ZB nr 12(54)/93, grudzień '93
EUROPEJSKI DZIEŃ DZIAŁANIA NA RZECZ OPAKOWAŃ EKOLOGICZNYCH
(12.11.93)
W tym tygodniu ludzie w całej Europie wychodzili na ulicę, aby zwrócić
uwagę na ekologiczne koszty opakowań i powstających z nich odpadów. Niektóre produkty
muszą być opakowane dla zabezpieczenia ich przed zniszczeniem. Jednak stosowanie
opakowania tam, gdzie nie jest to konieczne, stanowi marnowanie zasobów naturalnych oraz
powoduje narastanie problemu utylizacji odpadów komunalnych.
Popieramy europejską Sieć Działania na rzecz Opakowań Ekologicznych
(Sustainable Packaging Action Network - SPAN) w żądaniach zapewnienia konsumentom
możliwości wyboru przyjaznych środowisku opakowań wielokrotnego użytku. SPAN tworzy
kilkadziesiąt pozarządowych organizacji ekologicznych, które w swoich krajach prowadzą
kampanie ograniczania ilości odpadów. Koordynatorem Sieci jest Friends of the Earth z
Holandii. W Polsce do Sieci należą: Federacja Zielonych, Ogólnopolskie Towarzystwo
Zagospodarowania Odpadów "3 R" i Polski Klub Ekologiczny.
"O co walczymy,
dokąd zmierzamy?":
Dla czystości środowiska krajów Europy i zdrowia naszych dzieci:
- unikajmy opakowań tam, gdzie jest to możliwe;
- wspierajmy i rozszerzajmy zastosowanie opakowań wielokrotnego użytku;
- tam, gdzie nie jest możliwe uniknięcie opakowania, używajmy go
wielokrotnie i odzyskujmy z niego surowce wtórne po zużyciu.
Opakowania ekologiczne charakteryzuje:
- nieszkodliwość dla ludzkiego zdrowia i życia;
- minimalne zużycie energii i surowców - zarówno w procesie produkcji,
jak i przy przetwarzaniu zużytych opakowań;
- minimalne zanieczyszczenie środowiska podczas produkcji, użytkowania
i utylizacji opakowania - zużyte opakowanie lub wtórny produkt, który z niego powstaje,
trafi w końcu na wysypisko - musi być jako odpad neutralny dla środowiska;
- użycie wielokrotne;
- łatwość odzysku surowców wtórnych - opakowanie musi być tak
zaprojektowane aby było łatwe do ponownego przetworzenia;
- zwiekszenie udziału surowca wtórnego w nowo wyprodukowanym
opakowaniu.
Istnieją systemy dystrybucji oparte na opakowaniach wielokrotnego
użytku. W Polsce przed r. 1989 ponad 95% płynów dostarczanych było konsumentom w szkle -
oczywiście należy ten przestarzały system zmodernizować, lepiej jednak ulepszać, niż
budować od nowa.
Potrzebne są instrumenty ekonomiczne i prawne dla powstrzymania wzrostu
ilości opakowań jednorazowych i niebezpiecznych oraz stworzenia lub wzmocnienia ich
ekologicznych odpowiedników.
OPAKOWANIA W POLSCE
Po otwarciu się Polski na rynki krajów zachodnich załamał się dawny,
proekologiczny system opakowań i ich przerobu. Tradycyjne opakowania ze szkła i papieru
zostały wyparte przez tworzywa sztuczne i laminaty. Obserwujemy także tendencje do
nadmiernego opakowywania produktów.
W 1992r. sprowadzono do naszego kraju:
- 35 mln butelek z PCW
- 92 mln butelek PET
- 51 mln puszek
- 10 mln opakowań laminowanych.
Dodatkowo sami wyprodukowaliśmy dziesiątki milionów podobnych
opakowań. Łącznie każdy z nas "wytwarza" rocznie średnio 250 kilogramów śmieci,
z czego opakowania stanowią aż 20%. Stąd tak ważne jest dokonanie świadomego wyboru przy
zakupie towarów i możliwość wielokrotnego użycia opakowania.
W CZYM KUPOWAĆ...
-
Szkło -
nieszkodliwe dla człowieka i środowiska, opakowania szklane mogą być użyte średnio 15-to
krotnie, zużyte - nadają się w 100 % do przetworzenia jako surowiec wtórny, w Hucie Szkła
w Jarosławiu rozpoczęto produkcję lżejszych i trwalszych butelek nowego typu;
- Papier/tektura
- mogą być kilkakrotnie przetwarzane; wybieraj opakowania papierowe i kartonowe nie
powlekane folią.
W CZYM NIE KUPOWAĆ...
-
Laminaty -
to opakowania typu Tetra Pak ("kartony") - składają się z wielu sklejonych ze
sobą warstw: kartonu, folii plastykowej i aluminium; zupełnie nie nadają się do
przetwarzania i nie ulegają biodegradacji;
- Aluminium
- produkowane z niego puszki i folie nadają się do przetworzenia, jednak proces przerobu
aluminiowych opakowań stanowi poważne źródło zanieczyszczeń - do środowiska mogą m.in.
przedostawać się jedne z najbardziej toksycznych związków znanych człowiekowi: dioksyny i
furany;
- PCW -
tworzywo to jest silnie rakotwórcze - jego cząsteczki (monomery) przedostają się do
opakowanego produktu; stanowi także ogromne zagrożenie dla środowiska, bowiem rozkładając
się wydziela chlor zabijający wszelkie organizmy żywe;
- Polistyren (styropian) - to różne tacki i kubeczki - tworzywo to nie nadaje się do
przetworzenia, nie ulega biodegradacji; często przy jego produkcji używa się szkodliwych
związków freonów niszczących warstwę ozonową Ziemi;
- PET (politereftalan etylenu) i PE (polietylen)- z tych tworzyw produkuje się butelki,
torby i różnorodne folie - wymagają oddzielnego przerobu, co przy ich podobieństwie i
braku prawidłowego systemu oznaczeń nadal stanowi ogromny i nie rozwiązany problem;
tworzywa te nie ulegaj1 biodegradacji, a ich rozkład do postaci proszku trwa ponad 400
lat; mogą być toksyczne ze wzgledu na chemiczne dodatki - barwniki, utwardzacze i kleje.
Opracowanie:
Federacja Zielonych-Kraków,
Ogólnopolskie Towarzystwo Zagospodarowania Odpadów "3 R"
W Pabianicach:
"ZIEMIA TONIE W ŚMIECIACH"
12.11 jest ogólnoeuropejskim Dniem Działań na Rzecz Opakowań
Ekologicznych. W Pabianicach zorganizowaliśmy tematyczny teatrzyk. W centrum Pabianic o
13.00 rozpoczeło się przedstawienie. Taniec wokół zdrowej, pierwotnej ziemi, obrzucenie
ziemi śmieciami oraz jej reanimacja. Wzbudziło to średnie zainteresowanie przechodniów.
Rozsypaliśmy 1000 ulotek. Wśród publiczności zauważyliśmy sekretarza Miasta i szefa
pabianickiego SDRP.
Na informacje o akcji prasa zareagowała miernie; stawił się tylko jeden
dziennikarz.
Robert Jarzebowski
W Warszawie:
12-13.11. ruchy i organizacje ekologiczne z całej Europy, działające w
ramach sieci Sustainable Packaging Action Network (SPAN), przeprowadziły różnorodne akcje
informacyjne. Ich celem było zwrócenie uwagi opinii publicznej, decydentów i
producentów na ekologiczne koszty opakowań i powstających z nich śmieci. Promowano także
przyjazne środowisku opakowania oraz systemy ograniczające ilość produkowanych odpadów i
racjonalne ich wykorzystanie - segregacje, odzysk surowców wtórnych (recykling) i
kompostowanie.
W Polsce "centralne" obchody, które odbyły sie w Warszawie,
zorganizowały Federacja Zielonych i Ogólnopolskie Towarzystwo Zagospodarowania Odpadów
"3 R". Wybraliśmy Stolicę przede wszystkim ze wzgledu na media - możliwość
lepszego nagłośnienia akcji i problemu .
Mimo koszmarnego zimna i dni wolnych od pracy Dzien wypadł całkiem
nieźle! Warszawscy ekolodzy zorganizowali 20-osobową demonstrację na Placu Narutowicza.
Był Bardzo Groźny Smok z Wielką Paszczą, wykonany z opakowań plastykowych i Tetra Paków.
Do tego powiewały szmaty i tektury: SZKLANA BUTELKO WRÓĆ! Pije tylko z butelki.
Miało być jeszcze hasło: "Plastyk rozkłada się dłużej niż Ty...", ale
konserwatyści uznali, że jest zbyt radykalne (na wszelki wypadek podaje tym drugim). W
pobliskim sklepie, za aprobatą pani kierowniczki, przeprowadziliśmy małą akcję
bezpośrednią. Z myślą o dziennikarzach i przygodnych widzach wybraliśmy, co nie było
trudne, kilkanaście zwykle kupowanych produktów żywnościowych nadmiernie lub/i
nieekologicznie opakowanych. Jak sie potem okazało, dwa pozornie dorodne jabłka, które
kupiliśmy w plastykowej siatce, były zgniłe! Dzięki obcisłej siatce nie było widać tej
zgnilizny.
Po pó3toragodzinym demonstrowaniu i rozdawaniu ulotek (patrz tekst s.
8-9), popędziliśmy, przytupując z zimna, do Ministerstwa Ochrony Środowiska. Dzięki
uprzejmości p. Anny Nowowiejskiej, rzeczniczki prasowej MOO, mogliśmy zorganizować w
gmachu Ministerstwa konferencję prasową. Zebranych licznie dziennikarzy (główne
dzienniki, wszystkie stacje radiowe i TV!) przez godzinę trzymał w napieciu Darek Szwed z
FZ-Kraków. Przedstawił ideę SPAN, podejmowane przez Sieć działania, sytuacje i prace
legislacyjne dotyczące problemu opakowań w Europie. Była mowa także o tym, co robimy i
zamierzamy robić dalej, aby zmniejszyć górę śmieci i jej wpływ na środowisko. FZ:
krakowski projekt "10% mniej", zbiórka makulatury i powszechna akcja
edukacyjna; wsparcie dla projektów ustawy ograniczającej (m.in. plastyki) lub zakazującej
(PCW) produkcji i sprowadzania do Polski niektórych typów opakowań. OTZO: kampania
anty-spalarniowa; tworzenie banków informacji nt. proekologicznych metod minimalizacji i
zagospodarowania odpadów. PKE CIOP z Katowic: prowadzenie pierwszego w Polsce, a
wzorowanego na funkcjonujących na Zachodzie, Centrum Informacyjnego o Odpadach Komunalnych
- punkt informacyjny dla lokalnej społeczności.
Na zakończenie konferencji pokazaliśmy dziennikarzom test na wykrywanie
opakowań z PCW: należy podgrzać kawałek drutu i przypiec nim testowane opakowanie
plastykowe, nastepnie ponownie przytrzymać nad płomieniem drut z przywartym doń plastykiem
- jeżeli płomień zabarwi sie na zielono, to testowane świństwo jest wykonane z PCW. My
przebadaliśmy reklamowaną ostatnio w TV butelkę francuskiej wody mineralnej. Test wyszedł
pozytywnie, to znaczy negatywnie dla środowiska!
Nasze działania pozytywnie i obszernie przedstawiły media: informacja w
głównym wydaniu Wiadomości, w programach radiowych i prasie - Rzeczpospolita, Gazeta
Wyborcza.
Do akcji SPAN włączyły się także inne ośrodki i organizacje w Polsce.
Polski Klub Ekologiczny z Gdańska przygotował wystawę o opakowaniach. Miedzyuczelniane
Lobby Ekologiczne organizowało całotygodniowy cykl informacyjny na temat problemu
odpadów. Słychać było także o innych grupach Federacji Zielonych: z Niska, Pabianic,
Mielca i Pruszkowa.
Organizatorzy dziekują Milieukontakt Oost Europa z Holandii za życzliwą
pomoc finansową, bez której nie byłoby możliwe zorganizowanie i przeprowadzenie akcji w
Warszawie.
Paweł Głuszyński, OTZO
PYTANIE
Wicedyrektor Departamentu Ochrony Powietrza i Powierzchni Ziemi, pan
Stanisław Kamiński, zapewnił mnie w liście, że aktualnie w Polsce nie buduje się
spalarni odpadów komunalnych. Czyżby zaprzestano budowy spalarni w Dąbrowie Górniczej,
w której miały być spalane także odpady komunalne? [patrz ZB # 1(43)]
Janek
ZB nr 12(54)/93, grudzień '93
Początek strony