| Strona główna |
Jest to jedno z ostatnich dzieł odchodzącego ministra Macieja Nowickiego (zaakceptował projekt przygotowany przez Departament Ekonomiczny). Ukazuje ono bardzo jasno, czym jest MOŚZNiL - wyłaniający się obraz nie jest niestety tożsamy z tym funkcjonującym potocznie w opinii publicznej, a wytworzonym przez nasze oczekiwania, massmedia, nazwę i deklaracje urzędników. Niestety poniższa analiza prowizorium budżetowego na pierwszy kwartał jest przeprowadzona tylko na podstawie przedstawionego Sejmowi projektu (już po akceptacji Rady Ministrów), niemniej na ile mogłem się zorientować, mimo prób, żadne istotne zmiany nie nastąpiły.
Założono, że dochody resortu wynosić będą 2 178 mln (uzyskane zostaną głównie z czynszów za dzierżawę i wynajem, sprzedaży zbędnych składników majątkowych oraz z rozliczeń z lat poprzednich). Są to te same sposoby uzyskiwania dochodu co rok i dwa lata temu, stanowi to w przybliżeniu 2/3 całorocznych sum w latach ubiegłych (bez uwzględnienia inflacji); zaś po uwzględnieniu niewiele się różni w przeliczeniu na kwartał). Wydatki resortu ustalono na poziomie 408 108 mln, z czego bieżące 209 338 mln, a inwestycyjne 198 770 mln (w 1991 nie uwzględniając inflacji odpowiednio w całym roku: W - 2 262 492 mln; WB - 1 262 557 mln; WI - 999 935 mln).
Oprócz ewidentnego skurczenia się budżetu uwidoczniło się zachwianie proporcji między wydatkami bieżącymi i inwestycyjnymi na korzyść inwestycyjnych i to w okresie zima - przedwiośnie, kiedy to niewiele się buduje. Oznacza to, że albo dla ustępującego ministra inwestycje były bardziej ważne niż działalność bieżąca i nie chciał z nich zrezygnować mimo braku pieniędzy, albo co gorsze, w nich właśnie pokładał nadzieję i nie tyle dla ocalenia inwestycji zredukował wydatki bieżące, ile raczej zwiększył ich względny udział w wydatkach resortu.
Wydatki MOŚZNiL w pierwszym kwartale w poszczególnych działach przedstawiają się następująco: (porównawcze kwoty za rok ubiegły będą przedstawiane bez uwzględnienia inflacji; w rozliczeniu rocznym oraz wg danych budżetowych, gdyż nieznane mi są faktyczne).
Wydatki - 33 280 mln (cały 1991 - 361 744), z czego na prace geologiczne 32 060 mln (dwa razy mniej niż kwartalnie w zeszłym roku, ale przecież od tego roku prace geologiczne mają być finansowane z NFOŚiGW. Oprócz tego 1 000 mln idzie na Interoceanmetal - pozostałość po RWPG, mająca nam umożliwiać eksploatację konkrecji żelazowo-manganowych z dna Oceanu Spokojnego. Dodatkowe 220 mln to koszty działalności 4 resortowych komisji geologicznych oraz Komisji d/s Koncesji i Rady Geologicznej przy MOŚZNiL. Dochody działu 31 przewiduje się na 39 mln (1991 - 0).
Wydatki - 27 389 mln (1991 - 65 923), z czego wydatki bieżące parków narodowych 13 405 mln (cały 1991 - 36 952 mln). Na tzw. różną działalność (Państwowa Rada Ochrony Przyrody: opracowania, oceny, recenzje, akty prawne itp. dotyczące obszarów docenionych; wykup gruntów piod zalesienie, rekultywacja obszarów leśnych zniszczonych, pielegnacja, utrzymanie rezerwatów przyrody) przeznaczono 10 367 mln (1991 - 222 mln) - wnioskowano o 94 mld (w 1991 wnioskowano o 150 mld). Na inwestycje parków narodowych przeznaczono 3 617 mln (1991 - 28 749 mln). Dochody działu 45 wyniosą 112 mln (1991 - 889 mln).
Wydatki 314 383 mln (1991 - 1 677 570 mln), z czego na działalność elsploatacyjną 121 mld (1991 - 725 848 mln), a na działalność inwestycyjną 193 383 mln (1991 - 951 722 mln). Działalność eksploatacyjna to finansowanie Okręgowych Dyrekcji Gospodarki Wodnej i Dyrekcji Zabudowy Kaskady górnej Wisły - 55 933 mln (żądano - 138 533 mln), Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska (łącznie z monitoringiem) - 51 084 mln (żądano - 61 084), Centrum Informatyki Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - 491 mln (całość), Biuro Programu Oceny Skutków Działań w Środowisku - 122 mln (całość), usługi służby hydrologicznometeorologicznej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej - 10 mld (żądano 25 mld), działalność 3 resortowych komisji (Komisja d/s Ocen Oddziaływania na Środowisko, Państwowej Rady Ochrony Środowiska, Resortowej Komisji Szkolenia Zawodowego i Doskonalenia kadr) - 120 mln (całość), działalność Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej - 3 250 mln (całość).
Na działalność inwestycyjną (193 383 mln) składa się finansowanie inwestycji centralnych - 159 200 mln (cały 1991 - 658 003 mln) oraz finansowanie inwestycji jednostek budżetowych - 34 183 mln (1991 - 293 719 mln). Inwestycje centralne to kontynuowanie budowy 4 zbiorników wodnych (Czorsztyn - 52 mld, Klimkówka - 13 mld, Jeziorsko - 6 200 mln, Świnna Poręba - 88 mld). Zaś inwestycje jednostek budżetowych to 4 zbiorniki wodne (Wióry, Sosnówka, Kozielno, Topola), modernizacja drogi wodnej Odry i budowa śluzy Czersko Polskie, plus zakupy i wydatki inwestycyjne innych jednostek (np. PIOŚ).
Dochody działu 66 to 800 mln (cały 1991 - 2 027 mln).
Wydatki - 21 951 mln (cały 1991 - 71 021 mln), z czego 19 szkół o kierunku leśnym plus internaty plus stypendia - 20 181 mln, a 1 770 mln na kontynuowane zadania inwestycyjne, realizowane w Zespołach Szkół Leśnych. W zeszłym roku było jeszcze 13 000 mln na edukację ekologiczną - szkoda, że obecne prowizorium na pierwszy kwartał nic o tym nie wspomina.
Dochody działu 79 - 40 mln (1991 - 63 mln).
2 683 mln (1991 - 7 459 mln) to: 1 683 mln na zadania wyodrębnione i 1 mld na administrowanie siedzibą MOŚZNiL. Dochodów nie przewiduje się.
Wydatki - 8 422 mln (1991 - 78 775 mln) to finansowanie: centrali ministerstwa - 4 600 mln, współpracy naukowo-technicznej i gospodarczej z zagranicą - 2 120 mln, różnej działalności - 1 702 mln. Jest to połowa kwoty postulowanej. Dochody działu 91 - 187 mln (1991 - 127 mln).
to dochody 1 mld przewidziane w wyniku spływu wpłat z tytułu różnych rozliczeń.
to dotacje dla gospodarstw pomocniczych w wysokości 2 905 mln.
Ten obdarty przez recesję i deficyt skarbu państwa budżet MOŚZNiL ukazuje jasno i wyraźnie czym zajmuje się ministerstwo. Rdzeniem MOŚZNiL jest gospodarka wodna. Na nią idzie prawie 100% wydatków inwestycyjnych oraz o ile dobrze zinterpretowałem ok. 1/4 wydatków bieżących.
Tzw. różne usługi materialne to w ok. 80% gospodarka wodna, 4 tylko zbiorniki wodne to 40% budżetu, każdy z nich niszczy środowisko, a sam jeden Czorsztyn pochłania ponad 1/8 budżetu ministerstwa.
Już od lat jednym z pierwszych zdań dokumentu budżetowego państwa jest: "Budżet części 28 (czyli Ministerstwa Ochrony Środowiska - przypis autora) nie finansuje ochrony środowiska w skali kraju". Więc po co taka nazwa i ministerstwo? Przestaje dziwić epitet Ministerstwa Niszczenia Środo- wiska (MNiŚ).
Obecnie MOŚZNiL pozbyło się jeszcze części badań geologicznych (spychając je na NFOŚiGW). Wydatki na lenictwo to ok. 1/7 budżetu, zaś na owiatę i wychowanie trochę ponad 5% (a co z tzw. edukacją ekologiczną?).
Można długo narzekać na kryzys i deficyt oraz zwalać winę na Balcerowicza, ale to przecież nie Balcerowicz narzuca taką strukturę budżetu tylko planiści MOŚZNiL (Rząd czy Sejm mogą co najwyżej ograniczyć środki). Nie wiem jak się mają regulacje rzek i budowy zapór oraz eksploatacja (w przyszłości) przez Polskę dna Oceanu Spokojnego do idei ekorozwoju (sustainable development) i nie wiem jak MOŚ chce rozbudzić w innych resortach świadomość ekologiczną samemu jej nie prezentując (choć z drugiej strony faktem jest, że powoli świadomość ekologicznwa wśród urzędników MOŚZNiL i kolejnych ministrów wzrasta...) Zobaczymy, czy min. Kozłowskiemu uda się zwyciężyć samego siebie i nieskory do szybkich zmian resort - Czorsztyn bdzie pierwszym sprawdzianem, a marcowy (lub kwietniowy) budżet wyjaśni wszystko.
Dane za 1991r. z projektu budżetu MOŚZNiL na 1991r.
Stanislaw Górka