EKOLOGICZNA ŚWIADOMOŚĆ

Od dobrych kilku lat hasło ekologia i jemu pokrewne używane jest coraz częściej dla określenia różnego rodzaju produktów, technologii czy działań, mających znamiona ochrony środowiska. Staje się ono często także wyrazem aktywności pośredniej. Słowo to jest również nadużywane do celów komercyjnych, mających niewiele wspólnego z ekologią.

Niniejszy artykuł jest kolejnym z cyklu przemyśleń w kierunku tworzenia edukacji ekologicznej, wynikłych z moich osobistych doświadczeń dwukrotnych wizyt w Findhorn Foundation w północnej Szkocji. Findhorn jest modelowym przykładem świadomego działania w dziedzinie ekologii.

Findhorn Foundation ma swoją przeszło 30-letnią tradycję budowania ekologicznego w pełnym, dla mnie, tego słowa znaczeniu. Jest to model praktyczny: zarówno od strony technicznej: różnorodności konstrukcji i formy, jakości użytych materiałów, infrastruktury, rozwiązań proekologicznych. To przede wszystkim jednak cała filozofia, wyrażona zrozumieniem podstawowych zasad współżycia z Naturą - ekologiczna świadomość.

Świadomość ekologiczna to specyficzny wyraz stosunku człowieka i przyrody: współbrzmienie, współodczuwanie, współdecydowanie. To współuczestnictwo w "wielogłosie" odbioru rytmów przyrody, odczytywanie specyficznego jej języka, dopasowywanie się do niego, współgranie, a nie dominacja - panowanie. Alan Stroganowski, vice-prezes Stowarzyszenia "Edukacja dla Przyszłości" nazwał to "głaskaniem Ziemi".

Budowanie ekologiczne to dla mnie "głaskanie Wszechświata" - bycie jego częścią, wczuwanie się w jego ton, barwę, smak, zapach. To wyrażanie wielu aspektów świadomości ekologicznej w praktycznym działaniu i materialnych jego formach - właśnie budowania ekologicznego.

Findhorn, to ogród, szkoła życia, dająca "lekcje życia" na poziomie werbalnym i pozawerbalnym. To doświadczanie - uczenie się dzień za dniem bezpośredniego kontaktu z przyrodą, bycia jej częścią. To także mozolne wypracowywanie kontaktu z innymi ludźmi: docenianie ich roli, wkładu, unikalności, punktów widzenia, przechodzenia barier niemożności, niezrozumienia, akceptacji indywidualności w różnorodności. To zrozumienie tego, co kto wnosi do wspólnej sprawy, dostrzeżenie jego unikalnych predyspozycji i talentów i wzajemne budowanie siebie i efektów swojej pracy.

Findhorn jest dla mnie modelem, jak można żyć w kontakcie z przyrodą, Ziemią, ludźmi - w zgodzie ze sobą, innymi i Światem. To dla mnie wzorzec łączenia każdej indywidualności w budowanie wspólnoty: ludzi, zasobów materialnych, kulturowych, krajobrazowych; integracji celów, które są jednocześnie lokalne i globalne.

Ten cel lokalny - to tworzenie symbiozy: ludzi, otoczenia i możliwości - indywidualnej kreatywności każdego człowieka w zgodzie ze środowiskiem. Globalność to wpływ każdej poszczególnej jednostki, lokalnej społeczności na całość, Ziemię i odpowiedzialność poszczególnego człowieka za skutki w skali makro.

W taki sposób zaczyna wyrażać się harmonia: wszystkich, wszystkiego, we wszystkim. W taki sposób my, ludzie, stajemy się współtwórcami melodii, która nazywa się życiem.

Findhorn to także międzynarodowy praktyczny model edukacji do życia w lokalnej społeczności, budowania więzi, uczenie języka komunikacji na wielu poziomach, to miejsce praktyk dla studentów uniwersytetów z całego świata.

Findhorn to wreszcie miejsce międzynarodowych konferencji od czasu Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro, takich jak ubiegłoroczna w październiku "Budowanie wspólnoty" czy tegoroczna w czerwcu, organizowana wspólnie z Centrum Ekologii Człowieka z Edynburga (mającego przeszło 25-letnie tradycje akademickie) pt. "Dla miłości Natury?".

Ta ostatnia Konferencja zgromadziła przeszło 170 osób z całego świata z kręgu "akademików", ale i praktyków, a wśród nich tak znakomite autorytety jak: profesor historii naturalnej Aubrey Manning, prof. Jane Goodall - biolog, znana na całym świecie ze swej pionierskiej pracy w Tanzanii i książek o szympansach, doctor honoris causa wielu uniwersytetów, dr Vandana Shiva - międzynarodowy autorytet w dziedzinie nauki i technologii, autorka 11 książek, działaczka organizacji światowych, prof. Robert Greenway - dziekan szkoły wyższej opartej o zasady ekopsychologii w USA, prof. Warwick Fox - ekofilozof i ekopsycholog czy dr Sarah Conn - wykładowca ekopsychologii na wydziale Medycyny Harvardu. Byli też pasjonaci, tacy jak: John Seed, Alan Watson Featherstone, Paul Devereaux, czy zupełnie nieznani, jak Oleg Maslovsky z Białorusi, gorąco zaangażowany w ruch przeciw skażeniu radioaktywnemu, który pokazał zrobiony ostatnio film o Czarnobylu.

Właśnie ta konferencja pozwoliła mi na głębsze sprecyzowanie znaczenia ekologicznej świadomości. Nie da się bowiem oddzielić ekologii od psychologii i odwrotnie. One się wzajemnie współprzenikają.

Ekologiczna świadomość, to nie tylko "odkopywanie" naszych instynktów, "dzikości" - jak określa to prof. Robert Greenway, to przede wszystkim, jak formułuje to Alan Stroganowski - wyższa świadomość, która prowadzi nas na wyższy poziom ewolucji. Ta wyższa świadomość ekologiczna pozwala nam na zrozumienie zniszczeń poczynionych nie tylko ręką, ale umysłem człowieka, w kierunku "odwrócenia biegu zdarzeń", zamiast panowania, przywrócenia życia w symbiozie z Naturą. Wymusza to według Stroganowskiego "świadomość szachisty" - dalekowzroczność widzenia, przewidującego skutki w jednym miejscu na skutki zupełnie gdzie indziej.

Takiej ekologicznej świadomości nam potrzeba, która tworząc wizję w mikroskali, pozwoli zacząć wprowadzać w życie idee mikroośrodków, jako modeli życia w integracji z innymi i światem. Takie modele, których żywym przykładem jest Findhorn, wypracowywane jeden za drugim, pozwolą, poprzez oddolne działania na wprowadzanie harmonii w środowisku, myślenie i działania proekologiczne.

Educere (z łac.) - to wydobycie na zewnątrz tego, co ukryte, schowane głęboko. Właśnie edukacja, poprzez sięgnięcie do środka, pozwoli nam poszerzyć znaczenie ekologicznej świadomości.

Wszystkich zainteresowanych budowaniem ekologicznym w wąskim i szerszym znaczeniu zapraszamy do kontaktu ze Stowarzyszeniem.

Adresy:

The Findhorn Foundation The Park Forres IV36 3TZ, Scotland

lub:

Cluny Hill College Forres IV36 2RD, Scotland