ZB nr 8(62)/94, sierpień '94
Poniższy tekst jest (nieznacznie skróconym) tłumaczeniem RACHEL'S HAZARDOUS
WASTE NEWS #390 i # 391 odpowiednio z 19 i 26.5.94. Przedstawia on najnowsze
informacje nt. zagrożenia powodowanego przez dioksyny, w dodatku pochodzące z
niepodważalnego źródła: Amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska (EPA). Niestety
raport EPA został napisany w bardzo specjalistycznym języku, przez co może być
mało czytelny dla przeciętnego czytelnika. Mimo to decydujemy się na
opublikowanie jego omówienia, gdyż bez wątpienia będzie on stanowił silny oręż w
działaniach przeciw spalarniom, na rzecz proekologicznego zagospodarowania
odpadów i o czyste środowisko w ogóle.
RACHEL'S HAZARDOUS WASTE NEWS (informator Racheli o niebezpiecznych odpadach)
jest biuletynem informacyjnym Environmental Research Foundation (Fundacja Badań
Środowiskowych) P.O. Box 5036, Annapolis, MD 21403, fax (410) 263-
8944; erf@igc.apc.org. Biuletyn
można otrzymać listownie z Environmental Research Foundation lub poprzez
anonymous ftp z ftp.std.com/periodicals/rachel i poprzez gopher: server@gopher.std.com server@envirolink.orgi server@igc.apc.org.
(pr)
raport Agencji Ochrony Środowiska USA
DIOKSYNY GROŹNIEJSZE NIŻ PRZYPUSZCZANO
Po trzech latach studiów Agencja Ochrony Środowiska USA (EPA) jest tuż przed
opublikowaniem 9-tomowego opracowania "ponowna naukowa ocena" dioksyn i
dioksynopodobnych chemikaliów włączając dwubenzofurany i niektóre PCB
(polichlorowane dwufenyle). PCB są truciznami przemysłowymi, których stosowanie
jest zakazane w USA z uwagi na szeroko rozprzestrzenione zniszczenia
środowiskowe. Dioksyny i furany są wysoce toksycznymi produktami ubocznymi
pewnych operacji przemysłowych włączając spalanie, spopielanie opon, spalanie
węgla i oleju, produkcję papieru i niektórych pestycydów, wytopu metali i być
może spalin silnika diesel'a. Istnieją prawdopodobnie również inne źródła.
Dioksyny i furany powstają, gdy chlor łączy się z innymi chemikaliami w wysokich
temperaturach.
W r. 1990, przemysły wytwarzające chlor i papier prowadziły kampanię aby zmusić
EPA do podjęcia generalnego przeglądu wiedzy o dioksynach (Rachel Hazardous
Waste News - RHWN # 275). Obecnie jest niewątpliwie oczywiste, że ponowna ocena
nie zakończyła się takim wynikiem na jaki te przemysły miały nadzieję.
Otrzymaliśmy dwie wstępne wersje raportu końcowego EPA dotyczącego ponownej
oceny dioksyn zatytułowane "Rozdział 9 - charakterystyka zagrożenia dioksynami i
związkami pokrewnymi" datowane 7.3. i 2.5.94. Niektóre konkluzje wersji z 2.5.
były przedstawione w New York Times z 11.5.94 [1]. To co przedstawiamy poniżej
jest oparte całkowicie na wersji z 2.5. Numery stron w nawiasach kwadratowych
odnoszą się do tej wersji.
EPA zidentyfikowała 30 dioksynopodobnych chemikaliów (7 prawdziwych dioksyn, 10
furanów i 13 PCB), które mają dioksynopodobną charakterystykę. Wstępny raport
EPA opisuje toksyczność wszystkich tych 30 chemikaliów razem; w tej dyskusji
traktujemy je po prostu jako dioksyny.
EPA stwierdziła, że:
** Ze względu na skutki nierakotwórcze takie jak uszkodzenie systemów:
rozrodczego, wydzielania wewnętrznego i immunologicznego ptaków, ryb, ssaków
(włączając ludzi) dioksyna jest znacznie bardziej toksyczna niż uprzednio
przypuszczano [str. 35];
Agencja stwierdza, "Rzeczywiście, bazując na studiach tradycyjnej toksykologii
związki te są ekstremalnie efektywne w powodowaniu różnorodnych skutków na
poziomie setek lub tysięcy razy niższym niż większość związków chemicznych
będących przedmiotem zainteresowania z punktu widzenia środowiska [str. 1].
Oraz: "Ze studiów w populacji ludzkiej jak również u zwierząt laboratoryjnych
oraz z dodatkowych danych doświadczalnych wynika adekwatny dowód wspomagający
konkluzję, że w wyniku ekspozycji dioksynami i innymi pokrewnymi związkami
prawdopodobne jest wystąpienie u ludzi wielu (dużej ilości) skutków [str. 49]."
** Najsilniejszy wpływ dioksyn jest obserwowany w systemie rozrodczym, systemie
wydzielania wewnętrznego (hormonalnym) i systemie immunologicznym. Najbardziej
wrażliwe ze wszystkich są noworodki i płody poddane ekspozycji w macicy. U
ssaków pourodzeniowe zmiany funkcjonalne, włączając zachowanie w uczeniu się i
rozwój systemu rozrodczego, są zjawiskami rozwojowymi najbardziej wrażliwymi na
ekspozycję dioksynami w okresie przed narodzeniem. Rozwijający się system
immunologiczny może być także wysoce wrażliwy [str. 36]. Innymi słowy narażenie
ssaków (włączając ludzi) na ekspozycję dioksynami na krótko przed narodzeniem
najprawdopodobniej wpływa szkodliwie na rozwój intelektualny oraz system
immunologiczny. System immunologiczny ochrania przed chorobami bakteryjnymi i
wirusowymi oraz rakiem, zatem uszkodzenie systemu immunologicznego może
spowodować inne poważne choroby.
** Niektóre z silnych skutków działania dioksyn są zauważalne u ludzi przy
poziomach ekspozycji dioksynami już występującymi w populacji Stanów
Zjednoczonych [str. 34, 37 oraz tabela 9-3 występująca po stronie 43]. EPA
stwierdza, "Niektóre ze skutków działania dioksyn i pokrewnych związków były
obserwowane u zwierząt laboratoryjnych oraz u ludzi na poziomach bliskich
poziomom na które ludzie z głównej populacji są już narażeni [str. 47]. I dalej:
"U ludzi, nieznaczne zmiany w aktywności enzymów wskazujące na zmiany wątroby, w
poziomach cyrkulujących hormonów rozrodczych u mężczyzn, w zmniejszonej
tolerancji glukozy oraz w zmianach komórkowych związanych z funkcjami ochronnymi
sugerują zdolność do niekorzystnych wpływów uderzeniowych na ludzki metabolizm,
biologię rozrodczości oraz ochronne zdolności na lub w obrębie jednego rzędu
wielkości przeciętnego poziomu tła obciążającego organizm [str. 49 - 50]. Innymi
słowy, przeciętne poziomy dioksyn już znajdujących się w organizmach
przeciętnych Amerykanów, lub poziomy nie więcej niż 10 razy wyższe od poziomów
przeciętnych, wydają się być zdolne do uszkodzenia systemu immunologicznego,
zmniejszenia ilości hormonów seksu w strumieniu krwi mężczyzn, oddziaływania na
metabolizm glukozy (warunek wskazujący cukrzyce) i powodowania innych
negatywnych zmian w zdrowiu i samopoczuciu.
Tabela 9-3 pokazuje, że przeciętna ilość dioksyny u Amerykanów wynosi 9
nanogramów na kilogram (ng/kg) ciężaru ciała (nanogram jest bilionową częścią
grama, a w jednej uncji jest 28 gramów). Tabela 9-3 pokazuje także, że ilość
hormonów seksu zmniejszyła się u mężczyzn z 13 ng/kg, zmiany w tolerancji
glukozy były obserwowane u ludzi z 14ng/kg, zmniejszony wzrost jest zauważalny u
ludzi posiadających 47 ng/kg, "endometriosis" występuje u małp posiadających 27
ng/kg.
Wewnątrz ogółu społeczeństwa, niektórzy ludzie otrzymują niższą niż przeciętna
dawkę dioksyn, a inni otrzymują wyższą niż przeciętna dawka z powodu ich diety,
życia w pobliżu urządzeń emitujących dioksyny, narażenia na ekspozycję podczas
pracy itd. EPA stwierdza: "Niektórzy bardziej eksponowani członkowie populacji
mogą ponosić ryzyko kilku przeciętnych efektów włączając rozwijającą się
toksyczność, obniżoną zdolność rozrodczą mężczyzn wynikającą ze zmniejszonej
ilości spermy, większego prawdopodobieństwa niskiego wzrostu u kobiet,
zmniejszonej zdolności do sprostania zagrożeniom systemu immunologicznego i
innych [str. 50].
** Skutki rakotwórcze dioksyn są gorsze niż uprzednio przypuszczano. EPA
stwierdza teraz lakonicznie, że dioksyna "prawdopodobnie przedstawia rakotwórcze
zagrożenie dla ludzkości" [str. 52] a także, że dioksyna "prawdopodobnie
zwiększa śmiertelność u ludzi z powodu kilku odmian raka" [str. 31].
EPA szacuje rozmiary zagrożenia rakiem ze strony dioksyn następująco: "Modelowe
oszacowania sugerują, że jeżeli dioksyny i pokrewne związki zostaną dodane do
zagrożenia człowieka rakiem, ciągła ekspozycja tła może przejawiać się wyższym
skokiem zagrożenia populacji rakiem, oszacowanym w przedziale od jeden na 10
tysięcy (10-4) do jeden na tysiąc (10-3), co jest związane z ekspozycją na
dioksynę i pokrewne związki" [str. 43-44]. Innymi słowy EPA oszacowała z dużym
prawdopodobieństwem, że istniejące poziomy dioksyny w populacji Stanów
Zjednoczonych mogą odpowiadać za spowodowanie raka gdzieś pomiędzy jeden na
każde dziesięć tysięcy ludzi, a jeden na każdy tysiąc ludzi podczas ludzkiego
życia (70 lat). Ponieważ jest 250 milionów Amerykanów, EPA stwierdza, że
istniejący poziom dioksyn może powodować gdzieś pomiędzy 25.000 a 250.000
przypadków raka na długości ludzkiego życia (70 lat) lub 350 do 3.500 nowych
przypadków raka każdego roku.
EPA wyraża to samo ryzyko także w inny sposób. Agencja stwierdza, że ilość
dioksyn odpowiedzialna za spowodowanie jednego zagrożenia rakiem na milion
odpowiada dziennej dawce 0,01 pikograma dioksyny na kilogram ciężaru ciała [str.
43]. (Pikogram jest trylionową częścią grama.) EPA stwierdza, że przeciętna
dzienna dawka dioksyn wśród Amerykanów wynosi obecnie 3 - 6 pikogramów na
kilogram ciężaru ciała [str. 50] lub 300 do 600 razy więcej od poziomu
zagrożenia jeden na milion.
Jeżeli oszacowanie EPA zagrożenia rakiem spowodowanego dioksyną jest poprawne,
prawdopodobieństwo zachorowania na raka na długości życia ludzkiego w wyniku
dioksyny waha się w Stanach Zjednoczonych w granicach od 1 na 1700 do 1 na 3300.
Jest to takie samo ryzyka jakie ponosisz przy 300-600 prześwietleniach klatki
piersiowej promieniami x [2]. Innym sposobem spojrzenia na to zagrożenie jest
porównanie go do szansy otrzymania czwórki w pokerze, która wynosi około 1 na
4200 lub 240 na milion. Jest bardziej prawdopodobne, że dostaniesz raka
wywołanego dioksyną niż otrzymasz czwórkę przy grze w pokera [3].
Wg EPA, natura produkuje tylko małe ilości dioksyny. Zdecydowana większość
dioksyny powstaje w wyniku działalności ekonomicznej ludzi. Od około 1920r.,
emisja przemysłowa oraz nie zwracanie uwagi na silne skutki toksyczne
dioksynopodobnych chemikaliów spowodowało szerokie zniszczenie środowiska
znaczącymi ilościami dioksyn, furanów i PCB. EPA stwierdza: "...obecność
dioksynopodobnych związków w środowisku pojawia się przede wszystkim w wyniku
działalności przemysłu". W efekcie wszyscy Amerykanie jedzą i wdychają małe,
lecz znaczące ilości dioksyny każdego dnia.
EPA identyfikuje 4 główne źródła dioksyn w środowisku:
(1) ŹRÓDŁA SPALANIA I SPOPIELANIA.
Ta kategoria zawiera spalanie miejskich odpadów stałych, szlamów z oczyszczania
ścieków, odpadów szpitalnych i odpadów niebezpiecznych; metalurgiczne operacje
takie jak wysokotemperaturowa produkcja stali, operacje wytapiania z rudy oraz
odzyskiwanie złomu metalowego w piecach. Palenie papierosów, krematoria, wulkany
i pożary lasów są "źródłami o mniejszym znaczeniu" stwierdza EPA [str. 7].
Pożary lasów uwalniają natomiast dioksyny, które zostały wyemitowane przez
dymiące kominy przemysłowe i opadły na liście drzew; w podobny sposób kompost z
liści może zostać zanieczyszczony dioksynami [str. 8].
(2) ŹRÓDŁA CHEMICZNEGO WYTWARZANIA/PRZETWA-RZANIA
Dioksyny i dioksynopodobne związki powstają przy wytwarzaniu chloru i takich
związków chlorowanych jak chlorowane fenole, PCB (polichlorowane dwufenyle),
fenoksowe herbicydy (np. 2, 4, 5 -T, 2, 4 D i 11 innych), chlorowane benzeny,
chlorowane związki łańcuchowe (alifatyczne), chlorowane katalizatory i
chlorowcowany dwufenyl i inne [str. 7]. Chociaż w Stanach Zjednoczonych
zaprzestano około 1980r. wytwarzania wielu chlorowanych fenyli oraz PCB
(polichlorowany dwufenyl), używanie i deponowanie jest kontynuowane zarówno
wewnątrz jak na zewnątrz Stanów Zjednoczonych. Duże ilości PCB są składowane w
przeciekających wysypiskach, kolejnego biliona funtów PCB (około 1/3 wszystkich
kiedykolwiek wyprodukowanych) nie udało się zlokalizować (patrz RHWN # 327).
(3) PROCESY PRZEMYSŁOWE I MIEJSKIE
Dioksynopodobne związki powstają podczas chlorowania naturalnie powstających
związków fenolowych takich jak w pulpie drzewnej. Wybielanie chlorem w produkcji
wybielonej pulpy i papieru zaowocowało skażeniem dioksynami produktów
papierniczych, jak również w ciekłych i stałych odpadów z tego przemysłu [str.
7].
(4) ŹRÓDŁA ZBIORNIKOWE
Gdy dioksyny zostaną uwolnione do środowiska rozkładają się bardzo wolno. Zatem
poprzednie emisje dioksyny zostały zakumulowane w różnych "zbiornikach" takich
jak gleba, osady, materia organiczna i wysypiska odpadów. (Oszacowano, że
wysypisko w Hyde Park na brzegu rzeki Niagara oddzielającej Nowy York i Kanadę
zawiera około tony dioksyn. Patrz RHWN # 188). Gdy dioksyny przemieszczą się z
tych zbiorników, mogą utworzyć nowe źródła skażenia dla nowego obszaru.
Te wszystkie źródła emitują razem około 14 kg wszystkich dioksyn każdego roku w
USA [str. 8]. Ale ilość dioksyn opadająca na powierzchnię USA każdego roku jest
znacznie większa - szacowana na 20 do 50 kg [str. 9]. Oczywiście niektóre ważne
źródła dioksyny nie zostały jeszcze zidentyfikowane. Dioksyny mogą przybywać z
innych krajów przenoszone przez wiatr. Tego EPA po prostu nie wie.
Dioksyny opadają z atmosfery na ląd i wodę i są następnie włączane do łańcucha
pokarmowego, lub dostają się bezpośrednio do sieci wodnej i włączone do łańcucha
pokarmowego. Wykazują one tendencję do koncentrowania się podczas wędrówki w
górę łańcucha pokarmowego; ponad 90% dioksyn w naszych organizmach dostało się
tam z pożywieniem. Głównym źródłem dioksyny u ludzi jest mięso, ryby oraz
produkty mleczarskie, chociaż inhalacja może być istotnym źródłem w pobliżu
niektórych źródeł emisji, jak na przykład krematoria.
SKUTKI NIERAKOWE
Ekspozycja człowieka na dioksyny zaczyna się w początkach życia. Ludzki płód
żyje w macicy zamknięty wewnątrz wypełnionego cieczą worka nazywanego łożyskiem,
które stanowi barierę dla wielu trucizn, które matka może przyjąć z pożywieniem.
Odmiennie niż wiele innych trucizn, dioksyna przenika przez łożysko i zaczyna
oddziaływać na płód [str. 23]. Ludzkie ciało zatrzymuje dioksynę, zatem
"obciążenie organizmu" zaczyna się akumulować w każdym z nas podczas wczesnych
miesięcy w macicy [4].
U ludzi i innych gatunków rosnący embrion lub płód jest najbardziej wrażliwy na
trujące oddziaływanie dioksynopodobnych chemikaliów. EPA stwierdza: "Generalnym
odkryciem w rybach, ptakach i ssakach jest to, że embrion lub płód jest bardziej
wrażliwy niż dorośli na ekspozycję TCDD powodującą umieralność. [TCDD - skrócona
nazwa dla najbardziej toksycznych dioksyn.] Zatem rozłożenie ekspozycji na TCDD
w czasie życia zwierzęcia może mieć duży wpływ na jego podatność na jawną
toksyczność dioksyny."[str. 36]. (Czyli człowiek narażony na działanie pewnej
dawki dioksyny podczas życia płodowego jest znacznie bardziej zagrożony, niż gdy
otrzyma podobną dawkę później - przyp. pr)
Wzrost organizmu zachodzi na dwa sposoby: zwiększenie liczby komórek lub
przekształcenie komórek jednego rodzaju w komórki drugiego rodzaju (proces
nazywany różnicowaniem). Zatem przez różnicowanie niektóre komórki stają się
oczami, a inne komórki palcami. Dioksynopodobne chemikalia mogą zakłócić zarówno
zwielokrotnianie komórek, jak i ich różnicowanie.
"Szczególnie interesujący dla procesu oceny ryzyka jest fakt, że szeroka
różnorodność rozwojowych wydarzeń w przekroju trzech klas kręgowców i kilku
gatunków w każdej z nich może być zakłócona, co sugeruje, że dioksyna ma
możliwość zakłócania dużej liczby krytycznych wydarzeń rozwojowych na
określonych stadiach rozwoju. Te zmiany mogą nie tylko prowadzić do zwiększenia
umieralności embrionów/płodów, ale mogą one zakłócić strukturę systemu organów
oraz nieodwracalnie zakłócić ich funkcje [str. 34-35]. Innymi słowy, uszkodzenia
zachodzące w macicy mogą trwać przez całe życie.
Po urodzeniu dziecka (lub zwierzęcia) jego szybki wzrost jest kontynuowany,
zatem wrażliwość na toksyczne skutki działania dioksyny jest również
kontynuowana. Ludzkie potomstwo, które jest karmione piersią dostaje szczególnie
dużą dawkę dioksyny. Raport EPA oblicza, że dziecko karmione piersią przez rok
otrzymuje 4 - 12% swojej życiowej dawki dioksyn w ciągu tego jednego roku [str.
15, 21]. (Pomimo obecności dioksynopodobnych chemikaliów w ludzkim mleku,
karmienie piersią jest wciąż najlepszym sposobem żywienia dzieci; wszystkie
alternatywy są gorsze [5].)
Chociaż dioksyna może oddziaływać przypuszczalnie na każdy system organizmu w
rosnącym dziecku, istnieje dowód, że rozwijający się system immunologiczny jest
jednym z najbardziej wrażliwych na zakłócenia wywołane przez niskopoziomową
ekspozycję dioksynopodobnymi chemikaliami. EPA stwierdza: "Co więcej, odkąd TCDD
[dioksyna] zakłóca normalne różnicowanie komórek systemu obronnego, ludzki
embrion może być bardzo wrażliwy na długotrwałe zakłócenia funkcji
immunologicznych w macicy na skutek wpływu TCDD na rozwijającą się
immunologiczną tkankę [str. 39].
EPA wskazuje, że zakłócenia systemu immunologicznego mogą powodować jego
przeciwne od normalnego działanie, czyniąc go odpowiedzialnym za spowodowane
patologie [str. 51]. "Zainteresowanie potencjalnym oddziaływaniem toksycznym
chemikaliów na system immunologiczny wywodzi się z niezwykle ważnej roli jaką
system immunologiczny odgrywa w ochronie zdrowia. Nie ulega już wątpliwości, że
wstrzymywanie funkcji immunologicznych może przejawiać się w zwiększonej
częstości i ostrości chorób zakaźnych jak również pewnych odmian raka.
Odwrotnie, nieodpowiednie wzmocnienie funkcji immunologicznej, lub wywołanie
niewłaściwie ukierunkowanej reakcji immunologicznej, może powodować lub znacznie
zaostrzać rozwój alergicznych i samoobronnych chorób [str. 37]. Innymi słowy, są
dwa sposoby złego działania twojego systemu immunologicznego. Może zostać
osłabiony i źle ochraniać przed bakteriami, pasożytami, wirusami i rakiem, lub
on może stać się zbyt aktywny i zacząć atakować, co powoduje autoimmunologiczne
choroby jak astma, cukrzyca i toczeń.
EPA wyraźnie uważa te zagrożenia systemu immunologicznego za ważne. Raport
poświęca im wiele miejsca dyskutując je: "Istnieją modele odporności organizmów
zwierzęcych pozwalające na naśladowanie systemu obronnego ludzi, co zostało
użyte do oceny wpływu TCDD na zmianę odporności organizmu (na choroby). Wyniki
studiów odporności organizmów dostarczają dowodu, że ekspozycja na TCDD
przejawia się w zwiększonej podatności na choroby bakteryjne, wirusowe,
pasożytnicze i nowotworowe (rakowe). Te skutki są obserwowane przy stosunkowo
niskich dawkach i prawdopodobnie wynikają ze spowodowanego przez TCDD
zatrzymania funkcji immunologicznych." [str. 38]
System immunologiczny jest tak skomplikowany jak mózg i centralny układ nerwowy
[6]. Naukowcy mówią o dwóch podstawowych częściach systemu immunologicznego: ta
która pracuje za pośrednictwem komórek (nazywana 'pośrednio-komórkową'), i ta
która pracuje w strumieniu krwi bez wchodzenia do komórek (nazywana 'ciekłą').
EPA stwierdza: "Odpowiedź immunologiczna obydwu części: 'pośrednio-komórkowej' i
'ciekłej' jest tłumiona na skutek ekspozycji na TCDD, sugerując, że istnieje
wiele komórkowych celów wewnątrz systemu immunologicznego zagrożonych przez
TCDD. Wyniki sugerują także, że system immunologiczny jest pośrednio zagrożony
przez zmiany wywołane przez TCDD w tkance nielimfatycznej." [str. 38]
EPA kontynuuje: "Jednym potencjalnie ważnym pośrednim mechanizmem są wpływy
przez system wydzielania wewnętrznego. Pokazano, że kilka hormonów układu
wydzielania wewnętrznego reguluje odpowiedzi immunologiczne, włączając
glukokortykoidy, sterydy płci, tyroksynę, hormony wzrostu i proklaktynę.
Rzeczywiście TCDD i inne pokrewne związki zakłócają aktywność wszystkich tych
hormonów." [str. 38]
Wstępny EPA raport donosi o "oknach wrażliwości procesów biologicznych" [str.
48]. Innymi słowy istnieją pewne okresy podczas życia zwierzęcia (lub człowieka)
kiedy jest ono bardziej wrażliwe na wpływ dioksyn niż w innych okresach. Okres
na krótko przed lub tuż po urodzeniu jest jednym z takich "okien wrażliwości".
Ale bez wątpienia występują również inne takie "okna". EPA sugeruje, że w każdym
czasie gdy system immunologiczny zaczyna odpowiadać na wyzwanie, zakłócenie
wywołane przez dioksyny może mieć dalekosiężne skutki. "Jest istotne aby wziąć
pod uwagę, że jeżeli silna ekspozycja na TCDD nawet okresowo zwiększa zawartość
TCDD w organizmie w czasie gdy odpowiedź immunologiczna jest inicjowana, to może
tutaj wystąpić ryzyko przeciwnego uderzenia, nawet jeżeli całkowite obciążenie
organizmu może wykazywać stosunkowo niski średni poziom TCDD" [str. 38-39].
Zatem nawet krótkotrwała ekspozycja na dioksynę w złym okresie może powodować
chorobę na skutek stłumienia systemu immunologicznego, nawet gdy średni życiowy
ładunek dioksyn w organizmie może nie być w istotny sposób zwiększony.
Dioksyny mogą także powodować dziedziczne zmiany genetyczne. "Podczas gdy
dioksyna i pokrewne związki generalnie nie są tradycyjnie uważane za
"genotoksyczne", to zarówno dane doświadczalne jak i rezultaty prób modelowania
sugerują, że mogą one działać pośrednio, powodując nieodwracalne genetyczne
zmiany w komórkach poddanych ekspozycji." [str. 33]
Wstępny raport EPA podkreśla, że większość ludzi otrzymuje dzienną dawkę dioksyn
z pożywieniem (około 90% z mięsa, ryb i produktów mleczarskich). [str. 12]
Jednak ludzie żyjący w pobliżu źródeł emisji dioksyn (wymienionych powyżej)
powinni wziąć pod uwagę, że inhalacja może stanowić dla nich istotne ryzyko. EPA
stwierdza, że zastosowanie spalania jako środka likwidowania stałych i
niebezpiecznych odpadów owocuje emisją do środowiska skażonych cząstek, które
mogą zawierać TCDD oraz pokrewne związki. Zatem, ekspozycja na TCDD oraz związki
pokrewne może wynikać z inhalacji skażonego "unoszącego się" popiołu, kurzu i
ziemi. Efekty systemowe pojawiające się u zwierząt po dopłucnej ekspozycji na
TCDD sugerują, że występuje absorbcja przez płuca (płuco) 2,3,7,8 - TCDD. Dalsze
badania sugerują, że absorbcja przez płuca 2,3,7,8 - TCDD i 2,3,7,8 - TBDD była
podobna do tej występującej po doustnej ekspozycji. Dane te upoważniają do
sformułowania konkluzji, że znacząca absorbcja będzie zachodzić podczas
wdychania cząstek zawierających dioksyny i pokrewne związki." [str. 17 - 18]
Jaka ilość dioksyny jest "bezpieczna"? "EPA Stanów Zjednoczonych często
definiuje dopuszczalną bezpieczną dawkę (RfD) dla toksycznych chemikaliów, aby
zaprezentować naukowe oszacowanie dawki, poniżej której nie ma znaczącego ryzyka
nierakowych skutków jakie mogą się pojawiać w wyniku chronicznych ekspozycji. W
przypadku dioksyny i pokrewnych związków obliczenia (RfD) oparte na danych u
ludzi i zwierząt przy włączeniu standardowej niepewności czynnika w celu oceny
różnic dla gatunków oraz wrażliwości subpopulacji, będą wynosić na bezpiecznym
poziomie rzędu 10 - 100 razy poniżej bieżących oszacowań dziennej dawki dla
generalnej populacji." [str. 51]
Jaka ilość dioksyny jest "bezpieczna"? EPA odpowiada: Dla zagrożenia rakiem?
Trzysta do 600 razy mniej niż my wszyscy bierzemy każdego dnia (patrz RHWN #
390). Dla nierakowych zagrożeń? Dziesięć do sto razy mniej niż my wszyscy
bierzemy każdego dnia.
"Ponowna ocena dioksyn" przez EPA podnosi kluczowe dla polityki społecznej
pytanie: Jak dużo dodatkowych dioksyn jest do zaakceptowania w środowisku? Dla
nas odpowiedź wydaje się jasna: zero. Aby chronić zdrowie publiczne nie można
sobie pozwolić na żadne nowe źródła, a obecne źródła muszą być wyraźnie
zredukowane.
Peter Montague, PhD
[1] Keith Schneider, "Uszkodzenie płodu, a nie rak, jest pierwotnym zagrożeniem
od dioksyny" NEW YORK TIMES May 11, 1994, str. A1, A20.
[2] Joseph Rodricks w SKALKULOWANE RYZYKA (N.Y.: Cambridge University Press,
wydanie w oprawie broszurowej, 1994, str. 219) stwierdza, że ryzyko śmierci na
skutek prześwietlania klatki piersiowej promieniami x w dobrym szpitalu wynosi
jeden na milion. John Gofman i Egan O'Conor w PROMIENIE X; WPŁYW NA ZDROWIE
TYPOWYCH PRZEŚWIETLEŃ (San Francisco: Sierra Club Books, 1985, str. 84-87)
zgadza się z tym oszacowaniem, ale tylko dla mężczyzn powyżej 45 lat. Dla ludzi
młodszych niż 45 lat ryzyko jest większe; ryzyko wynikające z prześwietlenia
klatki piersiowej promieniami "x" zmniejsza się z wiekiem.
[3] Ryzyko 300 na milion = 1 na 3333, a ryzyko 600 na milion = 1 na 1667.
Szansa otrzymania czwórki w ręce otwierającej przy pokerze wynosi 1 na 4164,
stwierdza Les Krantz, JAKIE SĄ SZANSE (New York: Harper Collins, 1992 str. 213).
[4] "Okres półżycia" dioksyn w ludziach wynosi około 5,8 do 7 lat [str. 13, 20]
(Okres półżycia jest to okres niezbędny do wydalenia z organizmu połowy
dzisiejszej dawki dioksyny.) Zatem zawartość dioksyny w naszych organizmach
wzrasta wraz z wiekiem.
[5] Patrz np., Natalie Angier, "Mleko matki okazuje się mocnym koktailem
hormonów" N.Y.TIMES 24 maj, 1994, str. C1, C10.
[6] Lydia Woods Schndler, ZROZUMIENIE SYSTEMU IMMUNOLOGICZNEGO [NIH, Publikacja
nr 88-529] (Bethesda, Md.: Narodowy Instytut Zdrowia, lipiec 1988).
WYDAWNICTWO "ZIELONE BRYGADY"
korzysta z usług:
Szkoły Języków Obcych,
Mały Rynek 3, Kraków /fax 0-12/22 78 57
- bezpośredniego przedstawiciela angielskich szkół językowych ARELS
ZB nr 8(62)/94, sierpień '94
Początek strony