TAKO RZECZE DURRENMATT

W 1986 r. Friedrich Durrenmatt napisał dramat w 2 aktach pt.: „Achterloo”.
Akcja sztuki dzieje się w „Achterloo w Achterloo”, w dniach 12 i 13 grudnia 1981. Kilka cytatów:

Napoleon: … Sztuka, którą oglądacie, wymyślona została przez lekarzy z kliniki psychiatrycznej w Achterloo. Oni uwielbiają eksperymenty. Pacjenci znają zasady terapii.
…

Marks II: Gospodarka socjalistyczna funkcjonuje tylko wtedy, gdy gospodarka kapitalistyczna przeżywa okres rozkwitu. Kapitalizm kwitnie kiedy rosną wydatki na zbrojenia, a to jest możliwe tylko wówczas, gdy utrzymuje się przekonanie, że państwa socjalistyczne mają przewagę. Państwa socjalistyczne muszą się zbroić, by dotrzymać kroku państwom kapitalistycznym. Jeśli państwa kapitalistyczne zdobywają przewagę, to nie mogą zaatakować państw socjalistycznych, bo oznaczałoby to dla nich koniec boomu. Gdyby przewagę zdobyły państwa socjalistyczne, to też nie użyją broni, ponieważ cały system socjalistyczny zostałby skompromitowany. Rozumiesz?

Napoleon: Nie.

Marks II: Ja też nie. Ale w końcu ja tylko improwizuję.

Napoleon: No to zacznijcie się rozbrajać.

Marks II: Ale my to od dawna robimy! Codziennie idą na złom przestarzałe rakiety, pancerniki, okręty podwodne, czołgi, działa, olbrzymie ilości karabinów maszynowych, wyrzutnie granatów, wszystko po to, by móc produkować kolejne rakiety, pancerniki, okręty podwodne ,działa, karabiny maszynowe i wyrzutnie granatów. Przeciwnik też się ciągle rozbraja, aby się zbroić. A to, co już całkiem się do niczego nie nadaje, sprzedajemy.
…

Büchner: …Normy społeczne narzucają te wszystkie wartościujące oceny. A przecież to nie wartości tworzą człowieka, to człowiek je tworzy. Kiedy jednak zapytać o przyczynę, dla której człowiek z własnej woli lub z konieczności zamyka się w świecie wartości, dochodzimy ponownie do istoty ludzkiej natury. …
…

Ludwik: Kiedy szukamy sensu istnienia, musimy sięgać poza istotę ludzką. To droga niełatwa i pełna manowców. …Naszym niedoścignionym wzorem – ideałem – jest komputer, który wyzwolił się od swego twórcy – człowieka. Komputer to istota człowieczeństwa, w nim człowiek znajduje swoje spełnienie. Krwawy zachód słońca, ku któremu zmierza ludzkość, by się w nim ostatecznie zatracić, jest jednocześnie wschodem słońca, z którego żaru powstanie nowa ludzkość. W poszukiwaniu sensu istnienia obdarzona sztuczną inteligencją ludzkość upodobni się do protezy protezy – nadkomputera, który zastąpi komputer jako idea idei. Proszę się nie obawiać panie i panowie, nie jestem wariatem…
…

Richelieu: I Kościół, i partia są instytucjami absolutnymi. Myślę w kategoriach globalnych. …Kościół i partia powinny się zjednoczyć. Na tronie papieskim i na Kremlu powinna zasiadać jedna i ta sama osoba. Partia powinna zrezygnować z ateizmu i podporządkować się marksistowskiej teorii Kościoła. Jedyną instytucją zdolną do stworzenia państwa absolutnego jest marksizujący Kościół katolicki. …Człowiek pragnie sprawiedliwości w życiu doczesnym i łaski w życiu wiecznym …
…

Richelieu: Pan, Bonaparte, ja i sekretarz generalny stworzyliśmy piekło na ziemi. Gdyby nie my, człowiek pozostałby tym czym stworzył go Bóg – całkiem sympatyczną mięsożerną małpą, nie pozbawioną pewnych ludzkich odruchów. Nasze dążenie do absolutu było przekleństwem człowieka. Wymyśliliśmy sobie świat pozbawiony ludzi. Nie kochaliśmy bowiem człowieka, jego dobrych i złych skłonności, całej jego wspaniałości i nikczemności. Pan marzył o wskrzeszeniu imperium rzymskiego, ja o absolutnym państwie łaski Bożej, a nasz poczciwy sekretarz ciągle jeszcze ma nadzieję, że pewnego dnia dojdzie do światowej rewolucji. My jednak nie poprzestaliśmy na marzeniach, usiłowaliśmy nasze plany zrealizować – dopasować niedoskonałego człowieka do naszych urojeń…

„Achterloo” Friedricha Dürrenmatta zostało bardzo pięknie wydane w nakładzie 100 egz., oprawionych ręcznie, wzbogaconych o ilustracje autora – przez Wydawnictwo Artystyczne Kurtiak i Ley w Koszalinie. Więcej informacji – www.kurtiak-ley.pl

Wydawcy serdecznie dziękuję za możliwość napisania tego tekstu.

PS
Sądzę, że powyższe diagnozy znakomitego pisarza mogą uzupełniać bardzo ciekawe teksty jakie znalazłem w ZB, nr 7/2001.