CZARNE KUJAWY I ICH STOLICA

Północne Kujawy, z uwagi na żyzne, czarne ziemie, uważane są za jeden z najważniejszych rolniczych regionów naszego kraju.

Stolicą tego regionu jest Inowrocław - jedno z największych uzdrowisk w centralnej Polsce. Do Inowrocławskich Solanek przyjeżdżają kuracjusze z całego kraju. Uzdrowisko, działając już kilkadziesiąt lat, nadal się rozbudowuje:

• planuje się zbudować tężnie, na wzór tych, z których słynie Ciechocinek,
• w planach jest też budowa szpitala specjalistycznego dla dzieci z problemami gastrycznymi (trwają już prace adaptacyjne w dwóch budynkach).

Należy dodać do tego, że od kuracjuszy pobiera się oczywiście "dopłatę klimatyczną" - jak przystało na "prawdziwe polskie uzdrowisko".

No tak... A rzeczywistość trzeszczy. W czasie radosnej twórczości komunistycznej postanowiono, że Inowrocław zostanie miastem przemysłowo - rolniczym, po Bydgoszczy - największym w województwie. Osiedla mieszkaniowe buduje się na najbardziej żyznych glebach, np. Rębin - na glebach 1-3 klasy.

Przemysł inowrocławski (m.in. Inowrocławskie Zakłady Chemiczne w Mątwach, Huta Szkła Gospodarczego "Irena", Inowrocławskie Zakłady Maszyn Rolniczych "Agromet-Inofama" czy Inowrocławskie Zakłady Metalowe "Domgos") wespół z okolicznymi fabrykami sprawił, że miasto i region straciły swoje walory, zarówno rolnicze, jak i uzdrowiskowe.

Pośród okolicznych "fabryk śmierci" można wymienić: Kombinat Cementowo - Wapienniczy "Kujawy" w Bielawach, Janikowskie Zakłady Sodowe, Zakłady Tłuszczowe w Kruszwicy.

Inowrocław, jak i cały region, zaliczany jest do najbardziej zatrutych w Polsce.

Stężenie pyłu zawieszonego, uważane za rzeczywistą miarę zanieczyszczenia powietrza pyłem, znacznie przewyższa normy dopuszczalne (zarówno jeśli chodzi o stężenie chwilowe jak i średniodobowe) i wynosi w centrum Inowrocławia ok. 400 ton/km²/rok (norma w naszym kraju wynosi 250 ton). W śródmieściu stężenie pyłu zawieszonego jak i stężenie fluoru przekracza trzykrotnie dopuszczalne normy. W części uzdrowiskowej miasta stężenie pyłu zawieszonego przekracza normy 2,5-krotnie (750 ton), zaś stężenie fluoru - 10x (słownie: dziesięć razy).

Charakterystyczne, że największe przekroczenie opadu pyłów ma miejsce w uzdrowiskowej części miasta i wynosi w różnych miejscach od 125 do 344 t/km²/rok, co daje 8 - 12 krotne przekroczenie norm dla uzdrowisk.

Wpływ na tak duże stężenie pyłu zawieszonego ma przede wszystkim spalanie węgla niskiej jakości (nadmierna ilość części niepalnych w węglu), a także niewłaściwa eksploatacja urządzeń grzewczych w kotłowniach zakładowych i miejskich. Biorąc pod uwagę fakt, że na cele przemysłowe przeznacza się węgiel o pogarszającej się jakości należy spodziewać się wzrostu emisji pyłów i gazów (głównie SO₂).

Co do zanieczyszczeń gazowych odprowadzanych do atmosfery, to największy w nich udział ma dwutlenek siarki (SO₂) - 55% potem tlenki azotu - 23%, tlenek węgla (CO) - 18%, węglowodory - 1,22%.

W Inowrocławiu szczególnie uciążliwe dla środowiska są Inowrocławskie Zakłady Chemiczne, wypuszczające 51% ogólnej emisji pyłów oraz 73% ogólnej zawartości emitowanych gazów. IZCh, za zgodą władz, nadal składają szlamy posodowe w nieuszczelnionych zbiornikach ziemnych, obudowanych materiałem z żużla i ziarna kamienia wapiennego! W tych samych zbiornikach składuje się:

1. Odpady polakiernicze (I-a kategoria szkodliwości) i szlamy pofiltracyjne (II-ga kat. szkodliwości) z "Agrometu-Inofama".
2. Odpady poneutralizacyjne (I-a kat. szkodliwości) i odpady z polerowni chemicznej (z Huty Szkła "Irena").

Jak wygląda sytuacja ekologiczna okolic Inowrocławia, niech zobrazuje przykład Pakości. To małe miasteczko (położone na Szlaku Piastowskim, z XVII-wieczną Kalwarią), w którym prawie wogóle nie ma zakładów przemysłowych, jest jednym z najbardziej zatrutych w województwie.

Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód (Noteć i jez. Pakoskie) są:

1. W Janikowie - Janikowskie Zakłady Sodowe i cukrownia.
2. W Inowrocławiu - Z-dy Chemiczne.
3. W Kruszwicy - Z-dy Tłuszczowe i cukrownia.

Inowrocław przez kanał Smyrnia spuszcza do Noteci 6,5 mln m³ ścieków komunalnych rocznie. Podobnie, wody na terenie Pakości zatruwane są przez ścieki komunalne z miasta i z produkcji roślinno-zwierzęcej.

Ponieważ oczyszczanie wód na terenie gminy Pakość może nastąpić po wybudowaniu oczyszczalni ścieków we wszystkich okolicznych miastach i zakładach przemysłowych, a wybudowanie tychże nie nastąpi w najbliższym czasie, sytuacja będzie nadal ulegać pogorszeniu.

Gmina Pakość znajduje się w trójkącie Barcin- Inowrocław- Janikowo, gdzie emisja pyłów i gazów jest największa w województwie. Powoduje to duże zapylenie wynoszące na terenie Pakości 253 t/km²/rok.

Największymi źródłami zanieczyszczeń powietrza są:

1. Inowrocławskie Zakłady Chemiczne (1860 ton pyłów i 6200 ton gazów).
2. Kombinat Cementowo-Wapienniczy "Kujawy" koło Barcina (8083 ton pyłów i 1081 ton gazów).
3. Inowrocławskie Kopalnie Soli (207 ton pyłów i 1381 ton gazów).
4. Janikowskie Zakłady Sodowe (12000 ton pyłów i tyleż gazów). Wszystko to sprawia, że przekroczenie norm zapylenia na terenie Pakości jest ponad 8-krotne.

Gospodarka odpadami to osobny rozdział. Odpady komunalne składowane są na wysypisku we wsi Giebnia, pomiędzy Pakością i Janikowem. Składowane są tam również odpady przemysłowe z IZCh, JZS oraz z Kujawskich Zakładów Przemysłu Lniarskiego "Linum" w Pakości. Tych odpadów powstaje corocznie ponad milion ton, a nagromadzone hałdy zawierają już ponad 34 mln. ton. Odpady te składowane są na obszarze liczącym ok. 300 ha. Odpady te powodują zasolenie Noteci, zniszczenie wód gruntowych oraz zdegradowanie gleb. Obserwuje się stałe powiększanie się terenów narażonych na wyłączenie z produkcji rolnej.

Kombinat Cementowo-Wapienniczy zużywa co prawda ok. 90% swych odpadów, jednak składowanie odpadów wapienniczych wzrasta. W 1986r. zajmowało już powierzchnię 73 ha, mieszcząc 5,5 mln. ton odpadów, które środowisku zagrażają głównie przez zapylenie (kominy KC-W sprawiają, że jego okolice są białe nie tylko zimą)...