Strona główna 

ZB nr 8(50)/93, sierpień '93

NA PRAWO PATRZ!

Nieznajomość prawa nie zwalnia od odpowiedzialności. To bardzo ważna maksyma. Dlatego też będziemy się starali częściej niż dotychczas informować o najistotniejszych zagadnieniach prawa ochrony środowiska.

Zaczynamy od art. 100 ust. 2 ustawy "matki" - przepisu, który może być bardzo silnym narzędziem w rękach organizacji ekologicznych. Nakłada on bowiem na organy administracji obowiązek informowania organizacji ekologicznych o przygotowywanych przedsięwzięciach, np. o budowie rafinerii, spalarni odpadów, elektrociepłowni. Niewywiązanie się przez organ z tego obowiązku przed wydaniem decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji może być podstawą do jej późniejszego uchylenia.

Ponieważ zakres zastosowania tego przepisu "w nowej rzeczywistości" może budzić wątpliwości, zwróciłem się o opinię do prof. Jerzego Sommera, założyciela Towarzystwa Naukowego Prawa Ochrony środowiska (Kuźnicza 46/47, 50-138 Wrocław, tel./fax: 0-71/444747).

(pr)

OPINIA W SPRAWIE WYKłADNI

ART. 100 UST. 2

USTAWY O OCHRONIE ŚRODOWISKA

Ustęp z art. 100 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska z 1980r. stanowi, iż organy administracji państwowej decydujące o lokalizacji oraz o wyznaczeniu miejsca realizacji inwestycji budowlanych, przed wydaniem decyzji dotyczącej inwestycji o dużym wpływie na środowisko informują o przygotowywanych przedsięwzięciach organizacje społeczne właściwe ze względu na przedmiot swego działania; organizacje te w określonym terminie, nie dłuższym niż 30 dni, mogą zgłosić swe wnioski i zastrzeżenia.

Przepis ten sformułowany jest w sposób mało precyzyjny, co od początku rodziło kłopoty z jego zastosowaniem w praktyce. Sprawę dodatkowo komplikuje fakt, iż w żadnej z kolejnych nowelizacji ustawy nie uznano za stosowne dostosowanie jego treści do wynikających z innych ustaw istotnych zmian w regulacji prawnej spraw, których przepis ten dotyczy.

Interpretacja treści art. 100 ust. 2 w świetle obowiązującego stanu prawnego wymaga odpowiedzi na następujące pytania:

1) jakiego rodzaju decyzji dotyczy;

2) odnoszących się do jakich spraw (tzn. co należy rozumieć przez "nwestycje o dużym wpływie na środowisko");

3) wydawanych przez jakie organy (tzn. na kim ciąży obowiązek informowania organizacji społecznych);

4) jakie organizacje społeczne powinny być informowane (tzn. co należy rozumieć przez "organizacje społeczne właściwe ze względu na przedmiot swego działania").

Nie wydaje się celowym analizowanie wszystkich tych kwestii. Odpowiedź na skierowane pytanie ograniczymy tylko do zagadnienia ad 3 tj. na kim ciąży obowiązek informowania organizacji społecznych?

Art. 100 ust. 2 ustawy z 1980r. posługuje się pojęciem "organy administracji państwowej" dla określenia organów decydujących o lokalizacji inwestycji, co odzwierciedla stan prawny, w którym kompetencje w tym zakresie przysługiwały terenowym organom administracji państwowej o właściwości szczególnej do spraw lokalizacji inwestycji stopnia wojewódzkiego oraz podstawowego. Obecnie, na mocy art. 53 ust. 1 ustawy z 22.3.90 o terenowych organach rządowej administracji ogólnej, kompetencje t.o.a.p. (tj. terenowych organów administracji państwowej) o właściwości szczególnej w zakresie lokalizacji inwestycji stopnia wojewódzkiego przejęli wojewodowie, zaś kompetencje t.o.a.p. stopnia podstawowego w tym zakresie, na mocy art. 1 pkt. 25) m) ustawy z 17.5.90 o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw, przeszły na organy gminy. Punkt ten stwierdza wyraźnie, że do organów gminy należy wydawanie decyzji lokalizacyjnych przewidzianych przez art. 42 ust. 2 ustawy o planowaniu przestrzennym. Artykuł ten regulował kompetencje do wydawania decyzji lokalizacyjnych terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego o właściwości szczególnej do spraw lokalizacji inwestycji.

Zmiany te związane są z wprowadzeniem samorządu terytorialnego oraz podziałem kompetencji należących dotychczas do organów określanych jako terenowe organy administracji państwowej pomiędzy organy organizacji rządowej oraz organy gminy. Odpowiednio do tego, ustawa z 17.5.90 wprowadziła stosowne zmiany do szeregu ustaw, zastępując zwrot "organy administracji państwowej" zwroty "organy administracji rządowej i organy gminy". Ponieważ w przypadku ustawy z 1980r. o ochronie środowiska zmianami tymi nie objęto art. 100 ust. 2, pojawia się pytanie, do jakich organów skierowany jest w obowiązującym stanie prawnym zawarty w tym przepisie obowiązek informowania organizacji społecznych?

Nie ulega wątpliwości, iż skierowany jest on do wojewody, który jest organem administracji rządowej, a więc administracji pozostającej w strukturze administracji państwowej. Pamiętać przy tym należy, iż na mocy art. 7 ustawy z 22.3.90 wojewoda może upoważniać pracowników urzędu wojewódzkiego do załatwiania określonych spraw w jego imieniu. Ustawa ta pozostawia w tym zakresie dużą swobodę wojewodom, w praktyce jednak sprawy lokalizacji powierzają oni pracownikom komórki organizacyjnej odpowiedzialnej za planowanie przestrzenne. Z upoważnieniem do wydawania w imieniu wojewody decyzji lokalizacyjnej związany jest nierozłącznie obowiązek określony w art. 100 ust. 2 ustawy z 1980r. Niezależnie więc od tego, czy i w jakim zakresie w postępowaniu lokalizacyjnym uczestniczą (poprzez uzgodnienia, konsultacje itp.) inne komórki organizacyjne urzędu wojewódzkiego (w tym np. wydział ekologii) czy inne organy administracji (np. woj. komisja ochrony przyrody) wynikający z art. 100 ust. 2 ustawy z 1980r. obowiązek poinformowania organizacji społecznych ciąży jedynie na tej komórce organizacyjnej, która w imieniu wojewody prowadzi postępowanie lokalizacyjne i wydaje decyzję lokalizacyjną (a więc najczęściej na wydziale odpowiedzialnym za planowanie przestrzenne).

Jeżeli chodzi o organy gminy sprawa jest nieco bardziej skomplikowana. Wobec faktu, iż organy gminy nie są organami administracji państwowej, pozostawienie przez ustawę kompetencyjną z 17.5.90 w niezmienionej postaci art. 100 ust. 2 ustawy z 1980r. sugerować by mogło, iż intencją ustawodawcy było nieobjęcie tym przepisem organów gminy. Zwrócić należy jeszcze uwagę, iż zgodnie z generalną normą zawartą w art. 1 ustawy kompetencyjnej z 17.5.90, do właściwości organów gminy przechodzą określone w ustawach zadania i kompetencje należące dotychczas do terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego. Trudno znaleźć jakiekolwiek usprawiedliwienie dla tego, by art. 100 ust. 2 był wyjątkiem od tej reguły, tym bardziej, że art. 31 par. 4 kodeksu postępowania administracyjnego (regulujący generalnie obowiązek informacji organizacji społecznych o toczącym się postępowaniu) odnosi się, na mocy art. 1 pkt 4) b) ustawy z 24.5.90 o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego, zarówno do organów administracji państwowej jak i organów samorządu terytorialnego. Uznać zatem należy, iż pozostawienie w ustawie kompetencyjnej z 17.5.90 bez zmian art. 100 ust. 2 ustawy z 1980r. jest przeoczeniem ustawodawcy, nie zaś efektem świadomej decyzji.

Konkludując, wynikający z art. 100 ust. 2 obowiązek informowania organizacji społecznych ciąży zarówno na wojewodzie jak i na organach gminy decydujących o lokalizacji inwestycji o dużym wpływie na środowisko.

Ps. Nie zapomnijmy powiadomić "organ" o naszym istnieniu, zakresie naszego działania i zainteresowania. Bez tego trudno będzie oczekiwać, że o czymkolwiek nas poinformuje.

(pr)




ZB nr 8(50)/93, sierpień '93

Początek strony