Raport opublikowany przez WWF i partnerów pokazuje zarówno znaczące postępy, jak i pewne luki we wdrażaniu programu Natura 2000 w 10 nowych krajach Unii Europejskiej oraz w Rumunii, Bułgarii i Chorwacji.

Cieszą nas znaczące wysiłki, które zostały podjęte do tej pory przez nowe i przyszłe kraje członkowskie w zakresie wdrażania sieci Natura 2000, jednak nadal wzywamy rządy do wypełnienia powstałych luk – mówi Katarzyna Nowak z WWF Polska, kierownik projektu „Natura 2000”. W zakresie wdrażania polityki Unii Europejskiej dotyczącej ochrony przyrody, nowe kraje członkowskie szybko doganiają swoich zachodnich sąsiadów, którzy rozpoczęli wdrażanie sieci Natura 2000 ponad dziesięć lat temu.

Wyznaczanie obszarów Natura 2000 w krajach członkowskich Unii Europejskiej ma być zakończone w przyszłym roku. Jednak, jak wskazuje raport, nie wszystkie kraje w sposób zadowalający wywiązały się z obowiązku wyznaczenia obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000. Propozycje poszczególnych rządów znacząco się różnią - od 35% obszaru Słowenii zgłoszonych do objęcia ochroną przez sieć Natura 2000, do zaledwie 2,1 % dla Litwy. Szczególna uwaga powinna być skupiona na Cyprze, Litwie i Polsce, gdzie lista zgłoszonych obszarów nie uwzględnia wielu cennych przyrodniczo miejsc kwalifikujących się do ochrony. W Polsce trwają prace nad uzupełnieniem rządowej propozycji obszarów Natura 2000. Niestety, na razie nadal pomija się w niej kilka ważnych obszarów, tzw. „Shadow List” - propozycji optymalnej sieci Natura 2000 przedstawionej przez koalicję polskich organizacji pozarządowych koordynowanej przez WWF Polska. Szacunek kosztów wdrażania całego przedsięwzięcia w Polsce ma być gotowy w końcu tego roku, natomiast nadal toczą się prace nad opracowaniem metod monitorowania zarządzania obszarami N2000.

Powstanie sieci Natura 2000 ma przyczynić się do skutecznej ochrony najcenniejszych siedlisk przyrodniczych i gatunków Europy, jednakże praktyka pokazuje, że wciąż nie ma ostatecznego rozwiązania tak kluczowych kwestii, jak zapewnienie właściwego finansowania, stworzenie skutecznych procedur ocen oddziaływania planów i inwestycji na obszary N2000 oraz właściwych metod zarządzania, dostosowanych do specyfiki danego obszaru N2000.

W porównaniu z raportami WWF z poprzednich lat, daje się zauważyć postęp w dziedzinie promowania idei Natury 2000 przez instytucje związane z ochroną przyrody. Natura 2000 jest coraz rzadziej postrzegana jako zło konieczne, a poszczególne grupy społeczne starają się pogodzić swe własne interesy z wymogami ochronnymi obszarów N2000. Niebagatelną rolę w zmianie postaw odgrywają działania komunikacyjne: publikacje, spotkania, kampanie, które powinny być organizowane przez jednostki wdrażające ten system.

W polskim Ministerstwie Środowiska wciąż jednak brak pieniędzy i zasobów ludzkich, aby stworzyć chociaż podstawową strategię komunikacyjną w tej kwestii.

Raport wykazał, że wiele obszarów N2000 jest zagrożonych przez planowane inwestycje. Sprawę pogarsza brak integracji zapisów odpowiednich dyrektyw unijnych z politykami sektorowymi w wielu krajach, w tym z polityką rozwoju regionalnego czy transportu.

To właśnie na terenie nowych i przyszłych krajów członkowskich znajduje się ogromna większość naturalnego bogactwa Europy, w tym 4/5 populacji niedźwiedzia i rysia, razem z ich największymi dzikimi siedliskami jak Puszcza Białowieska w Polsce, największy kontynentalny las pierwotny; Karpaty czy Delta Dunaju. Wspaniałe bogactwo naturalne tych krajów to ich ogromna przewaga. Jednak może mu zagrozić coraz większa presja ze strony inwestorów. Tymczasem właściwie wdrożony program Natura 2000 powinien zapewnić zrównoważony rozwój społeczno-ekonomiczny oraz ochronę najcenniejszych przyrodniczo obszarów, zarówno w starych, jak i nowych krajach członkowskich.

Dodatkowych informacji udziela:
Katarzyna Nowak - Kierownik projektu „Natura 2000”, WWF Polska, tel. 0604 054 088, e-mail: knowak@wwf.pl
Agnieszka Sznyk – Specjalista ds. Komunikacji, WWF Polska, tel. 0692 452 118, e-mail: asznyk@wwf.pl