22 kwietnia mamy Dzień Ziemi. 26 kwietnia przypada kolejna, tym razem ósma rocznica katastrofy w Czarnobylu. Dzień Ziemi obchodzić na pewno warto. Czy rocznicę katastrofy w Czarnobylu obchodzić warto? Nie zamierzam tu rozstrzygać tego pytania. Z jednej strony - przypominania o tej katastrofie nigdy nie dość. Z drugiej zaś strony zdaję sobie sprawę, ile wysiłku kosztuje każda akcja. I jak szczupłe są środki rzeczywiście działających ekologów. Myślę jednak, że podczas Dnia Ziemi (to tylko 4 dni wcześniej) warto o tej rocznicy przynajmniej wspomnieć. To tak niewiele kosztuje! Ale by wspomnieć, to trzeba pamiętać. I właśnie po to artykuł ten piszę. A wspomnieć warto tym bardziej, że coraz więcej znaków w prasie i telewizji wskazuje, że nasi rodzimi chłopcy-atomowcy (czytaj: poważni eksperci) zamierzają uszczęśliwić Polskę jakimś drugim Żarnowcem. Na przeszkodzie stanąć może jedynie brak pieniędzy i świadomość społeczeństwa, o którą - profilaktycznie - zadbać warto. Bo na polityków nie ma co liczyć. Świadomość ekologiczna naszych elit poli tycznych jest politowania godna.

By o czymś wspomnieć, nie wystarczy jednak tylko o tym pamiętać. Trzeba jeszcze mieć coś do powiedzenia. Sporo informacji na temat katastrofy w Czarnobylu (i w ogóle energetyki jądrowej) można znaleźć choćby w pracy "Zweryfikowana ocena energii jądrowej" Christophera Flavina z Worldwatch Institute. Praca ta została wydana po polsku w "Raporcie o stanie świata 1985- 1988", PWE, Warszawa, 1990. Dla zainteresowanych, którzy do tego (lub innego) dzieła mogą przed Dniem Ziemi nie dotrzeć wypiszę kilka syntetycznych informacji.

Bezpośrednio w wyniku awarii zginęło 31 osób, 1000 zostało rannych, 135 tysięcy ludzi ewakuowano, straty materialne - minimum 3 mld dolarów. Robert Gale, amerykański lekarz, który uczestniczył w akcji ratowania, ofiar ocenił, że wskutek katastrofy na raka umrze od 5 do 50 tys. ludzi.
Dość tych liczb. Dokładnych rozmiarów katastrofy ustalić się zresztą nie da.

-- Ilu ludzi ucierpiało i ilu jeszcze ucierpi na skutek katastrofy, wie tylko Bóg. I może diabeł, bo przecież to wszystko jest skutkiem działania jakiejś strasznej, ciemnej siły. Wiemy tylko, że ofiary liczą się na miliony -- powiedział w wywiadzie dla >>Serwisu Ochrony Środowiska<< Walerij Bujwoł, członek Białoruskiego Frontu Narodowego. -- W tej chwili jedna trzecia terytorium Białorusi, na którym żyją trzy miliony ludzi, to strefa katastrofy czarnobylskiej. Niektórzy uczeni (a są to autorytety międzynarodowe, jak akademik Pietriajew czy docent Malko) uważają nawet, że jest o wiele gorzej i że połowa terytorium Białorusi nie nadaje się do życia. Na tych terenach nie można niczego siać ani hodować, ludziom nie wolno spacerować po lesie, zbierać grzybów, kąpać się w rzekach i jeziorach. Według wszelkich przyjętych norm międzynarodowych należałoby stamtąd wysiedlić wszystkich ludzi.

Cytowana wyżej wypowiedź Walerija Bujwoła jest fragmentem obszernego z nim wywiadu na temat katastrofy w Czarnobylu przeprowadzonego 3 lata temu przez Jana Załęskiego (SOŚ nr 16,17/91, s. 3-5).

Pora kończyć. I wyjaśnić "czekoladowy" tytuł artykułu. Do tego celu pozwolę sobie wykorzystać cytat z własnego tekstu "Wybuch w >fabryce czekolady<" ("Wieści" z 28.4.91). Cytat ten dedykuję chłopcom-atomowcom (czytaj: poważnym ekspertom).

Elektrownie jądrowe są >>tak bezpieczne, jak fabryki czekolady<<. Takie stwierdzenie zawierał artykuł >>Powaby energetyki jądrowej<< wydrukowany w poważnym piśmie >>The Economist<< 29 marca 1986 roku. Niecały miesiąc później, 26 kwietnia, dokładnie 24 minuty po godzinie pierwszej w nocy, w - położonej około sto kilometrów na północ od Kijowa - czarnobylskiej elektrowni jądrowej nastąpiła awaria.

W niniejszym liście prosimy was o wsparcie działań zmierzających do wstrzymania budowy elektrowni atomowej w Mochovcach na Słowacji.

Słowackie przedsiębiorstwo energetyczne (SEP) planuje obecnie zakończenie tej inwestycji przy współudziale zachodnich partnerów (Electricite de France, Bayernwerke, Preussen Elektra). Elektrownia ta jest położona około 100km na wschód od Bratysławy. Znajdują się tam 4 radzieckie reaktory typu 440/213. Reaktory 1 i 2 są ukończone w 90-95%, natomiast 3 i 4 w 50-60%. Urządzenia te są podobne do bloku V wschodnioniemieckiej elektrowni Greifswald, zamkniętego po zjednoczeniu Niemiec z powodu niespełniania przez niego zachodnioniemieckich norm bezpieczeństwa. Prace budowlane w Mochovcach zostały wstrzymane w 1991 roku z powodu braku funduszy. Obecnie Słowacja wraz z zachodnimi firmami zwróciła się do Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBRD) i EUROATOMU o wsparcie finansowe. EBRD wykluczył możliwość finansowania budowy bloków 3 i 4, tak więc rozmowy dotyczą dokończenia reaktorów 1 i 2.

Jak możecie nam pomóc?

Na Słowacji narasta ruch przeciwko tej budowie i chcielibyśmy was prosić o:

1. wysyłanie listów do EBRD i Wspólnoty Europejskiej sprzeciwiających się finansowaniu budowy przez EBRD i EUROATOM. Załączyliśmy przykładowy list. Jeżeli wasz kraj jest członkiem EBRD lub EUROATOMU, to wasze listy będą bardzo ważne w przekonaniu tych instytucji do niefinansowania tej inwestycji;
   
2. zorganizowanie spotkania z dyrektorem krajowym EBRD (każdy kraj - członek tego banku ma takiego) i przekazanie mu waszego protestu;
   
3. zorganizowanie spotkania z ministrem finansów lub z ministrem odpowiedzialnym za kontakty i przekazywanie funduszy do EBRD i EUROATOMU oraz przekazanie mu waszego protestu przeciwko finansowaniu budowy w Mochovcach z pieniędzy waszego kraju;
   
4. przedsięwzięcie akcji mających na celu wyeksponowanie zaangażowania firm zachodnich: Preussen Elektra, Bayerwerke i Electricite de France w dokończeniu budowy w Mochovcach.

Będziemy bardzo wdzięczni, jeśli tylko wyślecie list. Spotkania i protesty przez was zorganizowane będą oczywiście miały większy wpływ na rozwój sytuacji. Doceniamy każdą pomoc w walce przeciwko dokończeniu budowy tej niebezpiecznej i kosztownej elektrowni atomowej na Słowacji. NGO ze Słowacji i Austrii będą współpracowały w tej sprawie i jeżeli potrzebujecie dodatkowych informacji ,kontaktujcie się z nami.

Jedna z bardzo popularnych w Tyrolu gazet codziennych "Tiroler Tageszeitung" rozpoczęła od lutego br. akcję "Gazeta dzisiejsza z wczorajszej". W 550 miejscach sprzedaży gazety ustawiono pojemniki, do których wrzuca się przeczytane egzemplarze. Do kontenerów lądują tylko stare "TT", żadna inna makulatura (co znając samodyscyplinę Austriaków i ich wrażliwość na problemy ochrony środowiska doskonale funkcjonuje). Dostawca prasy przywożąc np. do kiosku nowe wydanie, równocześnie opróżnia pojemniki z makulaturą. Stare gazety wędrują bezpośrednio do fabryki produkującej papier dla "TT". Wg dokładnych obliczeń pomysłodawców 4 z każdych 5 gazet wydrukowane zostaną na papierze z makulatury. Aż nie do wiary! Ciekawe, co na to nasze dzienniki. Może np. "Gazeta Wyborcza" spróbuje podjąć podobną inicjatywę? Zsumujmy jeszcze raz jej zalety:

• gazeta drukowana na papierze z makulatury - oszczędność drewna, energii, wody:
  
• pojemniki ustawione w miejscu, gdzie kupuje się gazetę - nie trzeba specjalnie odnosić makulatury do punktu skupu, po prostu idąc po dzisiejsze wydanie bierzesz ze sobą wczorajszą gazetę i przed kioskiem wrzucasz do kontenera;
  
• zbierany jest papier jednego gatunku, co znacznie ułatwia późniejszy przerób;
  
• do transportu makulatury nie zużywa się ani litra benzyny dodatkowo, nie potrzeba dodatkowych kursów samochodów dostawczych - jest ona odbierana przez to samo auto, które dowozi aktualne wydanie gazety;
  
• odciążone zostają punkty skupu makulatury.