W marcu br. minęły równe dwa lata od ukazania się w ZB tekstu Anny Czubik dotyczącego zamiaru utworzenia Magurskiego Parku Narodowego. Dwa lata... i zamiar nadal pozostaje jedynie zamiarem. Cytowany wówczas Wojewódzki Konserwator Przyrody, mgr inż. Jan Szafrański nadal piastuje swój urząd, jednak Magurskiego Parku Narodowego jak nie było tak nie ma ("nadszedł odpowiedni czas, aby zająć się tworzeniem MPN" - to wypowiedź p. Szafrańskiego z początku 1991r.). Od 1991r. gotowa jest dokumentacja przyrodnicza MPN opracowana przez doc. dr. hab. inż. Stefana Michalika z Zakładu Ochrony Przyrody PAN (Kraków), jednak Rada Ministrów, do której należy wydanie odpowiedniej decyzji, wciąż zwleka. Na początku kwietnia br. doszło w Krempnej do spotkania między przedstawicielami administracji rządowej (wiceminister OśZNiL Stefan Grzywacz i wicewojewoda Ryszard Jarocha) z przedstawicielami samorządu lokalnego, którzy upierają się, aby drastycznie zmniejszono powierzchnię projektowanego Parku (z 21 tys. ha proponowanych przez ministerstwo do 13 tys. ha). Powód jest prozaiczny - większość mieszkańców okolicznych gmin utrzymuje się z pracy przy wyrębie miejscowych lasów, które po włączeniu ich do Parku znalazłyby się pod ochroną prawną. Postulowane przesunięcie granicy Parku na rzekę Wisłokę oznacza nie tylko znaczne zmniejszenie powierzchni Parku, ale także narażenie wielkich połaci leśnych na intensywny wyrąb.

W związku z zaistniałą sytuacją apelujemy do wszystkich organizacji ekologicznych w kraju o przesyłanie pod poniższe adresy zdecydowanego protestu przeciwko zmniejszeniu powierzchni planowanego parku.

Rada Gminy Krempna
38-232 Krempna
woj. krośnieńskie

ewentualnie:

Urząd Wojewódzki
Wydział Ochrony środowiska Gospodarki Wodnej i Geologii
ul. Bieszczadzka 1
38-400 Krosno

oraz:

MOśZNiL
ul. Wawelska 52/54
00-922 Warszawa

- a najlepiej we wszystkie trzy miejsca. Bylibyśmy wdzięczni za przekazanie kopii listów pod adresem naszego Ruchu. Poniżej przedstawiam główne walory terenów majacych wejść w obręb projektowanego Magurskiego Parku Narodowego, przygotowane na podstawie: wzmiankowanej na początku pracy Stefana Michalika oraz artykułu dr. Mariana Stója z dwumiesięcznika "Chrońmy przyrodę ojczystą" (6/92, "Ptaki projektowanego MPN w Beskidzie Niskim").

Konieczność utworzenia Parku Narodowego w Beskidzie Niskim postulowano już od dawna (J. B. Faliński - 1977, S. Kozłowski -1980 i in.); sugerowano przy tym, aby obejmował on pasma Magury Małastowskiej i Wątkowskiej. Jednakże pasmo Magury Małastowskiej i wzniesienie Dziamera uznano za mniej wartościowe (dominacja sztucznych drzewostanów sosnowych), a ich położenie znacznie utrudniałoby wytyczenie zwartych granic Parku - skaładałby się on z trzech masywów poprzedzielanych dolinami zajętymi przez wsie i pola uprawne. Zaplanowane granice parku obejmują powierzchnię ok. 21 tys. ha, z czego ok. 18 tys. ha to tereny leśne, a ok. 3 tys. ha - użytki rolne (gł. łąki). Niemal cała powierzchnia Parku należy do woj. krośnieńskiego, a jedynie 5 do woj. nowosądeckiego.

Niezwykle osobliwym i charakterystycznym elementem krajobrazu pasm magurskich są liczne skałki, na czele z istniejącym od 1953r. rezerwatem geologicznym Kornuty o pow. 11,9 ha, gdzie formy skalne utworzyły malownicze blokowisko w kształcie skomplikowanych labiryntów korytarzy i przesmyków. Wart odnotowania jest również Diabli Kamień na Kosińskiej Górze (Kosmie - 672 m n.p.m.) - pomnik przyrody z ciekawymi formami wietrzenia, tzw. kociołkami skalnymi. Bardzo malowniczym położeniem charakteryzują się skałki na płn. zboczu wzgórza Ruski Zamek I (550 m n.p.m.) porośniętego starodrzewiem bukowym. Fauna i flora na terenie projektowanego Parku charakteryzuje się swoistą odrębnością, co wynika z faktu, iż omawiany obszar znajduje się w strefie przejściowej między Karpatami Wschodnimi i Zachodnimi.

Obszary leśne MPN charakteryzyją się znacznym udziałem starodrzewów o charakterze puszczańskim, mało zmienioną roślinnością oraz dość dużym udziałem gatunków podlegających w Polsce ochronie prawnej.

Szczególne bogactwo świata roślin objawia się w postaci roślin naczyniowych (stwierdzono 360 gatunków, przypuszczalnie jest ich jednak przeszło 500) oraz gatunków leśnych, szczególnie reglowych roślin górskich (45 gatunków). W sumie na terenie przyszłego MPN stwierdzono 33 gatunki roślin podlegających ochronie zupełnej oraz 8 gatunków podlegających ochronie częściowej. Niektóre z nich, jak tojad dziobaty, kłokoczka południowa, pokrzyk wilcza jagoda i cis pospolity, są bardzo rzadkie.

Obszar planowanego Parku obejmuje jedną z najbogatszych w Beskidzie Niskim ostoi fauny leśnej typowej dla piętra dolnoreglowego i pogórza. Szczególnie bogate są populacje i znaczna liczba gatunków dużych zwierzęt kręgowych o charakterze puszczańskim. Spośród ssaków (reprezentowanych przez 25-30 gatunków) na szczególną uwagę zasługują ryś i żbik. Kompleksy leśne, gł. na Magórze Wątkowskiej, są doskonałymi ostojami dla niedźwiedzi (ursus arctos). Ponadto warto nadmienić obecność wilka, lisa, kuny leśnej, borsuka, łasicy, jelenia, dzika i sarny.

Teren projektowanego Parku i jego otoczenia zaliczany jest do obszarów szczególnie bogatych pod względem fauny płazów i gadów. Licznie występują tu: salamandra plamista, traszka górska i grzebieniasta, kumak gorski, żmija, gniewosz i zaskroniec. Bardzo prawdopodobne jest występowanie na tym, obszarze najrzadszego z naszych węży - eskulapa.

Stosunkowo słabo poznane są bezkręgowce, wiadomo jednak, iż omawiane tereny obfitują w rzadkie i interesujące gatunki trzmieli, ryjkowców i motyle (m.in. niepylak mnemozyna, paź żeglarz, mieniak: tęczowiec i rdzawiec, pokłonnik osiniec, rusałka: żałobnik i wierzbowiec).

Prawdziwym bogactwem projektowanego Parku jest jednak awifauna, która jest stale i szczegółowo badana od 1984r. przez członkow Jasielskiego Koła Ornitologicznego, kierowanego przez niezmordowanego społecznika, nauczyciela biologii w I LO w Jaśle, dr. Mariana Stója. Kierowane przez niego ekspedycje Koła stwierdziły występowanie na terenie przyszłego Parku 137 gatunków ptaków, w tym 108 gatunków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych. Trzon awifauny lęgowej stanowią ptaki leśne, a tylko w niewielkiej części są to ptaki łąkowe lub żyjące w środowisku potoków górskich. Uwagę zwraca stosunkowo liczne występowanie orlika krzykliwego - wykryto 16 zajętych gniazd oraz 36 rewirów lęgowych tego nielicznie w Polsce lęgowego ptaka. Na obszarze całego Beskidu Niskiego jego liczebność szacuje się na 110-130 par lęgowych, co stanowi ok. 10% populacji kraju. Warto tu dodać, iż orlik krzykliwy ma stał się symbolem planowanego Parku.

Oprócz orlika do gatunków najcenniejszych zaliczyć należy bociana czarnego (11 par lęgowych, 5 gniazd), trzmielojada (8-10 par), orła przedniego (prawdopodobnie 1 para), puszczyka uralskiego (38 zajętych rewirów, 3 gniazda z młodymi), dzięcioła białogrzbietego (18 par), dzięcioła trójpalczastego (2 rewiry) i orzechówkę (60 rewirów, szacunkowo 120-180 par).

Dr Stój proponuje utworzenie w granicach MPN rezerwatu ornitologicznego o powierzchni ok. 1250 ha, który miałby chronić gł. ptaki drapieżne i gniazdujące w dziuplach i objąć wzniesienia góry Feszówki, Dębu, Las Przytaszowski oraz pd.-zach. stoki Czumaka. Również i ten projekt możecie poprzeć w swoich listach.

Czekamy na Wasz odzew i rychłą decyzję utworzenia Magurskiego Parku Narodowego w jego pierwotnej wersji o powierzchni 21 tys. ha.

Andrzej Laskowski
Ruch Ekologiczny - Jasło
skr. 69
38-200 Jasło