GINĄCE GATUNKI W SIECI

• Czy można w Internecie kupić skórę lamparta, niedźwiedzia brunatnego, głowę kozicy lub czaszkę wilka? Odpowiedź brzmi: TAK!
• Czy jest to legalne? NIE!
• Czy ktoś stara się ścigać takie łamanie prawa? Do niedawna NIKT!

Polskie serwisy aukcyjne, listy dyskusyjne oraz prywatne strony pełne są ogłoszeń zachęcających internautów do kupna przedstawicieli fauny i flory, należących do gatunków zagrożonych wyginięciem, lub objętych ochroną gatunkową w naszym kraju. Oczywiście działania takie są w przeważającej mierze nielegalne i stanowią przestępstwo lub wykroczenie. Handlarze korzystający z Internetu mają poczucie całkowitej anonimowości i często sprzedają okazy bez jakichkolwiek dokumentów.

Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” od czterech miesięcy monitoruje strony Internetowe pod względem występowania tego procederu. Do tej pory działań tych nie nagłaśnialiśmy w celu poznania rzeczywistej skali zjawiska. Obecnie rozpoczynamy kampanię mającą informować społeczeństwo o obowiązujących w tym względzie przepisach oraz konsekwencjach ich nieprzestrzegania.

Od 1 maja 2004 r. w Polsce sprawę handlu gatunkami zagrożonymi wyginięciem oraz podlegającymi ochronie gatunkowej określają przepisy Wspólnoty Europejskiej i nowa Ustawa o ochronie przyrody. Według tych zapisów sprzedaż określonych zwierząt i roślin bez stosownych dokumentów jest przestępstwem i grozi za nie kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat!

Zgodnie Rozporządzeniami Wspólnoty Europejskiej, jeśli ktoś posiada niektóre gatunki ssaków, ptaków, gadów oraz płazów, musi je zarejestrować w starostwie, wskazując źródło ich pochodzenia. W ten sposób zwalczane są nielegalne hodowle oraz przemyt gatunków zagrożonych wyginięciem. Aby móc respektować to prawo, nowa Ustawa daje jednak ostatnią szansę zarejestrowania wszystkich posiadanych egzemplarzy żywych zwierząt objętych tymi przepisami – nawet tych, których pochodzenie jest nieudokumentowane. Możliwość taka istnieje do końca października br. Później wszystkie gatunki wymagające rejestracji rejestrowane będą wyłącznie po przedstawieniu dokumentów świadczących o ich pochodzeniu. Od listopada posiadanie egzemplarzy nie zarejestrowanych będzie stanowić wykroczenie i podlegać karze aresztu lub grzywny.

Podobna sytuacja jest obecnie z gatunkami rodzimymi, objętymi ochroną gatunkową w Polsce. Zakazane jest między innymi zbieranie, przetrzymywanie i posiadanie zwierząt chronionych, w tym również spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych. Jeśli zatem odziedziczy się po dziadku np. wypchanego głuszca, można popaść w konflikt z prawem. Nowa Ustawa o ochronie przyrody daje jednak ostatnią szansę posiadaczom takich spreparowanych zwierząt. Do końca kwietnia 2005 r. muszą oni uzyskać zezwolenie na posiadanie takich spreparowanych okazów od właściwego pod względem zamieszkania wojewody. W tym miejscu należy wyraźnie zaznaczyć, iż pozwolenie na posiadanie nie jest jednoznaczne z pozwoleniem na obrót danym eksponatem. Sprzedaż okazów gatunków objętych w Polsce ścisłą ochroną gatunkową jest generalnie zakazana.

Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES), zwana także Konwencją Waszyngtońską, jest jednym z ważniejszych porozumień międzynarodowych dotyczących ochrony przyrody. Polska ratyfikowała przystąpienie do Konwencji 12 grudnia 1989 r. Weszła ona w życie w Polsce 12 marca 1990 r. Konwencja Waszyngtońska reguluje handel około 30 000 gatunków roślin oraz zwierząt na zasadzie przyznawania pozwoleń i certyfikatów. Państwa – sygnatariusze Konwencji, zwane Stronami CITES, działają wspólnie, zabraniając międzynarodowego handlu gatunkami, które uznane zostały za zagrożone wyginięciem. Lista tych gatunków określona została jako Załącznik I Konwencji. W Załączniku II zebrane są gatunki, którymi handel jest dozwolony, ale wyłącznie w połączeniu z odpowiednimi dokumentami. Należą tutaj gatunki, które mogą stać się zagrożone wyginięciem, jeśli handel nimi nie będzie podlegał ścisłemu monitoringowi. Załącznik III zawiera taksony, zgłoszone jednostronnie przez poszczególne Strony CITES, które zdaniem zgłaszającego wymagają wspólnych, wraz z innymi sygnatariuszami Konwencji, działań w celu monitorowania handlu nimi.

Wspólnota Europejska nie jest państwem. Konsekwentnie nie jest również sygnatariuszem Konwencji Waszyngtońskiej, mimo że wszystkie państwa członkowskie nimi są. Przepisy dotyczące handlu gatunkami zagrożonymi określone zostały 1982 r. w formie Rozporządzenia Rady Wspólnoty Europejskiej i obecnie funkcjonują w formie zmodyfikowanej:

1. Rozporządzenia Rady (WE) Nr 338/97 wraz z nowelizacjami w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory poprzez reglamentację handlu nimi (wersja zaktualizowana w Rozp. 1497/2003 oraz Rozp. 834/2004).
2. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1808/2001 ustanawiające szczegółowe zasady dotyczące implementacji Rozporządzenia Rady (WE) Nr 338/97.
3. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 776/2004 wstrzymujące wprowadzenie do Wspólnoty określonych gatunków dzikiej fauny i flory.

Przepisy te obowiązują we wszystkich państwach tworzących Wspólnotę Europejską i nie wymagają przekładania do prawodawstwa krajowego poszczególnych państw. Jednak każde państwo jest zobowiązane wprowadzić swoje przepisy karne, dotyczące łamania zasad określonych w Rozporządzeniach WE. Rozporządzenia WE obejmują swym zakresem nie tylko przepisy Konwencji Waszyngtońskiej, ale wykraczają również poza nią. Przede wszystkim regulują także obrót gatunkami wewnątrz Wspólnoty (w tym także wewnątrz każdego z jej członków). Dotyczą także większej liczby gatunków.

Najważniejsze różnice pomiędzy CITES i Rozporządzeniami WE:

1. Rozporządzenia WE dotyczą gatunków sklasyfikowanych w czterech załącznikach, z których Załącznik A, B i C w dużej mierze korespondują z Załącznikami CITES I, II i III, ale również zawierają gatunki nie sklasyfikowane w Załącznikach CITES. Załącznik D, który nie ma swojego odpowiednika w Konwencji Waszyngtońskiej zawiera gatunki, dla których monitoruje się poziomy ich importu.
2. Aby móc handlować gatunkami zawartymi w załącznikach z państwami nie należącymi do Wspólnoty, podobnie jak w przypadku CITES, Rozporządzenia wymagają zezwoleń importowych, eksportowych jak i re-eksportowych. Jednakże przepisy WE odnośnie importu są bardziej wymagające od tych zawartych w CITES.
3. Część gatunków, które sklasyfikowane są w Załączniku II CITES, znajdują się w Załączniku A Rozporządzeń, co oznacza bardziej restrykcyjną ochronę.
4. Rozporządzenia WE mogą zawieszać import poszczególnych gatunków z niektórych krajów nawet jeśli handel tymi gatunkami dopuszczany jest przez CITES.
5. Rozporządzenia WE regulują zasady transportu, posiadania, znakowania i sprzedaży określonych gatunków – nie tylko w skali międzynarodowej, ale także na rynkach krajowych i wspólnotowym.

Program „Ginące Gatunki W Sieci” prowadzony jest przez Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra”. Obecnie jego sponsorami są PHARE 2001 Program „Rozwój społeczeństwa obywatelskiego” oraz Fundacja im. Stefana Batorego. Program przewiduje m.in. monitorowanie nielegalnego handlu gatunkami zagrożonymi wyginięciem oraz podlegającymi ochronie gatunkowej w Polsce oraz stworzenie raportu dotyczącego skali tego zjawiska w Polsce. Monitoring prowadzony jest w Internecie i dotyczy stron polskojęzycznych.

Komentarze