„EMPATIA” OPINIUJE NOWY PROJEKT USTAWY O DOŚWIADCZENIACH NA ZWIERZĘTACH

Dla ludzi, którzy działają w „Empatii”, uczestnictwo w pracach nad Ustawą o doświadczeniach nie jest łatwym wyzwaniem. Jesteśmy świadomi faktu, że walczymy wyłącznie o to, by zwierzęta wykorzystywane do doświadczeń miały lepszą ochronę prawną. Tymczasem wszyscy marzymy o tym, żeby w ogóle nie były więzione, okaleczane i zabijane dla potrzeb nauki. Uważamy jednak, że jest naszym obowiązkiem walczyć o każde polepszenie ich warunków. Zawsze przy tym staramy się podkreślać, że jedynym satysfakcjonującym rozwiązaniem jest odejście od stosowania tzw. modelu zwierzęcego i skupienie się na rozwoju humanitarnych alternatyw.

Jak być może pamiętacie, po protestach wielu organizacji ochrony zwierząt, naukowców i prawników, poprzedni projekt Ustawy o doświadczeniach na zwierzętach wylądował w koszu, czyli tam, gdzie od początku było jego miejsce. Sejm przyjął prezydenckie weto do ustawy, co otworzyło drogę do opracowania nowego projektu. Nowy projekt już jest. „Empatia” przekazała właśnie Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi swoją opinię na jego temat.

Tekst nowego projektu możecie znaleźć tutaj:
www.minrol.gov.pl/FileRepozytory/FileRepozytoryShowImage.aspx?item_id=9115

Poniżej pełen tekst naszej opinii:

Warszawa, dn. 23 sierpnia 2004 r.
Opinia na temat projektu Ustawy o doświadczeniach na zwierzętach
Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 13 sierpnia 2004 r.

W nowym projekcie Ustawy o doświadczeniach na zwierzętach znaleźć można zarówno zapisy zgodne z postulatami organizacji pozarządowych zajmujących się statutowo ochroną zwierząt, jak też takie, których wprowadzenie mogłoby być potencjalnym źródłem nadużyć i prowadzić do pogorszenia dobrostanu zwierząt wykorzystywanych do doświadczeń.

Do pozytywów ww. projektu należy niewątpliwie zagwarantowanie Komisjom Etycznym statusu organu administracyjnego i prawa do sprawowania nadzoru nad przebiegiem doświadczenia, z możliwością wstrzymania go w przypadku, kiedy jest ono przeprowadzane niezgodnie z obowiązującymi przepisami. Cieszy również włączenie do definicji doświadczenia pojęcia testów, a także zakaz przeprowadzania doświadczeń na zwierzętach w celu testowania kosmetyków lub środków higienicznych (Art. 4 ust 3)

Wobec następujących zapisów sugerujemy wprowadzenie zmian:

1. Art. 28 ust 2 w brzmieniu: Lokalne komisje etyczne liczą od 5 do 9 członków będących przedstawicielami nauk biologicznych, medycznych, rolniczych, weterynaryjnych, humanistycznych oraz organizacji pozarządowych, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, może ograniczać, potencjalnie do zera, udział przedstawicieli organizacji pozarządowych, których statutowym celem jest ochrona zwierząt w pracach lokalnych komisji etycznych. Minimalna ilość członków lokalnej komisji etycznej określona jest na 5 osób, przy jednoczesnym wyliczeniu 6 kategorii członków.
2. Art. 32 ust. 2 w brzmieniu Czynności kontrolne w ramach nadzoru, o którym mowa w art. 28 ust. 1 pkt 2, są wykonywane przez członków lokalnej komisji etycznej posiadających imienne upoważnienie wydane przez tę komisję w drodze uchwały, proponujemy rozszerzyć o zastrzeżenie, że kontroli w danej placówce nie może przeprowadzać członek lokalnej komisji etycznej, który jest jednocześnie pracownikiem lub współpracownikiem tej placówki. Pozwoli to na uniknięcie potencjalnego konfliktu interesów i odsunięcie od kontroli osób, które mogą czerpać korzyści z faktu nierzetelnej kontroli.
3. Nieprecyzyjna i niezgodna z prawodawstwem UE wydaje się definicja metod alternatywnych, określonych w projekcie jako nowoczesne metody badawcze, które nie wymagają przeprowadzania doświadczeń na żywym zwierzęciu (Art. 2 ust. 6). Definicja odwołująca się jedynie do zastąpienia żywego zwierzęcia jest niezgodna z pojęciem 3R, mówiącym o zastąpieniu (replacement) użycia zwierząt innymi dostępnymi metodami, ale także zmniejszeniu (reduction) liczby wykorzystywanych zwierząt i złagodzeniu (refinement) stosowanych procedur. Występująca tu niezgodność prawodawstwa krajowego i unijnego wprowadzać będzie niepotrzebne i szkodliwe zamieszanie. Dodatkowo, metody alternatywne określone są jedynie jako metody badawcze, co pozostawia wątpliwość, czy nie wyłącza to np. metod dydaktycznych.
4. W opisie projektu doświadczenia (Art. 21 ust. 3) proponujemy wprowadzenie zapisu wymagającego wyraźnego określenia, czy przewiduje się uśmiercenie zwierzęcia po doświadczeniu. Projekt przewiduje, że to, czy zwierzę po doświadczeniu ma żyć będzie zależało od osoby, która kontroluje doświadczenie (art. 9 ust. 1), co wydaje się zapisem niewystarczającym i niejasnym. Dodatkowo, art. 3 ust. 3 mówi o tym, że doświadczenie rozpoczyna się, gdy zwierzę po raz pierwszy zostało przygotowane do obserwacji, a kończy się, gdy wykonano ostatnią obserwację związaną z celem tego doświadczenia, co w wielu przypadkach wyłącza moment uśmiercania zwierzęcia nie nadającego się do życia po przeprowadzeniu na nim doświadczenia.
5. Dotychczasowe brzmienie art. 5 ust. 1 Przy planowaniu i prowadzeniu doświadczeń należy dążyć do ograniczenia liczby wykorzystywanych w nich zwierząt doświadczalnych, proponujemy zaostrzyć, zmieniając na: Przy planowaniu i prowadzeniu doświadczeń ogranicza się do niezbędnej liczbę wykorzystanych w nich zwierząt.
6. W art. 11 ust. 4 w brzmieniu Kierownik jednostki doświadczalnej, hodowlanej lub dostawca wyznacza osobę posiadającą wiedzę i umiejętności wynikające z udokumentowanego przeszkolenia, która będzie sprawować nadzór nad osobami, o których mowa w ust. 3, i powiadamia o tym powiatowego lekarza weterynarii oraz przewodniczącego lokalnej komisji etycznej, proponujemy wprowadzenie nakazu wyznaczania osoby nadzorującej w porozumieniu z lokalną komisją etyczną.
7. Art. 34, mówiący o raporcie ministra właściwego do spraw nauki dotyczącym wykorzystania zwierząt doświadczalnych, powinien nakładać na placówki wykonujące doświadczenia, obowiązek przesyłania ministrowi dorocznych sprawozdań.
8. Art. 31 ust. 4 pkt 2 w brzmieniu: Inspekcja Weterynaryjna w zakresie sprawowania nadzoru (…) 2) może współdziałać z organizacjami społecznymi, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt wydaje się sugerować, że współpraca taka nie jest konieczna i stanowi po prostu jedną z możliwości (w domyśle drugą, równie dobrą możliwością, jest brak takiej współpracy). Proponujemy zastąpienie wyrażenia może współdziałać słowem współdziała.
9. Art. 12 proponujemy rozszerzyć o dodatkowy ustęp w brzmieniu: Jeśli do celów przeprowadzenia doświadczenia konieczne jest znakowanie zwierząt, wybiera się najmniej bolesny sposób jego przeprowadzenia.
10. Proponujemy, aby Art. 12 ust. 7 przyjął następujące brzmienie: Minister właściwy do spraw rolnictwa określi w drodze rozporządzenia dopuszczalne, najmniej bolesne sposoby znakowania poszczególnych gatunków zwierząt przeznaczonych do doświadczeń i do celów wymienionych w Art. 12 ust. 1, oraz konieczność umieszczenia w oznakowaniu informacji, o których mowa w ustępie 6.