Polecamy:

Fundacja ''Koalicja Sprawiedliwego Handlu'' - Fairtrade Polska
spis tresci nauka kontakt
     

 

Sukcesy i porażki polskiej ekologii po wstapieniu do Unii Europejskiej

 

Polska - naturalnie w Europie!

Zmiany w zakresie ochrony środowiska po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej

Wejście Polski do Unii Europejskiej postawiło przed przedsiębiorstwami i samorządami nowe zadania w zakresie ochrony środowiska. Obowiązki te wymagają często wielkich inwestycji. Unia Europejska zapewnia jednak współfinansowanie projektów związanych z ochroną środowiska.

Dyrektywy wymuszające inwestycję w ochronę środowiska przez przedsiębiorstwa:

96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (IPPC - Integrated Pollution Prevention and Control),
76/464/EWG w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre substancje odprowadzane do środowiska wodnego,
2001/80/WE w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych źródeł spalania paliw,
75/442/EWG w sprawie odpadów tzw. dyrektywy ramowej,
91/689/EWG w sprawie odpadów niebezpiecznych,
94/67/EC w sprawie spalania odpadów niebezpiecznych,
96/59/WE w sprawie usuwania PCB/PCT.

Dyrektywy te zostały już włączone do prawa polskiego poprzez zapisy ustaw:

Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo wodne z 18 lipca 2001 r.

Oczywiście istnieje także wiele przepisów wykonawczych w formie rozporządzeń odpowiednich ministrów.

Nowe obowiązki wymuszają inwestycje, które dzięki dofinansowaniu ze środków UE, mogą być szansą na zwiększenie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw - zwłaszcza w sektorach zależnych od stanu środowiska naturalnego.

Inicjatywy w zakresie ochrony środowiska w przedsiębiorstwach będą mogły być realizowane w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego "Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw" - Działanie 2.4: Wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska.

Na dofinansowanie przedsięwzięć w ramach działania "Wsparcie dla inwestycji
w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska" przeznaczono około 155 mln Euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF).

W ramach działania "Wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska" dofinansowaniu będą podlegać zarówno inwestycje polegające na zmianie technologii na przyjazną środowisku, jak i inwestycje tzw. "końca rury", ze szczególnym wsparciem dla tych pierwszych.

Wspierane będą inwestycje pozwalające przedsiębiorcy na uzyskanie pozwolenia zintegrowanego IPPC, umożliwiające dostosowywanie się przedsiębiorstw do wymogów prawa wspólnotowego (Dyrektywa 96/61/WE), co warunkuje prowadzenie działalności na jednolitym rynku europejskim.

Do pomocy w ramach Działania 2.4 kwalifikują się:

Zmiany technologii służące eliminowaniu szkodliwych oddziaływań i uciążliwości poprzez zapobieganie emisjom do środowiska;
Zmiany technologii służące zmniejszeniu zapotrzebowania na energię, wodę oraz surowce, ze szczególnym uwzględnieniem wtórnego wykorzystania ciepła odpadowego oraz eliminacji wytwarzania odpadów;
Zmiany technologii ukierunkowane na ograniczenie wielkości emisji niektórych substancji i energii do poziomu określonego w przepisach krajowych i wspólnotowych oraz w dokumentach referencyjnych najlepszych dostępnych technik (BAT - Best Available Technics);
Inwestycje w urządzenia ograniczające emisje do środowiska (urządzenia "końca rury"), których zastosowanie jest niezbędne dla spełnienia zaostrzających się standardów emisyjnych lub granicznych wielkości emisji charakteryzujących BAT, gdy redukcje emisji osiągalne poprzez zmiany technologii i działania operacyjne nie są w tym zakresie wystarczające.

Wsparcie otrzymają inwestycje w gospodarkę wodno-ściekową, mające na celu redukcję ilości wytwarzanych ścieków przemysłowych, szczególnie ścieków niebezpiecznych oraz służące ograniczeniu ładunku zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych do wód (m.in. budowa oczyszczalni ścieków przemysłowych).
Wspierane będą też projekty stosujące technologie zapewniające oszczędność wody, surowców i energii oraz zgodność postępowania przedsiębiorstw odprowadzających ścieki przemysłowe do wód powierzchniowych z wymogami dyrektywy 76/464/EWG w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre niebezpieczne substancje odprowadzane do środowiska wodnego.

Pomoc dla przedsiębiorców będzie ukierunkowana również na inwestycje w zakresie ochrony powietrza (obiekty spalania paliw i systemy ciepłownicze, instalacje do ograniczenia emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, inwestycje w produkcję skojarzoną energii elektrycznej i ciepła, konwersja obiektów spalania paliw na rozwiązania przyjazne środowisku, przedsięwzięcia na rzecz wykorzystywania alternatywnych źródeł energii).

Możliwa jest również pomoc finansowa dla przedsiębiorstw w zakresie gospodarki odpadami przemysłowymi i niebezpiecznymi, polegająca na wsparciu działań służących zapewnieniu prowadzenia przez przedsiębiorstwa bezpiecznej gospodarki odpadami przemysłowymi, ze szczególnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych, których powstawaniu nie można zapobiec poprzez zmiany technologiczne, czy też zmiany technik operacyjnych.

W ramach działania "Wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska" dofinansowywane mogą być również studia i ekspertyzy konieczne do opracowania dokumentacji projektowej.

Warunki dofinansowania z ERDF:

Dofinansowanie z ERDF dla powyższych zadań będzie wynosić do 35% całkowitego kwalifikującego się kosztu inwestycji.
Współfinansowanie publiczne krajowe będzie pochodziło ze środków NFOŚiGW, również w formie pożyczek preferencyjnych. Łączna pomoc publiczna na inwestycje będzie mogła wynosić od 30% do 65% kosztów kwalifikowanych, w zależności od rodzaju inwestycji, wielkości przedsiębiorstwa i jego lokalizacji.

Także samorządy po wejściu do Unii mają nowe obowiązki i nowe możliwości finansowania inwestycji w ochronę środowiska. Nowe obowiązki samorządów określają przepisy dotyczące dostępu do informacji i udziału społecznego, gospodarki wodno-ściekowej oraz gospodarki odpadami.

Ze względu na wielkość inwestycji wymaganych przez nowe przepisy, Polska wynegocjowała okresy przejściowe na część dyrektyw. W szczególności dotyczy to Prawa Wodnego - budowy kanalizacji i systemów oczyszczania ścieków oraz ochrony powietrza (okresy przejściowe wynoszą od 6 do nawet 13 lat).

Wsparcie dla samorządów w sektorze ochrony środowiska i transportu zapewnia Fundusz Spójności. Umożliwia on realizację przedsięwzięć o znaczeniu ogólnokrajowym bądź regionalnym, o wartości ponad 10 mln Euro. Łącznie dla Polski na lata 2004 - 2006 z Funduszu Spójności na ochronę środowiska przewiduje się około 2,1 mld Euro.

Inwestycje współfinansowane z Funduszu Spójności:

  • Gospodarka wodno-ściekowa,
  • Gospodarka odpadami,
  • Ochrona powietrza,
  • Rekultywacja terenów zdegradowanych,
  • Ochrona przeciwpowodziowa.

Podstawowe wymogi przy ubieganiu się o środki z Funduszu Spójności:

1. Beneficjentem mogą być jednostki samorządu terytorialnego, tworzone przez nie związki gmin lub inne podmioty publiczne (np. przedsiębiorstwa komunalne);
2. Kwalifikują się inwestycje o wartości ponad 10 mln Euro;
3. Projekty muszą mieć znaczenie ogólnokrajowe lub transregionalne, przedsięwzięcia muszą przyczyniać się do redukcji zanieczyszczeń oddziaływujących na znaczną liczbę ludzi przy najniższych kosztach tej redukcji - mają być efektywne ekologicznie i ekonomicznie.

Przedsięwzięcie przewidziane do dofinansowania w ramach Funduszu Spójności musi być na etapie przed przetargiem. Projekt musi posiadać wstępne studium wykonalności lub studium w trakcie opracowywania.

Na dofinansowanie z Funduszu Spójności mają szansę również projekty, które są kontynuacją przedsięwzięć współfinansowanych przez fundusz ISPA.


Kategorie wydatków kwalifikujących się dofinansowania przez Fundusz Spójności

  1. Planowanie i projektowanie,
  2. Zakup terenu,
  3. Przygotowanie terenu budowy,
  4. Budowa (koszty siły roboczej, materiałów, użycia sprzętu, trwałego wyposażenia w trakcie budowy),
  5. Sprzęt i wyposażenie (zakup lub budowa wyposażenia przeznaczonego na trwałe zainstalowanie),
  6. Zarządzanie projektem, księgowość i opłaty audytowe,
  7. Koszty obsługi prawnej, opłaty notarialne oraz koszty specjalistycznych porad technicznych,
  8. Promocja inwestycji i działania informacyjne,
  9. Podatek od wartości dodanej (VAT) i inne podatki i opłaty.

Udział środków Funduszu Spójności w finansowaniu projektów może wynieść od 80 do 85% kosztów kwalifikowanych. Dla inwestycji generujących znaczący zysk netto (wynik analizy finansowej) dofinansowanie z Funduszu Spójności może wynieść poniżej 80%. Wkład własny (minimum 15% kosztów) zapewnia beneficjent.

Zarówno Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, jak i Fundusz Spójności mają na celu nie tylko ochronę środowiska. ERDF to szansa na zwiększenie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Fundusz Spójności ma zaś pomóc biedniejszym krajom dorównać partnerom z Unii. Nowe wymagania w zakresie ochrony środowiska są w rzeczywistości szansą na inwestycje w rozwój infrastruktury, których nie wykonalibyśmy bez wsparcia finansowego UE.


Piotr Wrzosiński, socjolog
novea@novea.pl, http://www.novea.pl
Na podstawie materiałów Ministerstwa Środowiska.

Zob. także:
Karol Bajer, Ochrona środowiska po wejściu Polski do Unii Europejskiej - zmiany ważne dla przedsiębiorstw
Jacek Warda, Co się zmieniło w polskich samorządach po wstąpieniu do UNII Europejskiej
Krzysztof Smolnicki, Możliwość pomocy finansowej dla działań proekologicznych w Polsce po wstąpieniu do UE
Piotr Rymarowicz, Justyna Wysocka, Zagospodarowanie odpadów komunalnych w Polsce –- analiza stanu obecnego i postulowane kierunki działań