"Zielone Brygady. Pismo Ekologów" nr 1 (55), Styczeń '94
PIERWSZE SPOTKANIE FUNDUSZY OCHRONY ŚRODOWISKA W BUDAPESZCIE
Zgromadzenie Ogólne Regionalnego Centrum Ekologicznego apeluje o nowe
fundusze BUDAPESZT. Szefowie narodowych funduszy ochrony środowiska Węgier i
Słowacji oraz wiceprezesi funduszy Bułgarii, Czech i Polski spotkali się 2.12.93
po raz pierwszy w Budapeszcie, by wymienić doświadczenia w kierowaniu funduszami
w swoich krajach. Tych 5 narodowych funduszy, których łączny budżet wynosi ponad
600 mln $, zbiera opłaty, podatki i kary z tytułu użytkowania środowiska i
przeznacza te pieniądze na wspierania przedsięwzięć ekologicznych.
Wśród uczestników seminarium, zorganizowanego przez Regionalne Centrum
Ekologiczne na Europę Środkową i Wschodnią (Regional Environmetal Center for
Central and Eastern Europe - REC) byli: Cvetanka Atanassova, dyrektor
Departamentu Ekonomicznego Ministerstwa Ochrony Środowiska Bułgarii, Jaroslav
Nevyjel i Antonin Kadleček, dyrektorzy z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
Republiki Czech, Sandor Hargitai, prezes Centralnego Funduszu Ochrony Środowiska
Węgier, Jerzy Kędzierski, wiceprezes, i Wojciech Bieńkowski, szef Zespołu
Współpracy z Zagranicą Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Polsce oraz Milan Hejcik, dyrektor Państwowego Funduszu Środowiska
Republiki Słowackiej.
Środki zebrane przez narodowy fundusz każdego z tych krajów wykorzystywane
są do finansowania jedynie takich przedsięwzięć ekologicznych, które odpowiadają
priorytetom ochrony środowiska danego kraju i spełniają określone kryteria.
Większość funduszy za najważniejsze tematy dla finansowych zadań uznaje
zanieczyszczenie wody i powietrza. Inne priorytety to minimalizacja odpadów,
zachowanie zasobów naturalnych, wprowadzenie urządzeń obniżających emisje
zanieczyszczeń w przemyśle oraz edukacja ekologiczna. Na ogół pieniądze są
wypłacane w postaci dotacji, niskooprocentowanych kredytów i gwarancji
kredytowych.
Poza polskim funduszem, który posiada odrębną strukturę, fundusze narodowe
są częścią ministerstw. Cały dochód ze źródeł związanych z ochroną środowiska
nie stanowi części budżetu narodowego. Jednakże wpływy funduszu są czasami
uzupełniane kwotami przyznanymi z budżetu narodowego lub środkami organizacji
międzynarodowych. Przedstawiciele funduszy odnotowali pewne wspólne problemy.
Opisywali trudności w pogodzeniu sponsorowanej przez siebie działalności z
narodowymi priorytetami ochrony środowiska, łączeniu polityki funduszy ze
strategią przemian gospodarczych swoich krajów i przezwyciężaniem ograniczeń
rodzimych systemów bankowych. Uzgodnili, że będą utrzymywać regularne kontakty,
by informować się nawzajem o swoich postępach w rozwiązywaniu tych
problemów.
W seminarium udział wziął również Maciej Nowicki, prezes, i Marianna
Nyczaj, dyrektor ds. finansów Fundacji "EKOFUNDUSZ" w Warszawie. "EKOFUNDUSZ"
jest pierwszą instytucją, która zorganizowała ekokonwersję zadłużenia
zagranicznego. Fundacja ta powstała w 1992r., w ślad za uzyskaną rok wcześniej
zgodą 17 krajów - wierzycieli z Klubu Paryskiego na zamianę 10% polskiego
zadłużenia na inwestycje w sferze ochrony środowiska. Klub Paryski ustalił, że
ta redukcja długu musi opierać się na oddzielnych dwustronnych porozumieniach
pomiędzy Polską a krajami - wierzycielami. Dotąd 3 kraje zawarły takie
porozumienia - Stany Zjednoczone, Francja i Szwajcaria. Pełna potencjalna kwota
długu, który Polska mogłaby zredukować za pomocą tego mechanizmu, wynosi ok. 3,1
biliona $.
"EKOFUNDUSZ" przeznacza swoje środki na przedsięwzięcia, które służą
rozwiązaniu następujących ponadgranicznych problemów ekologicznych:
* zanieczyszczenie powietrza;
* emisja gazów cieplarnianych;
* ochrona Morza Bałtyckiego;
* zachowanie biologicznej różnorodności polskiej przyrody.
W pierwszym roku swojej działalności "EKOFUNDUSZ" wsparł 25 projektów na
łączną kwotę około 20 mln. Przykłady inwestycji "EKOFUNDUSZU" to zakłady
odsiarczające w "Czarnym Trójkącie" i Skawinie pod Krakowem, budowa jedenastu
oczyszczalni ścieków i zastąpienie węgla energią geotermalną w Pyrzycach.
Seminarium funduszy ochrony środowiska było sesją otwierającą pierwsze
spotkanie Zgromadzenia Ogólnego Regionalnego Centrum Ekologicznego. 29 członków
Zgromadzenia Ogólnego reprezentuje grupy i instytucje, z którymi Centrum
współpracuje, a wśród nich zachodnie rządy - fundatorów, 10 rządów Europy
Środkowej i Wschodniej, które Centrum obsługuje, organizacje pozarządowe,
międzynarodowe organizacje rozwoju oraz środowisko biznesu. Przewodniczący
Zgromadzenia Ogólnego Robert De Bauw powiedział, że rolą tego ciała jest
"doradzać Radzie Dyrektorów REC w sprawie inicjatyw strategicznych, kwestii
polityki, rozwoju programowego i w sprawach finansowych istotnych dla
przetrwania Centrum". De Bauw był poprzednio jednym z dyrektorów w Komisji
Wspólnot Europejskich w Brukseli. Był również członkiem Rady Nadzorczej REC w
latach 1990-1993.
W swej deklaracji Zgromadzenie Ogólne uznało żywotną rolę REC w Europie
Lrodkowej i Wschodniej we wspieraniu uczestnictwa organizacji pozarządowych w
podejmowaniu decyzji w sprawach ochrony środowiska. Zgromadzenie wyraziło swe
poparcie dla misji i bieżących programów REC i wezwało REC do podjęcia działań
służących zapewnieniu Centrum bezpieczeństwa finansowego. Po r. '95, kiedy
wygasną zobowiązania finansowe obecnych sponsorów, przyszłość finansowa REC jest
niepewna. Zgromadzenie Ogólne zaapelowało do fundatorów REC, rządów G-24, krajów
w regionie, międzynarodowych organizacji rozwoju i środowiska biznesu, by
kontynuowały wsparcie dla działań REC i zapewniły nowe fundusze. Regionalne
Centrum Ekologiczne na Europę Środkową i Wschodnią jest niezależną, niedochodową
fundacją. Zostało utworzone w 1990 przez Węgry, USA i Komisję Wspólnot
Europejskich. Do grona sponsorów od tego czasu dołączyło 7 innych rządów. Do
głównych obszarów działalności REC należą programy dotacji, program wymiany
informacji, który daje dostęp do ekologicznych baz danych i raportów; program
stypendialny dla młodych działaczy organizacji pozarządowych oraz program
inicjatyw REC, który stanowi forum dla wymiany doświadczeń grup ze Wschodu i
Zachodu w rozwiązywaniu kluczowych problemów ekologicznych. Obecnie REC ma biura
w Bratysławie, Budapeszcie, Bukareszcie, Sofii i Warszawie.
Małgorzata Koziarek
Redakcja "Zielonych Brygad" składa serdeczne podziękowania
za pozytywne rozpatrzenie próśb o dotację:
Regionalnemu Centrum Ekologicznemu,
Fundacji Mashalla,
Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży.
"Zielone Brygady. Pismo Ekologów" nr 1 (55), Styczeń '94