SŁONECZNA FABRYKA

Znane od lat techniki wykorzystania energii słonecznej były postrzegane jako źródło energii, które ma znaczenie jedynie na szczeblu lokalnym, w małych instalacjach. Jednak rozwój technologiczny, który nastąpił w ostatniej dekadzie, zwłaszcza w zakresie produkcji modułów fotowoltaicznych (moduły fotowoltaiczne służą do przemiany światła słonecznego bezpośrednio w prąd elektryczny), pozwolił na wykorzystanie energii słonecznej również w większych systemach, w tym w przemyśle. Jednym z pierwszych przykładów obiektów przemysłowych zasilanych w ten sposób jest Solar-Fabrik, pierwsza na świecie fabryka zasilana w pełni energią słoneczną.

POCZĄTKI

Solar-Fabrik powstała w 1996 r., we Freiburgu w Niemczech. Jest to przedsiębiorstwo prywatne, założone w celu produkcji modułów fotowoltaicznych i innych urządzeń do wykorzystania energii słonecznej. Fakt, iż zostało założone przez grupę prywatnych przedsiębiorców, niezależnych od międzynarodowych korporacji (stan ten utrzymuje się do dziś), pozwolił na stworzenie firmy, która jest konsekwentna w swym działaniu na każdym kroku. Architekci, którzy projektowali obiekt fabryki, dostali wytyczne, by był on w pełni przyjazny dla środowiska, oraz by całe jego zapotrzebowanie na energię było pokryte ze źródeł odnawialnych. Prace nad projektem trwały przez cały rok. Budowę rozpoczęto w styczniu 1998 r. i zakończono w marcu 1999 r. Wtedy świat ujrzał coś, co zdawało się dotychczas być niemożliwe - fabrykę nie zanieczyszczającą środowiska.

CO2 NEUTRAL

Wcześniejsze założenia udało się w pełni zrealizować. Dzięki zintegrowaniu modułów fotowoltaicznych z południową fasadą budynku udało się zapewnić, by ponad 40% zużywanej rocznie energii elektrycznej było produkowane ze słońca. Pozostałą energię elektryczną (głównie potrzebną do pracy na nocnych zmianach, oraz w miesiącach zimowych, kiedy produkcja prądu z modułów fotowoltaicznych jest niska) uzyskuje się w wyniku spalania oleju rzepakowego w specjalnym kotle o wysokiej sprawności. Nie zaniedbano również kwestii ogrzewania. Budynek ogrzewany jest za pomocą instalacji do pasywnego wykorzystania energii słonecznej (okna energooszczędne zintegrowane z południową fasadą budynku), wspomaganej przez kolektory słoneczne (do ogrzewania ciepłej wody użytkowej), oraz wspomniany już wcześniej kocioł na olej rzepakowy (jest on dodatkowym źródłem ciepła, głównie w zimie). Łączna produkcja energii (zarówno cieplnej jak i elektrycznej) w Solar-Fabrik wynosi 488 MWh rocznie. Całość jest produkowana z odnawialnych źródeł.

EKONOMIA

Wielu przemysłowców zastanawiało się, czy zakład którego budowa była tak kosztowna (koszt stanu surowego wyniósł 6 mln DEM) będzie w stanie konkurować na rynku zdominowanym przecież przez duże koncerny. W ciągu pierwszego roku działalności wszelkie obawy zostały rozwiane. Konsumenci docenili fakt, iż ich moduły fotowoltaiczne pochodzą z zakładu, który nie zanieczyszcza środowiska. Solar-Fabrik w 1999 r. zdobyła 25% niemieckiego rynku fotowoltaiki i produkowała moduły o łącznej mocy 5 MW rocznie. Obecnie zapotrzebowanie na moduły fotowoltaiczne rośnie tak szybko, iż zakład się rozbudowuje. Już w chwili obecnej produkuje moduły o mocy 7,5 MW rocznie a potencjał produkcyjny wynosi 6 MW na jednej zmianie roboczej.

Solar-Fabrik jest bardzo dobrym przykładem tego, że dla chcącego nic trudnego. Możliwe jest stworzenie zakładu produkcyjnego, który jest nieuciążliwy dla środowiska, a także poprowadzenie go w taki sposób, by był konkurencyjny na rynku, co obala tezę, że ekologia jest tylko dla idealistów, którzy żyją powietrzem (czego dobitnym dowodem są dywidendy o łącznej wysokości 500.000 DEM wypłacone udziałowcom za rok 2000). Możliwe jest w końcu przekonanie konsumentów do płacenia trochę wyższej ceny za kupowane produkty, w imię ochrony środowiska w skali lokalnej i globalnej, gdyż to jest po prostu najtańsze rozwiązanie.

MAŁE KOTŁOWNIE NA BIOMASĘ
OGROMNY WZROST CEN GAZU I ROPY - JAK SIĘ BRONIĆ?

Jakiś pan spoza Polski poinformował nas niedawno, że ... będzie brał o 30% więcej za gaz. Ponieważ Polska cały import gazu oparła na tym monopoliście, nawet nie pisnęliśmy. Ceny oleju opałowego też wzrosły zastraszająco, bo to i wzrost podatków krajowych (akcyza, rząd się zawsze jakoś wyżywi), i wzrost cen podyktowanych przez kartele naftowe, wcale nie związany z równowagą popytu i podaży na świecie.

Oglądaliśmy ostatnio w telewizorni (korekta - nie poprawiać!) narzekania ludzi, którzy już nie mogą zapłacić rosnących kosztów gazu czy ropy dla osiedlowych kotłowni. Właściciele takich kotłowni teraz bankrutują. A same kotłownie dostali taniej, bo ktoś zainteresowany "wcisnął" niemądre i nieprawdziwe hasło, że to "ekologiczne". Za tym poszły kredyty, ulgi. Dużo szkół, szpitali czy gmin poszło na lep tych "ekologicznych dotacji". Przypomina to znane wśród handlarzy narkotyków hasło "pierwsza działka za darmo", szczególnie skuteczne wśród dzieci i młodzieży.

Istnieją w Polsce własne, sprawdzone przez lata prób, technologie produkcji biologicznych paliw dieslo-podobnych. Myślę głównie o grupie fachowców związanych z Instytutem Lotnictwa i Megadeksem. Dotyczy to paliw z takich surowców, jak olej rzepakowy, lniany i in.

Istnieją sprawdzone, tanie technologie wykorzystywania ciepła z biomasy (odpadki drewna, słoma itp.) tak w kotłach c.o. małej mocy (do 150 kW), jak i w kotłowniach ogrzewających kilka do kilkudziesięciu budynków (0,5 do 6 MW).

Są to technologie szczególnie warte upowszechnienia przy skokowym wzroście cen nośników kopalnych a importowanych (gaz, ropa).

Z krótkowzrocznej "polityki dotacyjnej" dotyczącej tych nośników musimy się wyrwać - wynaleźć i wyciągnąć pozytywy. Na razie widzę je tak:

1. Mamy w Polsce ogromne ilości niepotrzebnej (czyli nie używanej do produkcji obornika) słomy czterech zbóż, rzepaku, drewna odpadowego. Wystarczy dla wszystkich lokalnych kotłowni. I oczywiście dla ogrzania domów i domków.
2. Mamy też sprawdzone technologie kotłów na biomasę (czyli na powyższe paliwa). Kotły te mają wielkie sprawności (80-94%) i są względnie TANIE. Te duże mają moce jednostkowe 300 - 700 kW. Można więc z tych modułów budować małe kotłownie osiedlowe. I co bardziej rzutkie zarządy osiedli wiejskich czy podmiejskich (po-PGR-owskich) mają je lub budują. Ostatnio widziałem kotłownię na ok. 2,6 MW, która ogrzewa 13 bloków - i oczywiście daje cały rok ciepłą wodę. Spalają tam pnie i pniaki tzw. "chwastów drzewnych" i" baloty słomy średnicy 160 cm. Czym ogrzewamy - zależy od warunków lokalnych. Czasem są to wiązki nieprzydatnej trzciny, a czasem zrzynki z tartaków.

Takie ogrzewanie jest kilka razy tańsze, niż ogrzewanie osiedla olejem opałowym, nawet po wliczeniu pensji palaczy i traktorzystów. Często jednak mieszkańcy osiedli (tam, gdzie o pracę trudniej) wymieniają się i kolejno obsługują swoją kotłownię.

Przegrać lecz nie ulec...

SAMOOBRONA ENERGETYCZNA

BLOKADY DRÓG -
CZY KOTŁY CENTRALNEGO OGRZEWANIA...

Wszyscy pamiętamy chłopskie blokady dróg z zimy 98/99 organizowane przez "Samoobronę" z udziałem tysięcy zrozpaczonych i zdeterminowanych rolników. Tymczasem wielu uczonych i techników, m.in. skupionych w mej "Grupie Poszanowania Energii", od lat wskazuje tańsze drogi wyjścia. Przekonujemy polityków (dość bezskutecznie), opinię publiczną (gdy żurnaliści dopuszczą do głosu) i światłych rolników, że należy wykorzystać "odpady", które produkuje co roku rolnictwo, leśnictwo i przemysł drzewny i przetwórczy i nie wie, co z nimi zrobić. Są to głównie zrzynki drewna, słoma (część niepotrzebna do produkcji obornika), gałęzie, trociny itp.

Energetycy (ci od "wielkiej" energetyki) po latach protestów i lekceważenia tego źródła energii zgodzili się wreszcie, że w Polsce, szczególnie na wsi, można wykorzystać tę biomasę, szczególnie do ogrzewania pomieszczeń. I że jest tego dużo! Co roku produkujemy (szczególnie na wsi) energetyczny odpowiednik 20-30 milionów ton węgla! Chodzi głównie o wszelkie gatunki słomy. Włączyć też trzeba (poza czterema gatunkami zbóż) słomę rzepakową, grochowiny, łęty fasoli, trzcinę itp. Potrzebne jest trochę pomysłowości: znajomy producent kasz ogrzewa swą fabryczkę ... łuskami z gryki. Gdybyśmy rozsądnie zużyli tę ogromną ilość biomasy (bo taka jest nazwa ogólna tych "odpadów"), to całe rolnictwo uniezależniłoby się cieplnie od "państwowych": węgla, gazu i ropy (ich ceny stale rosną!).

Od 10 lat mamy już w Polsce wypróbowane technologie spalania biomasy w kotłach centralnego ogrzewania o wysokiej sprawności (ponad 90%!). Są to moderatory, ŻUBR4y, Ignisy. Tylko je wykorzystać na szeroką skalę.

Dzięki temu mogliby stać się konkurencyjnymi ci ogrodnicy czy kwiaciarze (posiadacze szklarni), którzy obecnie narzekają na wysokie ceny gazu czy ropy - a my, mieszczuchy, musimy kupować holenderskie róże tańsze od polskich (!!) czy "plastikowe" w smaku pomidory.

Od lat promuję sprawdzone polskie technologie kotłów na biomasę, ale... producentów ŻUBRów czy Ignisów nie stać na wynajęcie aktorów, którzy by w TV za ciężkie pieniądze takie kotły reklamowali. W "mediach" często reklamuje się rozwiązania trzy do pięciu razy droższe, ale gorsze, bo mniejszej sprawności i wygodzie użytkowania.

Kotły na paliwa odnawialne są też idealne (bo tanie kotły i tanie paliwo) dla szpitali, domów starców itp., tj. tam, gdzie przez cały rok potrzebna jest duża ilość ciepłej wody.

Wykorzystanie biomasy zmniejsza bezrobocie, bo zamiast płacić ogromne ceny za importowany gaz czy ropę - płacimy człowiekowi, który (z bliska, tj. z odległości najwyżej paru kilometrów!) przywozi paliwo i pilnuje kotła.

Jest to skuteczna "samoobrona energetyczna" wsi. Marzę, by o tym przekonać również "Samoobronę" (i próbuję to robić) i jej przywódcę - Andrzeja Leppera. A może też przekonamy inne związki czy partie chłopskie? I gminy oraz ich radnych?