Zwrotne opakowanie - prosta sprawa

Butelki zwrotne są najbardziej ekologicznym opakowaniem powracającym do obiegu towarowego średnio ok. 30 razy. Oznacza to, że jedna szklana butelka zwrotna to o 30 mniej plastykowych jednorazówek. Pomimo to, wiele osób działających w organizacjach ekologicznych nie ma żadnych skrupułów w kupowaniu artykułów właśnie w jednorazowych opakowaniach. Czyżby tzw. ekolodzy w pogoni za dotacjami i w ferworze polemik zapominali o podstawowych zasadach proekologicznej konsumpcji?

Aby żyć, trzeba jeść i pić. Dlatego też od czasu do czasu musimy robić zakupy w sklepach. Zarówno teoretycznie uświadomiony ekologicznie działacz, jak i nieświadomy przeciętny obywatel jest zatem konsumentem. I jako konsumenci niemal codziennie w sklepie podejmujemy ważne dla środowiska decyzje. Wybór ten polega na tym, czy tym razem zasypiemy przyrodę śmieciami, czy może zachowamy się proekologicznie i będziemy kupować np. produkty w opakowaniach przyjaznych dla środowiska. Tak więc zarówno "zielony", jak i zwykły Kowalski może być "zielonym konsumentem". To, że zwykły Kowalski nie jest "zielonym konsumentem", można zrozumieć. Wszak jest on nieświadomym lub nie chce być świadomy konsekwencji swoich konsumenckich zachowań. Najgorszą jednak odmianą jest zielony, który nie jest "zielonym konsumentem", czyli działacz organizacji ekologicznej, który udaje że nie wie, że kupując w opakowaniach nieekologicznych niepotrzebnie obciąża środowisko. Czy nie jest tak, że często kupujemy napoje w opakowaniach jednorazowych? Pół biedy gdy jest to szkło, ale często widziałem na własne oczy jak ci, którzy mają się za nie wiadomo jakich działaczy ekologicznych, bez zastanowienia kupują artykuły w plastikach. Świadczy to o niczym innym, jak o niskim poziomie edukacji ekologicznej i to na najbardziej płytkim i podstawowym poziomie. Wygląda na to że ten, który powinien być świadomy konsekwencji dla środowiska opakowań jednorazowych, takiej świadomości po prostu nie ma (lub udaje, że jej nie ma). Opakowania takie są niczym innym, jak mającymi za chwile trafić na wysypisko lub do spalenia odpadkami. Bo na pewno nie do recyklingu, znając naszą rzeczywistość.

Oczywiście już słyszę głosy protestu ze strony urażonych działaczy ekologicznych, że bardzo trudno jest coś kupić w opakowaniach zwrotnych, że w sklepach tego nie ma itd. Zgadza się, ale spójrzmy może na kwestię wegetarianizmu. Załóżmy, że jesteśmy gdzieś, gdzie nie ma żadnych barów wegetariańskich sensu stricte, a "kiszki marsza grają". Jedyne bezmięsne co można nabyć, to na przykład podstarzała sałatka z salmonellą gratis + bułka o wyglądzie granatu zaczepnego. Czy pomimo słabych możliwości zjedzenia czegoś bezmięsnego zdecydujesz się na konsumpcję mięsa? Nie znam żadnego wegetarianina, który by poszedł na taką ewentualność. Przykład ten jest może nieco akademicki, ale chyba nie tak do końca. Nieraz bywało, że musiałem zadowolić się lichym jedzeniem bezmięsnym. Podobnie jest ze sprawą opakowań zwrotnych. Większość z nas stwierdza, że niestety ale produkty w opakowaniach zwrotnych są niedostępne i tym samy zapala sobie "zielone" światełko na robienie nieekologicznych zakupów tj.: soków w kartonach, wód stołowych i mineralnych w jednorazowych plastikowych butelkach, piwa w puszkach aluminiowych, itd. Na koniec wychodzimy z supermarketu obładowani zakupami, niosąc to wszystko w czym? Oczywiście w jednorazowych foliowych reklamówkach! Po tym wszystkim szczycimy się tym, że jesteśmy świadomymi, wiemy jak chronić Ziemię, jeździmy na konferencje ekologiczne, walczymy z draniami niszczącymi przyrodę, budowniczymi autostrad, itd. Słowem gmatwamy się w różnych trudnych problemach itd., a po prostu zapominamy o podstawowych kwestiach. Wystarczy zadać sobie trochę trudu i znaleźć takie sklepy, w których są artykuły w opakowaniach zwrotnych. Tłumaczenie, że nie można bo nie ma, to zwykłe pójście na łatwiznę, co czyni nieświadoma wpływu nieekologicznych zachowań konsumenckich większość społeczeństwa. Jeżeli nawet zieloni nie będą robić "zielonych" zakupów, tak aby jak najmniej powstało z tego śmiecia obciążającego środowiska, to kto? Jeżeli sam jestem nie w porządku, bo produkuję odpady, których można uniknąć, to jak mogę wymagać od nieświadomego ekologicznie społeczeństwa zmian? Poprzez podstawowe nieekologiczne zachowania sami sobie odbieramy moralne prawo do zwracania innym uwagi na to co robią źle.

Prawda jest taka, że o tym czy jesteś zielonym czy nie, nie decyduje przynależność do takiej czy innej organizacji, ale to co tak naprawdę robisz w podstawowych kwestiach. Czy jesteś w stanie podjąć elementarny wysiłek w celu zapobiegania powstawania zbędnych śmieci? Tak jak np. nie jeść mięsa, aby zwierzęta nie cierpiały i nie zatruwać środowiska, nie jeździsz samochodem, nie kupować w hipermarketach, itd. Jeżeli tego nie robisz, to niewiele różnisz się od urzędnika, który też mógłby zostać nazwanym ekologiem, bo pracuje w instytucji statutowo zajmującej się ochroną środowiska.

Jest jednak nadzieja, że niedaleka przyszłość może przynieść zmiany. Od przyszłego roku ma wejść w życie ustawa o opakowaniach zwrotnych. Z najważniejszych rzeczy w ustawie tej znalazł się zapis nakładający obowiązek na placówki handlowe o powierzchni powyżej 25 m² prowadzenia asortymentu w opakowaniach zwrotnych. Nie czekając na to, aż handlowcy posłusznie dostosują się do oczekiwań ustawodawcy, Stowarzyszenie ZIELONE MAZOWSZE od lipca bieżącego roku prowadzi Kampanię Edukacyjną NIE ŚMIECĘ! Naszym głównym celem jest wprowadzenie do handlu artykułów w opakowaniach zwrotnych. Dzięki temu można poważnie zredukować ilość powstających odpadów komunalnych i to u samego źródła ich powstawania! Kampania adresowana jest do trzech podstawowych segmentów rynku tzn.: producentów, konsumentów i handlu. Do każdej z tych grup skierowane są konkretne działania o charakterze promocyjno-marketingowym. Wobec producentów podkreślamy możliwość zarobienia na produktach w opakowaniach zwrotnych m.in. w wyniku naszej kampanii, a także przez wzgląd na ustawę o opakowaniach zwrotnych. Przygotowana została baza teleadresowa producentów, których produkty są dostępne na terenie Warszawy w opakowaniach zwrotnych. Baza ta ma służyć handlowcom w sprawniejszym zamawianiu tych produktów. Największy nacisk należy położyć na handel, który jest dość oporny jeśli chodzi o opakowania zwrotne. Operowanie opakowaniami zwrotnymi wiąże się z koniecznością podejmowania dodatkowych czynności, takich jak magazynowanie pustych butelek, przyjmowanie od klientów itp. Praktyka życiowa nieraz pokazywała, że handlowcy uciekali się już do różnych sposobów aby zniechęcić klientów do opakowań zwrotnych m.in. poprzez wprowadzanie ograniczeń w przyjmowaniu (np. tylko na wymianę), wprowadzaniu ograniczeń ilościowych, wymiana tylko z paragonem wskazującym że opakowanie to pochodzi właśnie z tego sklepu (co jest szczególnym nonsensem) itd. Ustawa o opakowaniach zwrotnych wprowadza również obowiązek przyjmowania butelek na wymianę a na placówki handlowe powyżej 2000 m² nakłada też obowiązek selektywnej zbiórki odpadów!

Nowa ustawa stanowić może dla organizacji ekologicznych zajmujących się problematyką odpadową bardzo dobre narzędzie na rzecz ograniczania ilości odpadów u źródła. Jest to ułatwienie dla działań na rzecz opakowań przyjaznych dla środowiska, a także stworzenie możliwości dla organizacji poprawy wizerunku w społeczeństwie przyzwyczajonym przez media do obrazu ekologów jako oszołomów skaczących po drzewach.

Zapraszamy wszystkie zainteresowane organizacje i osoby do udziału w projekcie przywracania opakowaniom zwrotnym właściwego miejsca w handlu (na widocznych półkach).

Kontakt:

Maciej Pluciński - "Zielone Mazowsze" Raszyńska 32/44 lok. 140, 02-206 Warszawa tel. 0-22/668 48 07; fax 0-22/668 97 92 maciek@bore.most.org.pl http://www.niesmiece.most.org.pl