bezrobocia i wzrost gospodarczy.

ERP nie rozwiąże samodzielnie kłopotów w jakich znalazły się finanse publiczne Polski, ale spełni rolę katalizatora zmian struktury tego systemu w średnim lub dłuższym okresie (w zależności od wyboru modelu ERP). ERP powinna stanowić jeden z elementów restrukturyzacji finansów publicznych i być wdrożona do praktyki obok innych podatkowych i fiskalnych instrumentów polityki finansowej państwa.