Z początkiem 2005 roku zaczęła obowiązywać Ustawa o doświadczeniach na zwierzętach (Dziennik Ustaw nr 33 z 2005 r., poz. 289), która uzupełniła, a w pewnej części zastąpiła, przepisy zawarte w Ustawie o ochronie zwierząt. Nowa ustawa wdraża zapisy Dyrektywy Rady 86/609/EWG z dnia 24 listopada 1986 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów doświadczalnych i innych celów naukowych oraz modyfikującej ją dyrektywy 2003/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady UE.

Ustawa o doświadczeniach na zwierzętach reguluje działania Krajowej Komisji Etycznej do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach. W myśl ustawy do zadań Krajowej Komisji Etycznej należy między innymi: ustalanie etycznych standardów doświadczeń na zwierzętach i stopnia ich inwazyjności, powoływanie lokalnych komisji etycznych do spraw doświadczeń na zwierzętach oraz rozpatrywanie odwołań od uchwał lokalnych komisji. Kadencja komisji trwa 4 lata. Do jej składu wybieranych jest 15 osób, w tym 12 przedstawicieli nauk biologicznych, medycznych, rolniczych, weterynaryjnych i humanistycznych oraz 3 przedstawicieli organizacji pozarządowych. Członków Krajowej Komisji Etycznej powołuje minister właściwy do spraw nauki spośród kandydatów zgłoszonych przez: uczelnie wyższe; jednostki badawczo-rozwojowe; instytuty naukowe, Polską Akademię Nauk; urzędowe laboratoria weterynaryjne; wytwórnie produktów leczniczych i biopreparatów; jednostki posiadające specjalistyczne laboratoria zajmujące się badaniem produktów leczniczych, środków spożywczych, substancji chemicznych, środków ochrony roślin, produktów biobójczych lub zajmujące się otrzymywaniem zwierząt transgenicznych; a także organizacje pozarządowe, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt. Zgłaszanie kandydatów do komisji to proces ciągły, co oznacza, że ministerstwo cały czas prowadzi listę zgłoszonych osób; spośród których wybierany jest skład komisji. Jeżeli zachodzi taka konieczność (w trakcie trwania kadencji), to spośród zgłoszonych kandydatów wybierane są również osoby uzupełnieniające skład komisji.

Kandydaci na członków komisji muszą spełniać kryteria wyszczególnione w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Informatyzacji z 29 lipca 2005 r. w sprawie Krajowej Komisji Etycznej do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach oraz lokalnych komisji etycznych do spraw doświadczeń na zwierzętach (Dziennik Ustaw nr 153 z 2005 r., poz. 1275). Osoba reprezentująca organizacje pozarządowe musi mieć wykształcenie wyższe z zakresu nauk biologicznych, medycznych, rolniczych, weterynaryjnych lub humanistycznych. Do zgłoszenia dołącza się statut organizacji, wypis z Krajowego Rejestru Sądowego (mający nie więcej niż 3 miesiące) oraz informację o liczbie jej członków i członkostwie w innych organizacjach. Kryteria dla przedstawicieli świata nauki są ostrzejsze. Osoba taka musi mieć wykształcenie z zakresu jednej z wyżej wymienionych dyscyplin naukowych, powinna szczycić się znacznym dorobkiem naukowym i mieć co najmniej 5-letni staż pracy. Dodatkowo kandydaci (z wyjątkiem przedstawicieli nauk humanistycznych) powinni posiadać udokumentowane kwalifikacje z zakresu nadzorowania lub przeprowadzania doświadczeń na zwierzętach.

W nowo wybranej Krajowej Komisji Etycznej znaleźli się przedstawiciele trzech organizacji zajmujących się ochroną zwierząt, w tym dwóch skupiających swe działania na zwierzętach domowych (Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami i Fundacja „Animals”) i jednej wyspecjalizowanej w ochronie zwierząt dzikich (Stowarzyszenie dla Natury „WILK”). Obecnie trwają prace nad powołaniem lokalnych komisji. W składzie każdej z nich powinno się znaleźć dwóch przedstawicieli organizacji pozarządowych, zachęcam więc do nadsyłania zgłoszeń kandydatów do Ministerstwa Edukacji i Nauki.

Przedstawiciele nauki:

• prof. dr hab. Kazimierz Ziemnicki (przewodniczący) – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• prof. dr hab. Andrzej Członkowski (z-ca przewodniczącego) – Akademia Medyczna w Warszawie
• prof. dr hab. Zofia Adamczewska-Goncarzewicz – Akademia Medyczna w Poznaniu
• prof. dr hab. Włodzimierz Jędrzejewski – Zakład Badania Ssaków PAN w Białowieży
• prof. dr hab. Roman Kołacz – Akademia Rolnicza we Wrocławiu
• prof. dr hab. Paweł Migula – Uniwersytetu Śląski w Katowicach
• prof. dr hab. Wojciech Pisula – Wyższa Szkoła Psychologii Społecznej w Warszawie
• prof. dr hab. Czesław Radzikowski – Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu
• prof. dr hab. Jan Żmudziński – Państwowy Instytut Weterynarii w Puławach
• doc. dr hab. Stefan Kasicki – Instytut Biologii Doświadczalnej PAN w Warszawie
• dr Dariusz Śladowski – Akademia Medyczna w Warszawie
• lek. wet. Janina Włodarska – Wytwórnia Surowic i Szczepionek „BIOMED”

Przedstawiciele organizacji pozarządowych:

• dr Jadwiga Brylińska – Fundacja „Animals”
• mgr Wojciech Muża – Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami
• mgr inż. Robert Mysłajek – Stowarzyszenie dla Natury „WILK”