EKOFEMINIZM

Związek pomiędzy kobietą i naturą jest czymś tak podstawowym i uniwersalnym, że w wielu pierwotnych kulturach i tradycjach posiada charakter sakralny. Do tych korzeni nawiązuje rozwijający się żywiołowo w ostatnim dzisięcioleciu ruch zwany ekofeminizmem. Terminem tym, użytym po raz pierwszy w 1974r. przez francuską pisarkę Francois d'Eaubonne, określa się dzisiaj zarówno aktywność kobiet na rzecz ochrony Ziemi jak i pewnego rodzaju światopogląd wynikający z nowego spojrzenia na kobietę i naturę.

Fundamentalna zasada ekofeminizmu głosząca potrzebę równowagi męskich i żeńskich aspektów rzeczywistości wywodzi się ze starożytnych nauk taoistycznych, stanowi także filozoficzne założenie starochińskiej księgi wróżb I Ching, której powstanie datuje się na około 4000 lat p.n.e. W XX wieku koncepcje te przejął Carl G.Jung w swojej teorii osobowości, nawiązał do nich także F. Capra w swej znanej książce "Punkt Zwrotny". Teoria o równowadze pierwiastków męskich i żeńskich znajduje także swe potwierdzenie w odkryciach neurofizjologii wykazujących podział funkcji pomiędzy prawą i lewą półkulą mózgu człowieka na funkcje "męskie" i "kobiece".

Ekofeminizm to jakby połączenie tradycyjnego feminizmu z nurtem głębokiej ekologii i tego, co nazywa się czasem "women's spirituality movement" (duchowy ruch kobiet). Ekofeminizm podkreśla wartość zasady żeńskiej - tej, która ochrania, żywi i podtrzymuje przy życiu, jako fundamentu światopoglądu - i wprowadza tę wartość do ekologii, podczas gdy klasyczny feminizm wskazuje na związek pomiędzy patriarchalną dominacją w społeczeństwie a ekologiczną katastrofą współczesnego świata. Ekofeminizm wyrasta ze świadomości współzależności pomiędzy zdrowym życiem i zdrowym otoczeniem, ze świadomości faktu, że ludzkość istnieje i może przetrwać tylko żyjąc w symbiozie z Ziemią.

Duchowy ruch kobiet rozwinął się w ostatniej dekadzie, kiedy kobiety zaczęły odrzucać tradycyjne religie i poszukiwać nowych form duchowych niezależnych od męskich wzorów i męskiego przewodnictwa, czerpiąc inspiracje z religii wicca i innych wywodzących się z kultu Ziemi tradycji, odkrywając w ten sposób na nowo pojęcie świętości Ziemi. Inspiracją dla tego ruchu są także najnowsze badania archeologiczne i niektóre studia historyczne (Maria Gimbutas "The Gods And Goddesses of Old Europe 6500-3500 BC: Myth and Cult Images", Berkeley 1982; Merlin Stone "When God Was a Woman", New York 1976; Riana Eisler "The Chalice and the Blade", Harper and Row, San Francisco 1987), w sposób naukowy niejako sankcjonujący restytuowanie boskości w formie Wielkiej Bogini. Niektóre kobiety czczą ją po prostu jako bóstwo, alternatywne wobec panteonu patriarchalnych boskości stworzonych przez mężczyzn, inne traktują je jako żeński symbol uniwersalnej boskości (por. Starhawk "The Spiral Dance", Harper and Row 1979; "Dreaming the Dark", Beacon Press, Boston 1980). Duchowy ruch kobiet współtworzy więc nurt tego, co nazywa się czasem "religiami Ziemi", a więc nurt głębokiej ekologii, szamanizmu, nauk i praktyk duchowych Indian i ruchów pacyfistycznych. Doświadczenie całości i integracji zastępuje tutaj typowy dla męskich struktur partykularyzm i kult dominacji, a centralny charakter zasady żeńskiej wyraża się szerzeniem takich wartości jak harmonia, współistnienie i pokój.

Odkrycie i docenienie wartości zasady kobiecej automatycznie wiąże się z szacunkiem dla Ziemi i naturalnego środowiska. Rozumienie i celebrowanie procesów i cykli natury stanowi bowiem nieodłączny element tych religii. W ten sposób rosnąca świadomość tej zasady może przyczynić się do zmiany postaw i globalnej przemiany w światopoglądzie ekologicznym współczesnych społeczeństw.