Minęło 9 lat od prywatyzacji kolei brytyjskich. Od tego czasu liczba pasażerów wzrosła z 740 milionów, do ponad miliarda w 2004 roku - rekord wzrostu jak dotychczas nie notowany nigdzie w Europie, gdzie pasażerowie z reguły gremialnie rezygnują z usług kolei. Praktyka brytyjska pokazała wbrew obawom wątpiących, że koleje, jeśli są prywatne, mogą nie tylkoutrzymać pozycję na rynku, ale także pozyskać nowych klientów. Sprzyja temu konstrukcja organizacyjna brytyjskiego kolejnictwa. Przewoźnicy są prywatni (ale zobligowani są do realizacji pewnych usług publicznych), a państwo wystawia na przetargi regionalne sieci kolejowe zorganizowane w formie franszczyz, z konkretnymi zapisami odnośnie minimalnej ilości przewozów na danych liniach, oraz godzin, w jakich ta oferta ma być dostępna.

Franszczyza to, mocno uogólniając, sieć linii kolejowych, których prawo obsługi dany przewoźnik wygrał w przetargu, żądając najniższych dotacji i oferując gwarancję najlepszej jakości spośród wszystkich konkurentów biorących udział w walce o tą franszczyzę. Standardy usług oraz minimalna ilość oferty są zapisane w umowie franszczyzy pomiędzy administracją państwową a przewoźnikiem. System ten jest daleki od leseferystycznego wolnego rynku i umiejętnie łączy inicjatywę sektora prywatnego z ochroną interesu pasażerów, którzy mają do dyspozycji ofertę przewozową także w godzinach skrajnych, która normalnie nie byłaby realizowana, jednakże przewoźnicy są do niej zobowiązani zapisami w umowach. System ten ma jedną główną zaletę - wyzwala inicjatywę sektora prywatnego i umożliwia rozwój kolei. A takim krokiem w stronę rozwoju jest z pewnością inicjatywa Megatrain.com - pasażerskiej kolei dyskontowej, której celem jest maksymalizacja wypełnienia pociągów i maksymalizacja wpływów, dzięki skomplikowanym systemom taryfowym typowym dla idei tzw. tanich linii - low cost carriers (LCC), które najpierw pojawiły się na najbardziej zliberalizowanym rynku transportowym - lotniczym, a potem stały się popularne także w przewozach autobusowych (również zliberalizowanych w tym kraju od około 20 lat).

Wielka Brytania, prywatyzując swe koleje niemal dekadę temu, umożliwiła także to, że ta inicjatywa ma dziś szansę wejścia na rynek kolejowy.

Prywatny przewoźnik Stagecoach zamierza powtórzyć sukces Megabus, swojego dyskontowego przewoźnika autobusowego, uruchamiając z końcem 2005 roku próbny serwis Megatrain.com, na obsługiwanej przez siebie franszczyzie kolejowej Pociągów Południowo-Zachodnich (South West Trains - SWT). Z cenami biletów zaczynającymi się już od 1 funta (ok. 5,6 PLN), Stagecoach ma nadzieję, że Megatrain.com przyciągnie nowych pasażerów do linii kolejowych, w ten sam sposób, jak tanie linie lotnicze pozyskały miliony nowych pasażerów dla transportu lotniczego.

Około 75 tysięcy osób podróżuje codziennie do stacji Londyn Waterloo pomiędzy 7 a 10 rano, a wielu dojeżdżających do pracy zmuszonych jest podróżować na stojąco. Niemniej, poza godzinami szczytu, popyt ostro spada i Stagecoach ma nadzieję, że Megatrain.com zapełni tysiące pustych miejsc.

Graham Eccles, szef Pociągów Południowo-Zachodnich, mówi, że ceny biletów na dwóch trasach testowych - do Londynu z Southampton i Portsmouth, będą się zaczynały od 1 funta za pojedynczy bilet, plus 50 pensów (2,8 PLN) opłaty za zarezerwowanie biletu. Bilety będą mogły być nabyte tylko poprzez Internet i to właśnie ten kanał dystrybucji pozwala na to, by były one sprzedawane tak tanio, ponieważ przewoźnik nie ponosi prawie żadnych zwiększonych kosztów z tego tytułu. Rezerwacje i kupno biletów są możliwe na stronie www.megatrain.com, która przypomina swym prostym interfejsem typową witrynę tanich linii lotniczych, zrobioną niewielkim nakładem kosztów.

Początkowo, w czasie poza szczytem od poniedziałku do piątku, Pociągi Południowo-Zachodnie udostępniają 3000 miejsc tygodniowo na swych już istniejących w ofercie serwisach do Londynu ze wspomnianych miejscowości Southampton i Portsmouth. Bazowanie na już istniejącej sieci usług odróżnia tę ideę marketingową od innego dziecka grupy Stagecoach, powstałych od zera tanich linii autobusowych www.megabus.com, które w swym drugim roku działalności przewiozły 1,5 miliona podróżnych za pośrednictwem sieci obsługującej 35 miast. Zeszłego lata Stagecoach zainwestował 35 mln PLN w specjalny tabor piętrowych autokarów dla tych tanich linii autobusowych.

"Jeśli ta próba [tanich linii kolejowych] okaże się sukcesem, rozwiniemy ją do wielu innych relacji obsługiwanych przez SWT" - deklaruje Eccles. "Mamy na celu przekonanie ludzi do korzystania z pociągów wtedy, kiedy są one akurat puste. I aby to zrobić, zamierzamy pobierać za bilety bardzo niskie opłaty. Im bliżej do dnia podróży, tym więcej zapłacisz. Ale z Megatrain.com nigdy nie zapłacisz tyle, ile w okienku kasy, a z reguły będzie to dużo, dużo mniej" - deklaruje.

Wszystkie bilety są tylko w jedną stronę, tak samo jak bilety Ryanair, Easyjet i innych tanich linii lotniczych. Zamiast biletów, pasażerowie otrzymują numery rezerwacji, które pokazują obsłudze przed wejściem na perony (w Wlk. Brytanii wejście na perony jest możliwe tylko dla posiadaczy ważnych biletów lub peronówek). Rezerwacje są też wysyłane SMS-em na telefon komórkowy, a potwierdzenia rezerwacji mogą być pokazane obsłudze z wyświetlacza telefonu komórkowego - taka usługa kosztuje dodatkowo 10 pensów (56 gr).

Niektórzy analitycy obawiają się, że Stagecoach podejmuje duże ryzyko wprowadzając ten nowy, tnący ceny system. Problem leży wg nich w pytaniu, czy spowoduje on wzrost dochodów, czy też rozmyje istniejące wpływy, gdy dotychczasowi pasażerowie przesiądą się na miejsca z puli Megatrain.com.

Roy Campbell, były manager marketingu kolei Gatwick Express, zauważa, że wiele firm mocno obniżyło ceny swoich usług podstawowych, używając do tego innej marki lub pośrednika, tak aby nie przeceniać głównej marki. Dzięki temu ci, którzy płacą pełną cenę, nie byli zachęcani do poszukiwania niższych cen. Pan Campbell mówiąc to był zdziwiony, iż widzi link do strony SWT na stronie kolejowego przewoźnika dyskontowego Megatrain.com.

Pan Campbell wyraża zainteresowanie, jak Megatrain.com zamierza wytworzyć ruch na swojej stronie. Zauważa on, iż tanie linie lotnicze bardzo dużo wydają na reklamy w tym celu. Ponadto wyraża on swoje uznanie dla idei podróży bezbiletowej, co poza bardzo niskimi kosztami wdrożenia, uniemożliwia oszukiwanie przez przekazywanie sobie biletów.

Pociągi Południowo-Zachodnie otrzymały wsparcie z Departamentu Transportu Rządu jej Królewskiej Mości na 34-tygodniowy okres próbny pracy Megatrain.com. Inni operatorzy będą mogli śledzić rozwój sytuacji i wprowadzić własne wersje dyskontowych przewoźników kolejowych, jeśli Megatrain.com będzie sukcesem.

na podstawie "Stagecoach Launches 1 GBP Fare to Fill Empty Seats" w: “Rail Professional”, XII 2005.