INFORMACJA NT. AKTUALNEGO PRZEBIEGU NEGOCJACJI
Z UNIĄ EUROPEJSKĄ W DZIEDZINIE OCHRONY ŚRODOWISKA

1. SCREENING WIELOSTRONNY

Screening - wstępna faza negocjacji o członkostwo w Unii Europejskiej jest procesem polegającym na przeglądzie prawa wspólnotowego i ocenie stopnia zgodności z nim aktualnych rozwiązań w porządkach prawnych państw kandydujących do członkostwa w Unii Europejskiej. W czasie screeningu mają zostać wyłonione wszystkie kwestie, jakie będą przedmiotem negocjacji właściwych i które ewentualnie zostaną rozstrzygnięte w traktacie akcesyjnym. Przegląd prawa wspólnotowego odbywa się we wszystkich obszarach negocjacyjnych (jest ich 31) w dwóch etapach. W screeningu wielostronnym, który w obszarze "środowisko naturalne" miał miejsce w dniach: 6-8.1.99, 27-28.1.99 oraz 16.2.99, uczestniczyli jednocześnie przedstawiciele wszystkich krajów kandydujących pierwszej grupy, tzn. delegacje Czech, Węgier, Estonii, Cypru, Słowenii i Polski. Faza wielostronna miała charakter edukacyjno-informacyjny. Wszystkim spotkaniom przewodniczyła Francoise Gaudenzi, odpowiadająca z ramienia Komisji Europejskiej za negocjacje z Polską, a także za obszar "środowisko".

W pierwszym spotkaniu w dn. 6.1.99 wzięli udział również James Currie, Dyrektor Generalny DG XI Komisji Europejskiej oraz jego zastępca J. F. Verstrynge. Celem screeningu wielostronnego była prezentacja acquis communautaire (dorobku prawnego UE) w obszarze "środowisko naturalne" przez przedstawicieli DG XI Komisji Europejskiej, wyjaśnienie istoty przepisów i udzielenie odpowiedzi na pytania krajów kandydujących odnoszące się do poszczególnych zapisów w aktach prawnych i ich interpretacji, a także sposobów wdrażania do praktyki. Prezentacja odbywała się zgodnie z sekwencją obligatoryjnych aktów prawnych zamieszczonych na tzw. liście << A >>, dostarczonej wcześniej krajom kandydującym i obejmującej 170 pozycji według obowiązującego w UE stanu prawnego na dzień 31.12.98, podzielonych na 10 działów:

• prawo horyzontalne (zagadnienia ogólne),
• jakość powietrza,
• gospodarowanie odpadami,
• jakość wody,
• ochrona przyrody,
• ograniczenie zanieczyszczeń przemysłowych i zarządzanie ryzykiem,
• chemikalia i organizmy genetycznie zmodyfikowane,
• hałas z maszyn i pojazdów,
• bezpieczeństwo jądrowe i ochrona przed promieniowaniem,
• współpraca międzynarodowa.

Przekazano również kandydatom listę << B >> zawierającą akty prawne nie mające charakteru wiążącego - polityki, strategie, zalecenia i wytyczne.

Podkreślić należy, iż tematyka przepisów w obszarze negocjacyjnym "środowisko naturalne" wykracza poza zakres regulowany w Polsce ustawami i przepisami wykonawczymi odnoszącymi się do ochrony środowiska; odpowiada ona zakresowi kompetencji Dyrekcji Generalnej XI Komisji Europejskiej, który jest znacznie szerszy niż kompetencje MOŚZNiL.

2. SCREENING DWUSTRONNY

Celem spotkań dwustronnych była konfrontacja polskiego stanu prawnego w dziedzinie ochrony środowiska z aktualnie obowiązującym prawem wspólnotowym oraz przekazanie Komisji Europejskiej informacji nt. planowanych działań legislacyjnych eliminujących różnice w prawodawstwie, a także deklaracji w odniesieniu do możliwości wprowadzenia w życie poszczególnych aktów prawnych w chwili uzyskania członkostwa (data przyjęta przez Polskę to 31. 12. 2002 r.). Strona polska przekazała również Komisji informacje na temat istniejących aktualnie rozwiązań instytucjonalnych w tej dziedzinie, ze szczególnym uwzględnieniem zmian kompetencji administracji rządowej i samorządowej w zakresie ochrony środowiska po 1.1.99.

Zespół Negocjacyjny przyjął, że strona polska zaprezentuje jedno z następujących stanowisk:

• wprowadzenie postanowień danego wspólnotowego aktu prawnego do polskiego porządku prawa nie stanowi problemu, (1)
• istnieje problem o charakterze technicznym, (2)
• sprawa wymaga dalszych konsultacji z Komisją. W takim przypadku możliwe jest przedstawienie stronie wspólnotowej dodatkowych wyjaśnień i - w uzasadnionych przypadkach - poinformowanie, że dalsze szczegóły zostaną przedstawione w naszym stanowisku negocjacyjnym i ewentualnie poinformowanie, że Polska będzie oczekiwała w tym zakresie okresów przejściowych. (3)

Powyższa kwalifikacja wspólnotowych aktów prawnych znalazła się na liście << A >>, która po wypełnieniu została przekazana Komisji przed pierwszym spotkaniem dwustronnym 13.1.99. Oceny stanu zgodności poszczególnych aktów wspólnotowych z obowiązującym aktualnie prawem polskim oraz możliwości ich praktycznego wprowadzenia w życie w momencie uzyskania członkostwa dokonano w oparciu o kilkumiesięczne prace przygotowawcze do screeningu prowadzone przez pracowników i ekspertów MOŚZNiL we współpracy z przedstawicielami innych resortów i instytucji oraz otwarte spotkanie uzgodnieniowe zorganizowane przez Sekretarza Zespołu Negocjacyjnego w grudniu '98.

Wszystkim spotkaniom bilateralnym współprzewodniczyli F. Gaudenzi, odpowiedzialna za negocjacje z Polską i Podsekretarz Stanu w MOŚZNiL J. Radziejowski, członek Zespołu Negocjacyjnego. Skład delegacji na poszczególne sesje przeglądu ustalany był w zależności od ich tematyki i każdorazowo podlegał zatwierdzeniu przez Głównego Negocjatora, podobnie jak dokumenty zatytułowane Wytyczne na screening, opracowywane przed każdą turą rozmów dwustronnych.

W skład delegacji na poszczególne sesje screeningu wchodzili oprócz przedstawicieli MOŚZNiL i GIOŚ reprezentanci UKIE (sekretarz delegacji), MG, MZiOS, MSWiA, MTiGM, MRiGŻ, PAA, Zespołu Głównego Negocjatora, MSZ i innych instytucji oraz instytutów naukowo-badawczych wskazanych przez MOŚZNiL, MZiOS i MG.

Podczas spotkań dwustronnych członkowie delegacji polskiej wskazani przez przewodniczącego prezentowali obowiązujący stan prawny i praktykę w zakresie odpowiadającym danemu aktowi wspólnotowemu oraz plany legislacyjne i implementacyjne, ilustrując wypowiedzi przezroczami. Kopie przedstawianych materiałów przekazywano Komisji Europejskiej. Po każdej prezentacji przedstawiciele Komisji zadawali szczegółowe pytania, których celem było uściślenie lub poszerzenie informacji; w niektórych przypadkach na prośbę Komisji, w innych również z własnej inicjatywy, strona polska przekazała szereg dokumentów uzupełniających w postaci raportów, danych statystycznych, schematów instytucji, tekstów aktów prawnych i ich projektów (m.in. raport o stanie środowiska, ocenę jakości powietrza według standardów wspólnotowych, akty prawne regulujące problematykę odpadów, projekt Ustawy o ochronie środowiska, podział kompetencji w administracji OŚ itp.).

3. PROBLEMY WYMAGAJĄCE DALSZYCH ROZMÓW

W odniesieniu do niżej wymienionych wspólnotowych aktów prawnych - zostały zakwalifikowane jako (3) - strona polska stwierdziła brak możliwości implementacji lub poważne trudności z wdrożeniem przepisów do praktyki w chwili uzyskania członkostwa tj. 31.12.2002 i zgłosiła konieczność przeprowadzenia dalszych konsultacji i rozmów:

1. Dyrektywa 94/63 ws. kontroli emisji lotnych związków organicznych związanej z magazynowaniem benzyny i jej dystrybucją z terminali do stacji obsługi - konieczność dostosowania technicznego.
2. Dyrektywa 98/70 dotycząca jakości paliw - konieczność eliminacji benzyn ołowiowych do 1.1.2000, ograniczenie zawartości siarki, węglowodorów aromatycznych i benzenu; problemy - przygotowanie parku samochodowego do stosowania benzyn bezołowiowych, możliwości polskiego przemysłu rafineryjnego w zakresie produkcji paliw o odpowiednich standardach.
3. Dyrektywa 75/442 ws. odpadów (ramowa) - brak systemowych rozwiązań unieszkodliwiania odpadów, brak odpowiedniej sieci instalacji.
4. Dyrektywa 91/689 ws. odpadów niebezpiecznych - jak wyżej.
5. Dyrektywy 91/157 i 93/68 dotyczące baterii i akumulatorów zawierających substancje niebezpieczne - konieczność zorganizowania systemowych rozwiązań w tym zakresie.
6. Dyrektywa 75/ 439 ws. usuwania olejów odpadowych - konieczność stworzenia odpowiednich bodźców ekonomicznych zapewniających odpowiedni poziom odzysku i przeróbki olejów przepracowanych.
7. Dyrektywa 94/62 ws. opakowań i odpadów z opakowań - zorganizowanie spójnego systemu zbiórki i recyklingu odpadów z opakowań, przygotowanie przemysłu do produkcji opakowań spełniających wymagania w zakresie zawartości metali ciężkich.
8. Rozporządzenie 259/93 ws. transportu odpadów - brak możliwości przyjęcia tzw. zielonej listy (odpady podlegające swobodnemu obrotowi) w odniesieniu do makulatury i tworzyw sztucznych z uwagi na ryzyko wzrostu ilości odpadów wytworzonych w Polsce na składowiskach (brak efektywnego systemu zbiórki surowców wtórnych).
9. Dyrektywa 91/271 dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych - brak wystarczającej infrastruktury (sieci kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków).
10. Dyrektywa 91/676 ws. ochrony wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego - konieczność m.in. upowszechnienia Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej.
11. Dyrektywa 76/464 dotycząca zanieczyszczeń spowodowanych niektórymi substancjami niebezpiecznymi odprowadzanymi do środowiska wodnego wraz z tzw. dyrektywami-córkami odnoszącymi się do poszczególnych substancji - konieczna zmiana technologii procesów produkcyjnych.
12. Dyrektywa 75/440 dotycząca jakości wód powierzchniowych ujmowanych do produkcji wody do picia - problem: generalnie zła jakość wód powierzchniowych w Polsce.
13. Dyrektywa 98/83 dotycząca jakości wody do picia - restrykcyjne wymagania w zakresie dopuszczalnych stężeń ołowiu, amoniaku i bromianów.
14. Dyrektywa 78/59 ws. jakości wód wymagających ochrony lub poprawy w celu zachowania życia ryb - z uwagi na generalnie złą jakość wód powierzchniowych konieczność opracowania obligatoryjnych programów ich poprawy.
15. Dyrektywa 96/61 dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich redukcji - konieczność dostosowania istniejących urządzeń technologicznych do wymagań dyrektywy (stosowanie najlepszych dostępnych technik).
16. Rozporządzenie 3093/94 ws. substancji zubożających warstwę ozonową - termin eliminacji stosowania bromku metylu, konieczność odzysku substancji z pianek (problem techniczny).
17. Dyrektywa 97/43 Euratom ws. ochrony przed promieniowaniem jonizującym pochodzącym ze źródeł medycznych - problem: osiągnięcie standardów w zakresie minimalizacji dawek, konieczność wymiany aparatury medycznej (poprzedzona inwentaryzacją).

4. WYKAZ ZOBOWIĄZAŃ STRONY POLSKIEJ WYNIKAJĄCYCH Z DWUSTRONNYCH SPOTKAŃ SCREENINGOWYCH

Prawo horyzontalne (zagadnienia ogólne):

• Projekt Ustawy o ochronie środowiska (przyjęcie przewidywane do 31.12.2000) zapewni dostosowanie prawa polskiego do dyrektyw 85/337 oraz 97/11 ws. Ocen Oddziaływania na Środowisko.
• Pełne dostosowanie do dyrektywy 90/313 ws. swobodnego dostępu do informacji o środowisku nastąpi do 31.12.2000 na gruncie nowej Ustawy o ochronie środowiska.
• Przyjęcie decyzji Rady 93/389 ws. monitorowania emisji CO₂ i innych gazów cieplarnianych możliwe będzie w oparciu o nową Ustawę o ochronie środowiska.
• W celu implementacji dyrektyw dotyczących sprawozdawczości niezbędne będzie stworzenie podstaw prawnych nakładających obowiązek przekazywania odpowiednich informacji przez wojewódzką administrację OŚ do systemu centralnego oraz powołanie na szczeblu ministerstwa właściwego ws. ochrony środowiska komórki odpowiedzialnej centralnie za raportowanie informacji do Komisji Europejskiej.

Ochrona przyrody:

• Nowelizacja Ustawy o ochronie przyrody do 31.12.2000 w celu dokonania transpozycji dyrektyw 79/409, 92/43 oraz 97/266.
• Projekt rozporządzenia MOŚZNiL ws. handlu gatunkami zwierząt zagrożonymi wyginięciem powinien zostać przyjęty do końca 1999 r. Dokona ono transpozycji dyrektywy 83/129, rozporządzenia Rady 97/338 oraz rozporządzeń Komisji 98/2473, 97/2307, 97/939, 97/2551, 98/767, 81/348.
• Kontynuowane będą prace przygotowawcze do utworzenia sieci NATURA 2000.
• Lista obszarów chronionych spełniających wymagania dyrektyw o ochronie siedlisk dzikiej flory i fauny (HABITAT) oraz o ochronie dzikich ptaków zostanie opracowana do połowy 2000 r. i przekazana Komisji Europejskiej do weryfikacji.

Ochrona wód:

• Przyjęcie nowej ustawy Prawo wodne nastąpi do 31.12.2000.
• Przyjęcie do 30.6.99 rozporządzenia Rady Ministrów ws. warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych stanowiących mienie komunalne transponującego część zapisów dyrektywy 91/271 (przygotowane przez Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast).
• Przyjęcie do 30.6.99 rozporządzenia MOŚZNiL ws. wykorzystania osadów ściekowych na cele nieprzemysłowe (na podstawie Ustawy o odpadach) transponującego część przepisów dyrektywy 91/271.
• Uwzględnienie w zmienianych lub projektowanych rozwiązaniach prawnych wspólnotowej definicji aglomeracji.
• Przyjęcie do 31.12.99 rozporządzenia MZiOS ws. warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze, woda w kąpieliskach oraz zasad sprawowania kontroli jakości wody przez organy Inspekcji Sanitarnej (projekt Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej) przenoszącego przepisy dyrektyw 76/160, 80/778 oraz 98/83.
• Opracowanie projektu i przyjęcie rozporządzenia MOŚZNiL ws. wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe przeznaczone do poboru wody do picia do 1.1.2000 - transpozycja dyrektywy 75/440.
• Opracowanie projektu i przyjęcie rozporządzenia MOŚZNiL ws. jakości ścieków przemysłowych wprowadzanych do wód powierzchniowych do 31.12.2000 - transpozycja przepisów dyrektywy 76/464 oraz tzw. dyrektyw-córek.
• Przyjęcie do 30.6.2000 Ustawy o nawozach i nawożeniu oraz Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej do 30.6.99 - transpozycja części przepisów dyrektywy 91/676 (Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej).
• Określenie stref wrażliwych na eutrofizację zgodnie z wymaganiami dyrektyw 91/271 oraz 91/676 w ciągu 1999 r. (w ramach projektu PHARE '98 - Współpraca z francuskim Ministerstwem Środowiska i Planowania Przestrzennego); konsultacje z Komisją Europejską w tej sprawie.
• Informacja dla Komisji Europejskiej o postępach prac nad aktami prawnymi dotyczącymi sektora wodnego (przekazanie projektów rozporządzeń i ustawy) oraz planów inwestycyjnych w tej dziedzinie.

Gospodarka odpadami:

• Przyjęcie Ustawy o ochronie środowiska do 31.12.2000 lub nowelizacja Ustawy o odpadach spowoduje transpozycję dyrektyw 75/442, 91/689, 94/62, 75/439, 96/59, częściowo dyrektyw 91/157 i 93/68 oraz rozporządzenia 93/259. W ustawie przejęte zostaną wspólnotowe definicje odpadów i odpadów niebezpiecznych.
• Ratyfikacja decyzji III/1 do Konwencji Bazylejskiej do 2000 r.
• Przygotowanie rozporządzenia MOŚZNiL dokonującego przyjęcia listy pomarańczowej odpadów (GIOŚ).
• Przyjęcie rozporządzenia Ministra Gospodarki ws. baterii i akumulatorów do końca 2001 r. (konieczne uzgodnienia między MOŚZNiL oraz MG).
• Wydanie norm - odpowiedników EN - dot. postępowania z urządzeniami zawierającymi PCB/PCT, następnie podniesienie ich do rangi rozporządzenia (współpraca Ministerstwa Gospodarki i MOŚZNiL).
• Całkowita eliminacja PCB/PCT do 2010 r.

Kontrola zanieczyszczeń przemysłowych i zarządzanie ryzykiem:

• Przekazanie Komisji Europejskiej informacji nt. szacunkowych kosztów wprowadzenia dyrektywy IPPC (96/61) oraz dyrektywy 88/609 ws. ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania.
• Przyjęcie na gruncie nowej Ustawy o ochronie środowiska rozwiązań wspólnotowych w zakresie dyrektywy 87/217 (wyroby zawierające azbest) oraz przepisów dotyczących emisji z przemysłu dwutlenku tytanu do 31.12.2000.
• Pełna transpozycja dyrektywy 96/82 (COMAH) ws. przeciwdziałania i ograniczania skutków awarii przemysłowych na gruncie Ustawy o ochronie środowiska do końca 2000 r., w tym przepisów dotyczących informowania społeczeństwa w kontekście COMAH.
• Przygotowanie i przyjęcie rozporządzenia MG ws. wymagań, jakim powinny odpowiadać raporty bezpieczeństwa i plany ratownicze oraz rozporządzenia MG ws. wymagań, jakim odpowiadać powinien plan operacyjno-ratowniczy w przypadku wystąpienia nadzwyczajnego zagrożenia poza terenem jednostki organizacyjnej w kontekście dyrektywy 96/82 do 1.1.2000.
• Przygotowanie podstaw prawnych i organizacyjnych umożliwiających stosowanie rozporządzenia ws. uczestnictwa zakładów w dobrowolnym systemie zarządzania środowiskiem EMAS.
• Informowanie Komisji Europejskiej o przyznawaniu wyrobom ekoznaków w oparciu o system krajowy - w UE trwają prace nad znakami ekologicznymi dla następnych grup produktów.

Ochrona powietrza:

• Transpozycja dyrektywy 96/62 ws. oceny i zarządzania jakością powietrza zostanie dokonana na gruncie nowej Ustawy o ochronie środowiska i przepisów wykonawczych do niej.
• Modernizacja i rozwój sieci stacji pomiarowych stężeń ozonu zgodnie z wymaganiami zawartymi w dyrektywie 92/72 w ciągu najbliższych 2-3 lat.
• Przyjęcie rozporządzenia Ministra Gospodarki ws. obligatoryjnych wymagań dotyczących jakości paliw ciekłych oraz sposobu kontroli tych wymagań transponującego przepisy dyrektywy 93/12.
• Przygotowanie i przyjęcie rozporządzenia Rady Ministrów transponującego przepisy dyrektywy 97/68 wraz z późniejszymi zmianami do 31.12.2002.

Hałas:

• Przyjęcie Ustawy o krajowym systemie oceny zgodności transponującej przepisy dotyczące standardów technicznych (w tym przypadku maszyn i urządzeń emitujących hałas) do 31.12.2002.

Chemikalia i organizmy zmodyfikowane genetycznie:

• Przygotowanie i przyjęcie rozporządzenia MEN w porozumieniu z MRiGŻ w oparciu o Ustawę o ochronie zwierząt ws. warunków hodowli i wykorzystywania zwierząt przeznaczonych do eksperymentów transponującego przepisy dyrektywy 86/609 do 30.6.99.
• Przyjęcie rozporządzenia MEN ws. Krajowej Komisji Etycznej i Lokalnych Komisji Etycznych wydających zgodę na eksperymenty z udziałem zwierząt do końca 2000 r.
• Przyjęcie Ustawy o organizmach zmodyfikowanych genetycznie i genetycznie zmodyfikowanych mikroorganizmach do końca 2001 r. - odpowiedzialne MOŚZNiL.
• Przyjęcie rozporządzeń MOŚZNiL transponujących w oparciu o aktualne upoważnienie ustawowe część przepisów dyrektywy 90/220 ws. organizmów zmodyfikowanych genetycznie do czerwca '99.
• Przyjęcie Ustawy o substancjach i preparatach chemicznych wraz z przepisami wykonawczymi umożliwiających stosowanie rozporządzeń 93/793, 94/1488 oraz 92/2455 do 31.12.2002 (odpowiedzialne Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej).
• Przygotowanie projektu i przyjęcie Ustawy o kontroli postępowania z substancjami zubożającymi warstwę ozonową (Ministerstwo Gospodarki) do 31.12.2002.
• Przygotowanie projektu i przyjęcie Ustawy o dopuszczaniu do obrotu handlowego substancji biobójczych (Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej) do 31.12.2002.

Bezpieczeństwo jądrowe:

• Nowelizacja ustawy Prawo atomowe do 31.12.99 (Państwowa Agencja Atomistyki).
• Przyjęcie rozporządzeń wykonawczych w oparciu o znowelizowaną ustawę do 31.12.2000.
• Przekazanie Komisji Europejskiej tekstu projektu znowelizowanej ustawy Prawo atomowe do czerwca '99 (Państwowa Agencja Atomistyki).

Ponadto Komisja Europejska (zarówno przewodnicząca delegacji, jak i przedstawiciele DG XI) podkreślali konieczność kontynuacji prac nad tzw. tablicami zgodności i kwestionariuszami implementacyjnymi w ramach projektu "Monitorowanie postępu dostosowania prawa w krajach kandydujących do UE", zleconego w ubiegłym roku przez DG XI firmie Milieu i sukcesywnego ich przekazywania. Materiały te pozwolą ocenić Komisji rzeczywisty stan i postęp dostosowania prawa we wszystkich krajach kandydujących w oparciu o jednolitą metodologię.

5. UDZIAŁ PRZEDSTAWICIELI MINISTERSTWA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA W SCREENINGU W INNYCH OBSZARACH NEGOCJACYJNYCH

Problematyka dotycząca leśnictwa pozostająca w kompetencjach MOŚZNiL była przedmiotem screeningu w obszarze "rolnictwo".

Niektóre pojedyncze wspólnotowe akty prawne, pozostające z uwagi na tematykę w kompetencjach MOŚZNiL były także przedmiotem przeglądu w obszarach negocjacyjnych: "energia", "polityka konkurencji", "swobodny przepływ towarów", "swobodny przepływ usług", "transport".

6. UWAGI KOŃCOWE

• Najważniejszymi i najpilniejszymi zadaniami legislacyjnymi, których zakończenie jest konieczne w celu dostosowania przepisów polskich w obszarze "środowisko" do prawodawstwa wspólnotowego są prace nad projektami Ustawy o ochronie środowiska i prawem wodnym (termin przekazania obu projektów Radzie Ministrów - koniec II kwartału 1999 roku).
• Zgodnie z obowiązującą procedurą Komisja Europejska (TFAN - Grupa robocza ds. rozszerzenia) sporządzi projekt raportu ze screeningu w obszarze "środowisko", który zostanie przekazany stronie polskiej do końca marca br. Po uzyskaniu uwag i komentarzy strony polskiej Komisja opracuje ostateczny raport oficjalny, który przekaże Radzie UE.
• Komisja Europejska może w dowolnym momencie poprosić stronę polską o dodatkowe spotkania wyjaśniające lub informacje pisemne.
• Przed podpisaniem Traktatu Akcesyjnego przewiduje się zorganizowanie screeningu uzupełniającego obejmującego wspólnotowe akty prawne, które zostaną przyjęte w okresie między 31.12.98 a datą przystąpienia kraju kandydującego do Unii Europejskiej.

Stosownie do zasad regulujących pracę Zespołu Negocjacyjnego, oficjalnym polskim dokumentem wewnętrznym jest sprawozdanie ze screeningu opracowane przez sekretarza delegacji polskiej (przedstawicielka UKIE I. Kąkol), które zostanie rozesłane do wiadomości wszystkich członków Zespołu Negocjacyjnego.

ISPA¹⁾ - NOWY INSTRUMENT WSPARCIA PRZEDAKCESYJNEGO UE

W dokumencie Agenda 2000 (lipiec '97) Komisja Europejska zapowiedziała ustanowienie nowego mechanizmu finansowego, przeznaczonego na wspieranie krajów stowarzyszonych Europy Środkowej i Wschodniej w procesie dostosowania ich systemów prawnych i gospodarek do standardów Unii Europejskiej. W kolejnym dokumencie - Partnerstwo dla Członkostwa (początek 1998 r.) Komisja określiła indykatywną wielkość wsparcia przedczłonkowskiego i zasady, na jakich będzie ono przyznawane. W chwili obecnej istnieje już projekt rozporządzenia Rady w sprawie mechanizmów pomocy przedakcesyjnej (gł. ISPA i SAPARD).

Począwszy od r. 2000 ma funkcjonować specjalny fundusz wspólnotowy ISPA, skierowany na dostosowanie infrastruktury technicznej krajów stowarzyszonych do standardów UE. W szczególności pomoc Piętnastki w jego ramach ma być alokowana na tworzenie, rozbudowę i modernizację infrastruktury ochrony środowiska i transportowej w tych krajach (w proporcji 50% : 50%). W ten sposób Wspólnota chce wspomóc wdrażanie wspólnotowego dorobku prawnego (acquis communautaire) i zrównoważony rozwój gospodarczy (sustainable development) w tej części Europy.

Fundusz ISPA jest uważany za prekursora funkcjonującego obecnie Funduszu Spójności (Cohesion Fund), będącego jednym z podstawowych instrumentów interwencji strukturalnych UE i przeznaczonego na wsparcie infrastruktury w 4 najbiedniejszych krajach Unii: Portugalii, Hiszpanii, Grecji, Irlandii.

Przewiduje się, że na Fundusz ISPA kraje Piętnastki będą przeznaczać ok. 1 mld euro rocznie do r. 2006 na wszystkie 10 krajów starających się o członkostwo w UE. Podział środków finansowych na poszczególne kraje będzie przeprowadzany na podstawie 3 kryteriów: wielkości populacji, PKB mierzonego parytetem siły nabywczej ludności, powierzchni kraju. Pod uwagę będzie również brana również efektywność wykorzystywania środków pomocowych przekazywanych danemu krajowi w przeszłości. Można oczekiwać, że na inwestycje w polskim sektorze ochrony środowiska będzie przypadało co najmniej 120-150 mln euro rocznie. Byłaby to kwota wielokrotnie większa od obecnego wsparcia udzielanego przez program PHARE.

Wsparcie będzie udzielane na indywidualne projekty inwestycyjne oraz pakiety projektów. Warunkiem sine qua non jest to, że muszą one być zgodne z priorytetami wskazanymi w PdC oraz w Narodowym Programie Przygotowania do Członkostwa w UE²⁾ (1998). Koszt całkowity przedsięwzięcia nie powinien być mniejszy niż 5 mln euro (w stosunku do tego warunku Komisja obiecuje pewną elastyczność).

Wsparcie z funduszu ISPA może przyjąć formę: dotacji, pomocy zwrotnej, dofinansowania spłat kredytu (odsetki), funduszu gwarancyjnego. Pomoc w ramach ISPA może być również przyznawana na ekspertyzy, studia wykonalności, ekspertów, działania informacyjne i PR (aczkolwiek w bardzo ograniczonym zakresie).

Dofinansowanie z funduszu może - ale nie musi - pokrywać do 75% udziału wszystkich środków publicznych, zaangażowanych w finansowanie danej inwestycji, wliczając środki ISPA. W związku z tym konieczne będzie współfinansowanie ze strony podmiotów krajowych (fundusze ekologiczne, budżety lokalne, budżet państwa, środki własne inwestora) i wskazane - ze strony międzynarodowych instytucji finansowych, takich jak EIB, EBOiR, BŚ.

Wypłata środków następuje na podstawie memorandum finansowego, w którym zostaną precyzyjnie określone zobowiązania obydwu stron. Do zarządzania programem muszą być ustanowione krajowe struktury i procedury finansowe, zaakceptowane prze Komisję. Państwa - beneficjenci programu zapewnią publiczny dostęp do informacji o programie i pełną przejrzystość działań w jego ramach. Do kontroli wykorzystania środków ISPA uprawnieni będą audytorzy wspólnotowi.

W sprawie funduszu ISPA w Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa należy kontaktować się z:

Tadeusz Bachleda-Curuś Podsekretarz Stanu - Główny Geolog Kraju tel. 0-22/825-46-93 w. 289 (pokój 338) tel. 0-22/825-46-93 e-mail: tbachled@mos.gov.pl

Wicedyrektor Cezary Starczewski Departament Polityki Ekologicznej I Integracji Europejskiej tel. 0-22/825-94-26, 825-00-01 w. 496 e-mail: cstarcze@mos.gov.pl

Klaudiusz Wesołek tel. 0-22/825-00-01 w. 788 e-mail: kwesolek@mos.gov.pl