"Zielone Brygady. Pismo Ekologów" nr 1 (55), Styczeń '94


PIERWSZE SPOTKANIE FUNDUSZY OCHRONY ŚRODOWISKA W BUDAPESZCIE

Zgromadzenie Ogólne Regionalnego Centrum Ekologicznego apeluje o nowe fundusze BUDAPESZT. Szefowie narodowych funduszy ochrony środowiska Węgier i Słowacji oraz wiceprezesi funduszy Bułgarii, Czech i Polski spotkali się 2.12.93 po raz pierwszy w Budapeszcie, by wymienić doświadczenia w kierowaniu funduszami w swoich krajach. Tych 5 narodowych funduszy, których łączny budżet wynosi ponad 600 mln $, zbiera opłaty, podatki i kary z tytułu użytkowania środowiska i przeznacza te pieniądze na wspierania przedsięwzięć ekologicznych.
Wśród uczestników seminarium, zorganizowanego przez Regionalne Centrum Ekologiczne na Europę Środkową i Wschodnią (Regional Environmetal Center for Central and Eastern Europe - REC) byli: Cvetanka Atanassova, dyrektor Departamentu Ekonomicznego Ministerstwa Ochrony Środowiska Bułgarii, Jaroslav Nevyjel i Antonin Kadleček, dyrektorzy z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska Republiki Czech, Sandor Hargitai, prezes Centralnego Funduszu Ochrony Środowiska Węgier, Jerzy Kędzierski, wiceprezes, i Wojciech Bieńkowski, szef Zespołu Współpracy z Zagranicą Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Polsce oraz Milan Hejcik, dyrektor Państwowego Funduszu Środowiska Republiki Słowackiej.
Środki zebrane przez narodowy fundusz każdego z tych krajów wykorzystywane są do finansowania jedynie takich przedsięwzięć ekologicznych, które odpowiadają priorytetom ochrony środowiska danego kraju i spełniają określone kryteria. Większość funduszy za najważniejsze tematy dla finansowych zadań uznaje zanieczyszczenie wody i powietrza. Inne priorytety to minimalizacja odpadów, zachowanie zasobów naturalnych, wprowadzenie urządzeń obniżających emisje zanieczyszczeń w przemyśle oraz edukacja ekologiczna. Na ogół pieniądze są wypłacane w postaci dotacji, niskooprocentowanych kredytów i gwarancji kredytowych.
Poza polskim funduszem, który posiada odrębną strukturę, fundusze narodowe są częścią ministerstw. Cały dochód ze źródeł związanych z ochroną środowiska nie stanowi części budżetu narodowego. Jednakże wpływy funduszu są czasami uzupełniane kwotami przyznanymi z budżetu narodowego lub środkami organizacji międzynarodowych. Przedstawiciele funduszy odnotowali pewne wspólne problemy. Opisywali trudności w pogodzeniu sponsorowanej przez siebie działalności z narodowymi priorytetami ochrony środowiska, łączeniu polityki funduszy ze strategią przemian gospodarczych swoich krajów i przezwyciężaniem ograniczeń rodzimych systemów bankowych. Uzgodnili, że będą utrzymywać regularne kontakty, by informować się nawzajem o swoich postępach w rozwiązywaniu tych problemów.
W seminarium udział wziął również Maciej Nowicki, prezes, i Marianna Nyczaj, dyrektor ds. finansów Fundacji "EKOFUNDUSZ" w Warszawie. "EKOFUNDUSZ" jest pierwszą instytucją, która zorganizowała ekokonwersję zadłużenia zagranicznego. Fundacja ta powstała w 1992r., w ślad za uzyskaną rok wcześniej zgodą 17 krajów - wierzycieli z Klubu Paryskiego na zamianę 10% polskiego zadłużenia na inwestycje w sferze ochrony środowiska. Klub Paryski ustalił, że ta redukcja długu musi opierać się na oddzielnych dwustronnych porozumieniach pomiędzy Polską a krajami - wierzycielami. Dotąd 3 kraje zawarły takie porozumienia - Stany Zjednoczone, Francja i Szwajcaria. Pełna potencjalna kwota długu, który Polska mogłaby zredukować za pomocą tego mechanizmu, wynosi ok. 3,1 biliona $.
"EKOFUNDUSZ" przeznacza swoje środki na przedsięwzięcia, które służą rozwiązaniu następujących ponadgranicznych problemów ekologicznych:
* zanieczyszczenie powietrza;
* emisja gazów cieplarnianych;
* ochrona Morza Bałtyckiego;
* zachowanie biologicznej różnorodności polskiej przyrody.
W pierwszym roku swojej działalności "EKOFUNDUSZ" wsparł 25 projektów na łączną kwotę około 20 mln. Przykłady inwestycji "EKOFUNDUSZU" to zakłady odsiarczające w "Czarnym Trójkącie" i Skawinie pod Krakowem, budowa jedenastu oczyszczalni ścieków i zastąpienie węgla energią geotermalną w Pyrzycach.
Seminarium funduszy ochrony środowiska było sesją otwierającą pierwsze spotkanie Zgromadzenia Ogólnego Regionalnego Centrum Ekologicznego. 29 członków Zgromadzenia Ogólnego reprezentuje grupy i instytucje, z którymi Centrum współpracuje, a wśród nich zachodnie rządy - fundatorów, 10 rządów Europy Środkowej i Wschodniej, które Centrum obsługuje, organizacje pozarządowe, międzynarodowe organizacje rozwoju oraz środowisko biznesu. Przewodniczący Zgromadzenia Ogólnego Robert De Bauw powiedział, że rolą tego ciała jest "doradzać Radzie Dyrektorów REC w sprawie inicjatyw strategicznych, kwestii polityki, rozwoju programowego i w sprawach finansowych istotnych dla przetrwania Centrum". De Bauw był poprzednio jednym z dyrektorów w Komisji Wspólnot Europejskich w Brukseli. Był również członkiem Rady Nadzorczej REC w latach 1990-1993.
W swej deklaracji Zgromadzenie Ogólne uznało żywotną rolę REC w Europie Lrodkowej i Wschodniej we wspieraniu uczestnictwa organizacji pozarządowych w podejmowaniu decyzji w sprawach ochrony środowiska. Zgromadzenie wyraziło swe poparcie dla misji i bieżących programów REC i wezwało REC do podjęcia działań służących zapewnieniu Centrum bezpieczeństwa finansowego. Po r. '95, kiedy wygasną zobowiązania finansowe obecnych sponsorów, przyszłość finansowa REC jest niepewna. Zgromadzenie Ogólne zaapelowało do fundatorów REC, rządów G-24, krajów w regionie, międzynarodowych organizacji rozwoju i środowiska biznesu, by kontynuowały wsparcie dla działań REC i zapewniły nowe fundusze. Regionalne Centrum Ekologiczne na Europę Środkową i Wschodnią jest niezależną, niedochodową fundacją. Zostało utworzone w 1990 przez Węgry, USA i Komisję Wspólnot Europejskich. Do grona sponsorów od tego czasu dołączyło 7 innych rządów. Do głównych obszarów działalności REC należą programy dotacji, program wymiany informacji, który daje dostęp do ekologicznych baz danych i raportów; program stypendialny dla młodych działaczy organizacji pozarządowych oraz program inicjatyw REC, który stanowi forum dla wymiany doświadczeń grup ze Wschodu i Zachodu w rozwiązywaniu kluczowych problemów ekologicznych. Obecnie REC ma biura w Bratysławie, Budapeszcie, Bukareszcie, Sofii i Warszawie.
Małgorzata Koziarek

Redakcja "Zielonych Brygad" składa serdeczne podziękowania
za pozytywne rozpatrzenie próśb o dotację:

Regionalnemu Centrum Ekologicznemu,
Fundacji Mashalla,
Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży.

"Zielone Brygady. Pismo Ekologów" nr 1 (55), Styczeń '94