Strona główna |
RECYKLING ALUMINIOWYCH PUSZEK
W SZWECJI
Aluminiowe puszki na napoje są produkowane w zakładach PLM znajdujących się na południu Szwecji w Malmö. Wytwarzane są ze zrolowanych arkuszy aluminium dostarczanych przez hutę. W zakładzie metal jest cięty i kształtowany przez specjalne obrabiarki, a z jednej rolki surowca otrzymuje się 300 tys. pojemników. Z wąskich pasków aluminium produkowane są wieczka, do których dołączane są pierścienie służące do otwierania puszek. Obecne pierścienie w przeciwieństwie do starszego typu pozostają po otwarciu przy puszkach, co zapobiega śmieceniu.
Stosowne znaki firmowe nanosi maszyna powlekająca, po czym pojemniki są suszone, kontrolowane i kierowane do ogromnego magazynu o powierzchni około 30 tys. m2, mogącego pomieścić aż 200 mln puszek. Codziennie z magazynu co najmniej 4 mln pojemników jest wysyłane do producentów napojów.
W ciągu roku zakłady PLM produkują ok. 1,3 mld puszek. Ponadto pod ich kontrolą znajdują się przedsiębiorstwa w siedmiu krajach europejskich. Koncern ma udogodnienia w produkcji puszek do napojów w Szwecji, Niemczech i Francji, a w sumie wytwarza ich prawie 5 mld rocznie.
W Szwecji sprzedaje się ok. 850 mln aluminiowych puszek z napojami w ciągu roku. Przy punktach sprzedaży są automaty, które zgniatają zwracane przez konsumentów puszki. W tej postaci odbierają je producenci piwa i napojów bezalkoholowych, po czym odwożą do zakładu przetapiania aluminium w Finspäng. Tam po usunięciu farby metal jest stapiany, nastąpnie kształtowany w szerokie arkusze, które są zwijane w ogromne rolki i przesyłane do zakładów PLM.
W 1973r. w ramach finansowania ówczesnego zamrożenia cen żywności nałożono podatek w wysokości 10 öre (1,6 centa) na każdy pojemnik napojów, spodziewając się jednocześnie rozszerzenia skali ponownego ich użycia. Dziewięć lat później, tj. w 1982r. Parlament Szwecji uchwalił program recyklingu aluminiowych puszek. W ramach jego realizacji zniesiono dotychczasowy podatek i wprowadzono w r. 1984 kaucję wysokości 25 öre (4 centy), którą w r. 1987 podwojono. Decyzja okazała się właściwa i obecnie wskaźnik recyklingu aluminiowych puszek wynosi 85%, a wkrótce wzrośnie do 90%.
System zbierania pojemników i kaucji organizuje oraz koordynuje specjalistyczna firma AB Svenska Returpack, która jest współwłasnością producentów napojów, handlowców i przemysłu opakowań.
Producent puszek lub ich importer płaci kaucję i rozlicza się z firmą Returpack. Następnie ten zastaw zawarty w cenie napoju przechodzi przez wszystkie poziomy systemu obiegu puszki, tj. producentów napojów, sprzedawców i konsumentów, którzy otrzymują z powrotem swoje pieniądze, gdy oddadzą puste puszki w punkcie przyjęć, zwykle znajdującym się w lokalnym sklepie. Dostawcy napojów, czyli w rzeczywistości producenci, odbierają zgromadzone w sklepie puszki i płacą sprzedawcy należną kaucję, a sami otrzymują stosowną sumę z Returpack. Huta przetapiająca aluminium płaci Returpack za dostarczone puszki, po czym pieniądze są kierowane do producentów napojów i sprzedawców na pokrycie ich kosztów obsługi.
Returpack pobiera opłatę administracyjną w wysokości 5 öre za każdą puszkę sprzedaną w Szwecji. Pieniądze wnoszone przez system kaucji służą ochronie środowiska, np. organizacji kampanii w ramach "Keep Sveden Tidy" służącej m.in. podnoszeniu wskaźnika recyklingu puszek i usuwaniu śmieci. Jej organizatorzy otrzymują 1 öre za każdą dostarczoną puszkę. W ciągu roku Returpack gromadzi dla potrzeb środowiska ok. 1,4 mln dolarów.
Początkowo ekolodzy krytykowali wysokie zużycie energii przy produkcji i recyklingu aluminium. Jednak obecne badania wskazują, że system jest zadowalający z energetycznego punktu widzenia, zapewnia dochód i wysoki wskaźnik recyklingu.
W Szwecji jest upowszechniony nowy typ plastikowej butelki PET, która może być napełniana wielokrotnie (10 razy). Przewiduje się, iż wszystkie nie nadające się do recyklingu opakowania na napoje stopniowo znikną ze szwedzkiego rynku. Od r. 1993 piwo i napoje bezalkoholowe bądą dostarczane głównie w następujących pojemnikach:
- butelkach PET (nowego typu) o poj. 1,5 l - zużycie energii 2,3 MJ/l,
- butelkach wielokrotnego użycia wykonanych z jasnego szkła o poj. 0,33 l - zużycie energii 2,8 MJ/l,
- butelkach wielokrotnego użycia wykonanych z zielonego szkła o poj. 0,33 l - zużycie energii 3,2 MJ/l,
- aluminiowych puszkach (współczynnik zwracania 90%) o poj. 0,45 l - zużycie energii - 2,9 MJ/l.
Zużycie energii na dane opakowanie obejmuje wszystkie etapy jego wytwarzania, od surowców do produktu finalnego, z uwzględnieniem odpadów wraz z ich utylizację oraz koszty recyklingu opakowań. Szklane butelki nie podlegające recyklingowi wymagają co najmniej 12 MJ/l, puszki cynowane 7 MJ/l, a plastikowe opakowania dla płynnych produktów spożywczych często i więcej.
Szwedzka gospodarka wytwarza rocznie 2,6 mln ton odpadów, z czego czwartą część stanowią opakowania. Jednak pojemniki na piwo i napoje bezalkoholowe stanowią tylko 3,5% odpadów opakowań, tj. 0,8% ogółu. Na odpady powyższych opakowań składa się 12 tys. ton szklanych butelek, 6 tys. ton butelek PET, 2,5 tys. ton metalowych nakrętek i kapsli oraz 2 tys. ton nie zwróconych puszek.
System zwracania puszek w Szwecji jest doskonałym przykładem jak ze starannie zaplanowanego połączenia podatków i kaucji może korzystać środowisko.
mgr inż. Andrzej żarczyński, Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej Politechniki łódzkiej
na podstawie "Successful deposit system for aluminium cans" Enviro, nr 12/91
... I WE FRANCJI
rys. z Nouele Resistence