FILOZOFIA "KOŁA ALTENBERSKIEGO" 
- ROZMOWA Z 
DOC. DR FRANZEM M.WUKETITSEM* 
     Należy Pan do tzw."żelaznych korzeni" Koła. W 
Wiedniu można usłyszeć: "Kiedy się nie rozumienie Riedla 
i Oesera, należy słuchać Wuketitsa". Proszę, by Pan 
wyjaśnił, co kryje się pod tym określeniem? 
     W: - Nie wiem dokładnie, co się pod tym określeniem 
kryje. Sam nie mogę o tym orzekać. Być może piszę 
bardziej zrozumiale niż niektórzy moi koledzy. 
     "Koło Altenberskie" reprezentuje idee "ewolucyjnej 
teorii poznania". Jakie są główne tezy i założenia tej 
koncepcji filozoficznej? 
     W: - "Ewolucyjną teorię poznania" nie określę 
jedynie jako koncepcję filozoficzną; ona ujawnia się na 
wielu obszarach: raz jako płaszczyzna biologii, ujmująca 
organizmy jako systemy przerabiające informację, po 
drugie jako płaszczyzna rozwoju ludzkich idei. Do 
głównych tez tej teorii należą - niezależnie od tego, iż 
przedstawiciele teorii w detalach często różnią się 
znacznie pomiędzy sobą - następujące stwierdzenia: 
- życie jest pewnym "procesem zdobywania wiedzy", np. 
Lorenz, 
- ewolucja istot żywych może być opisana jako pewien 
"proces kognitywny", 
- poznanie i myślenie ludzkie są zakorzenione głęboko w 
procesie ewolucji. Są one zjawiskami powstałymi na bazie 
ewolucji złożonych organów, np. narządów zmysłowych, 
mózgu, 
- jak inne istoty żywe, także człowiek nie przyjmuje 
"świata w sobie" jako prawdziwego, lecz zawsze tylko jako 
ważny wycinek swego, otaczającego go, rzeczywistego, 
świata zewnętrznego, w oparciu o który to stosunek 
powstaje jego wartość życiowej użyteczności. Posiadamy 
"hipotezy" o świecie i widzimy, jak ciągle do nich 
dochodzimy. Nasza wiedza jest więc natury hipotetycznej, 
co sądził np. Karl Popper, 
- przeto podstawą teoretyczno- poznawczą ewolucyjnej 
teorii poznania jest pogląd filozoficzny zwany "realizmem 
hipotetycznym", 
- to, co przyjmujejmy jako "poznanie" w zasadzie jest 
zawsze jakimś założonym przecięciem się przebiegów 
naszego doświadczenia oraz (przedświadomych) oczekiwań. 
- pojęcia a'priori w sensie Kanta rozwiązuje się tutaj 
jako a'posteriori w sensie pochodzenia dziejowego i 
wyniku ewolucji oraz dopasowywania się podmiotu do 
przedmiotu w obrębie danego gatunku. 
     Jak wygląda historia ewolucyjnej teorii poznania w 
Austrii? 
     W: - Pośród austriackich badaczy nauk przyrodniczych 
i filozofów przyrody przyjmuje się przed wszystkim Ernsta 
Macha i Luwiga Boltzmanna jako ważnych poprzedników 
współczesnej ewolucyjnej teorii poznania. Następnie 
naturalnie Lorenza i Poppera. Aktualnie mamy pewną liczbę 
osób, które zajmują się tą teorią - z którymi mógł się 
Pan spotkać i poznać w Altenbergu. 
     Jakie współczesne problemy naszej rzeczywistości są 
dla członków "Koła" najważniejsze? 
     W: - Istnieją różne miejsca, które należałoby 
wyakcentować. Ważnych jest wiele "rzeczywistych 
problemow". Natomiast ja sam zajmuję się obecnie przede 
wszystkim ewolucyjnymi apektami etyki, "etyką ewolucyjną" 
i piszę teraz książkę, która nosi roboczy tytuł: 
"Biologia i moralność". 
     Co pan myśli o poglądach na sztukę i literaturę? 
     W: - Jeśli Pan pod tym pytaniem rozumie "ewolucyjną 
estetykę", to jasne, że jest to interesujące 
przetsięwzięcie. Lecz wydaje mi się, iż do tego ujęcia 
mamy jeszcze mało danych w pracach badawczych. 
     - dziękuję za rozmowę. 
rozmawiał dr Ignacy S.Fiut 
Altenberg, listopad'91 
     Franz Manfred Wuketits urodził się w 1955r. 
Studiował biologię i filozofię na Uniwersytecie 
Wiedeńskim. Promowany w 1978; habilitowany 1980. Od 1980 
docent Teorii Nauki ze szczególnym uwzględnieniem nauk 
biologicznych na Uniwersytecie w Wiedniu, a od 1987 także 
na Uniwersytecie w Grazu. W latach 1990/91 zostaje 
powołany na dyrektora Zakładu Badań Ewolucyjnych i 
Kognitywnych Instytutu Konrada Lorenza w Altenbergu nad 
Dunajem. Żonaty, dwoje dzieci. Główne prace: "Schlussel 
zur Biologie" (1986), "Schlussel zur Philosophie" (1987), 
"Gene, Kultur und Moral" (1990), "Evolutionary 
Epistemology and Its Implications for Humankind" (1990).