ZB 11 (65)/94 - BIBLIOTEKA KLASYKÓW

ZB nr 11(65)/94, listopad '94

EDWARD J. MISHAN, SPÓR O WZROST GOSPODARCZY*

Co mądrzejsi ludzie na tej planecie twierdzą, że rozwój ludzkości w sferze materialnej osiągnął swój kres. Dla znakomitej większości ludzi na Ziemi życie na takim poziomie materialnego dobrobytu, jaki mamy chociażby w Polsce, jest absolutnie niemożliwe. Jest to po pierwsze niemożliwe czysto fizycznie - brak dostatecznej ilości bogactw naturalnych i źródeł energii. Po drugie - nawet gdyby istniały odpowiednie zasoby, to wykorzystanie ich do produkcji i eksploatacji urządzeń technicznych w ten sposób, jak czynimy to dzisiaj (np. w postaci indywidualnego transportu samochodowego), przez miliardy ludzi doprowadziłoby niechybnie do katastrofy ekologicznej i zniszczenia środowiska na ogromną skalę. Taki właśnie "amerykański" schemat rozwoju, mającego być miernikiem wzrostu poziomu życia narzuca się krajom Trzeciego Świata.
Postęp, jako taki, jest możliwy jedynie na drodze duchowej, materialny prowadzi na manowce. André Mal-raux powiedział: Wiek XXI będzie wiekiem duchowym albo nie będzie go wcale. Znakomitym uzasadnieniem tej tezy jest książka Mishana. Zawarte w niej poglądy są bardzo przekonujące, tym bardziej, że ich autor nie jest bujającym w obłokach mistykiem, a twardo chodzącym po ziemi i umiejącym liczyć profesorem ekonomii, autorem poczytnych prac w swojej dziedzinie. Mishan nie tylko krytykuje niepohamowany wzrost gospodarczy (obiekt kultu naszych kolejnych rządów), twierdzi wręcz, że nie jest on nam potrzebny i wcale nie przyczynia się do polepszenia naszego życia i poczucia szczęścia. Jak autor dochodzi do swoich kontrowersyjnych stwierdzeń, jak odpiera krytykę - przeczytajcie sami. Jest to naprawdę pasjonująca lektura i napisana w stylu zaskakującym, jak na szacownego profesora. Jakże aktualne, zwłaszcza w kraju nad Wisłą, są te na przykład słowa, napisane 17 lat temu: Dwa stulecia bezprecedensowego rozwoju techniki pozostawiły niezatarty ślad w świadomości współczesnego człowieka (...). Jest dość naturalne, że ofiara wysławia zalety podtrzymującego ją narkotyku, gdy tylko zaczyna się obawiać, iż zostanie go pozbawiona. I podobnie dziś można znaleźć nową żarliwość w wychwalaniu narzuconej pogoni za nowością i innowacjami, w wychwalaniu "etyki wydajności i sprawności", która wytwarza życie tyleż przepełnione motywacją, co i pozbawione znaczenia.
Ostatecznie, być może Mishan i inni mu podobni się mylą, a jakieś niespodziewane odkrycie naukowe zmieni bieg historii i uratuje nasz styl życia. Nie zmienia to jednak faktu, że podobnie jak chory na raka, możemy się tego cudownego lekarstwa - owocu nauki, techniki i postępu po prostu nie doczekać. Jak mówi autor: Chociaż jednak widoki są ponure, nie znaczy to, że powinniśmy się czuć przygnębieni i bezsilni. Wzrost w naszym ujęciu - zarówno w odniesieniu do przeszłości, jak i teraźniejszości - dostarczył nam sam z siebie pewnej satysfakcji. Nie jesteśmy już jak stada zagubione w pustyni. Każdy z nas może się opierać na własnych zdrowych zmysłach, nawet wśród zbiorowego szaleństwa. I zacząć żyć inaczej.
Darek Liszewski

*) Edward J. Mishan, Spór o wzrost gospodarczy, przeł. Zofia Wolińska, PIW 1986.

PROPEDEUTYKA OCHRONY ŚRODOWISKA*

Niewielka rozmiarami książeczka, nazwana "propedeutyką", może się kojarzyć z popularnym wprowadzeniem w podstawowe problemy i pojęcia ochrony środowiska. Spodziewający się łatwej popularyzacji czytelnik dozna zawodu, albowiem w charakterze lektury otrzyma 7 zróżnicowanych tematycznie esejów, w których autor dzieli się refleksjami jakie nasunęła mu interdyscyplinarna problematyka relacji między człowiekiem a jego środowiskiem, którego zresztą sam jest częścią. Refleksje te, z którymi - jak uprzedza autor - nie zawsze i nie każdy się zgodzi, są wyrazem gruntownej znajomości tej tak przecież złożonej problematyki oraz jego gruntownych w tym przedmiocie przemyśleń. Chociaż autor jest prawnikiem - wykładowcą Akademii Ekonomicznej w Katowicach - nie wyróżnia jakoś szczególnie "prawniczego punktu widzenia", chociaż ogólnie ujęta rola prawa została uwzględniona stosownie do jej istotnej wagi dla ochrony środowiska (w przedostatnim eseju Prawo, nawiązującym do głównych ujęć filozoficzno- prawnych oraz prezentującym zróżnicowane funkcje prawa w ochronie środowiska).
Pierwszy esej, Historia, to bardzo syntetyczne spojrzenie na relacje między człowiekiem a śro-dowiskiem w historycznym aspekcie, widzianym przez pryzmat dokonujących się zmian w takich składnikach kultury, jak magia, religia, filozofia, a także moralność oraz nauka i technika. Na takim tle ukazane zostaje pojawienie się współczesnego kryzysu ekologicznego, dla którego postrzegania przełomowym stał się znany raport U Thanta z 1969r.
Esej następny, Środowisko, prezentuje znów niezwykle syntetyczne ujęcie centralnego dla całej pracy pojęcia. Zostają ukazane różne jego określenia (szersze - przyrodnicze oraz celowościowo-arbitralne - prawnicze), a następnie antropogeniczne zniszczenia i szkody powstałe w środowisku, dotykające różnych tegoż składników (powietrza, wód, gleb, upraw rolnych i biosfery, krajobrazu).
Kolejny esej, Człowiek, wskazuje na dwoistość tegoż na gruncie ochrony środowiska jako jej przedmiotu poprzez przynależność do środowiska oraz jako podmiotu, który ze środowiska korzysta, ale zarazem je dewastuje. Chodzi więc o optymalizację sposobów korzystania ze środowiska, myśląc przy tym również o przyszłych pokoleniach. Umożliwić to może zdolność człowieka do refleksyjnej świadomości oraz do transcendencji.
Esej Moralność dotyczy spraw dla ochrony środowiska zasadniczych, albowiem właśnie moralność, łącznie z prawem, służy regulacji życia społecznego, dostarczając wzorów zachowań, a moralność sama dostarcza nadto kryteriów oceny tworzenia i realizacji prawnej ochrony środowiska.
Esej Ekonomia - najobszerniejszy, ma zarazem kluczowe znaczenie dla zrozumienia mechanizmów antropogenicznego niszczenia środowiska; zrozumienie to stanowić ma podstawę dla szukania racjonalnych sposobów ochrony środowiska. Ekonomia (widziana jako integralna część kultury), zarówno jako nauka, jak też umiejętność działania, pojmowana jest jako wiedza o radzeniu sobie z ograniczonością dóbr poprzez racjonalne wybory. Wszak na środowisko człowieka składają się zasoby (dobra) coraz bardziej ograniczone, a ich zużywanie (niszcze- nie) jest dla ludzi konieczne (służy zaspokajaniu potrzeb). Należy zatem tak wypośrodkować działalność gospodarczą, żeby uzgodnić te przeciwstawne wymogi, co miałoby się wyrażać w umiejętnym uzgodnieniu polityki ekonomicznej z ekologiczną.
O przedostatnim eseju, Prawo, była już wzmianka na początku, wobec czego jeszcze krótko o eseju ostatnim: Polityka. Mowa tam o roli władzy publicznej w ochronie środowiska, a w szczególności o poszukiwaniu optymalnych rozwiązań wskazanej już wyżej sprzeczności między koniecznością eksploatowania środowiska, a potrzebą chronienia tegoż. W tym też kontekście mowa jest o ważnej dla skutecznego chronienia środowiska świadomości ekologicznej.
Zamieszczona na końcu Literatura przedmiotu obejmuje 54 pozycje z różnych dziedzin wiedzy, przydatne dla ewentualnego samodzielnego pogłębienia licznych różnodyscyplinarnych wątków, poruszonych przez autora.
Ograniczone ramy recenzji nie pozwalają wyjść poza pobieżną jedynie sygnalizację bogactwa treści tej publikacji, prezentującej w sposób pogłębiony węzłowe problemy społeczno-humanistyczne ochrony środowiska. Tym bardziej brak możliwości polemiki z niektórymi poglądami autora. Mimo niewielkich rozmiarów, nie jest to lektura łatwa, warta jest jednak pewnego wysiłku pozwalającego głębiej zrozumieć złożoność ukazanych tam spraw. Jest do nabycia w krakowskiej księgarni ELEFANT przy ul. Podwale.
Andrzej Delorme
*) Zbigniew Łabno, Propedeutyka ochrony środowiska, Księgarnia św. Jacka, Katowice, ss. 93

"OCHRONA ŚRODOWISKA 1994"

Główny Urząd Statystyczny uprzejmie informuje o przygotowywanej do druku publikacji z serii wydawniczej Informacje i Opracowania Statystyczne pt. Och-rona środowiska 1994. Objętość wydawnictwa, wzbogacona wykresami, ok. 450 ss. - przewidywany termin wydania: listopad'94.
Opracowanie o charakterze kompleksowym obejmuje w sposób syntetyczny pełny zakres informacji opartych na badaniach i sprawozdawczości GUS. Ponadto, w celu możliwie wszechstronnego i obiektywnego przedstawienia wieloaspektowej problematyki ekologicznej, wykorzystano dostępną sprawozdawczość resortową i wewnętrzne systemy informacyjne. Ważne, nowe źródła zasileń informacyjnych stanowią podsystemy wdrażanego państwowego monitoringu środowiska, a w szczególności wyniki pomiarów, kontroli, ocen i analiz laboratoryjnych wykonanych przez specjalistyczne służby: Państwowej Inspekcji Och-rony Środowiska; Państwowej Inspekcji Sanitarnej; Pomiarów Skażeń Promieniotwórczych; hydrologiczno-meteorologiczne; geologiczne; geodezyjne; leśnictwa i ochrony przyrody. Dodatkowo wykorzystano szereg specjalnych źródeł danych, jak: ekspertyzy, raporty inwentaryzacyjne, "czerwone księgi i listy", opracowania autorskie.
Dane zawarte w publikacji będą dotyczyć poszczególnych elementów środowiska: powietrza, powierzchni ziemi, gleb i kopalin, wody, fauny i flory ze szczególnym uwzględnieniem środowiska leśnego, och-rony przyrody i uzdrowisk. przedstawiona zostanie charakterystyka zagrożeń na obszarach ekologicznego zagrożenia, problematyka odpadów przemysłowych, promieniowania i hałasu, skutków zdrowotnych degradacji środowiska i skażeń żywności oraz efekty działań na rzecz ochrony środowiska i ekonomicznych aspektów jego ochrony, a także polityki innowacyjnej przedsiębiorstw w zakresie ochrony środowiska. Podstawowe dane dotyczące gospodarki wodno-ściekowej, ochrony powietrza, odpadów przemysłowych i polityki innowacyjnej przedsiębiorstw będą prezentowane w układzie Europejskiej Klasyfikacji Działalności. Ponadto ujęte będą porównania międzynarodowe oparte przede wszystkim na standardowych wskaźnikach i klasyfikacjach ekologicznych zastosowanych w wydanym w 1993r. Kompendium Ochrony Środowiska Organizacji Współpracy i Rozwoju Gospodarczego (OECD), w którym po raz pierwszy objęto porównaniami Polskę, Węgry, Czechy i Słowację oraz na opracowaniu UNEP/GEMS (Światowy System Monitoringu Środowiska) Raport o środowisku 1993- 94.
Główny Urząd Statystyczny
Zakład Wydawnictw Statystycznych
Al. Niepodległości 208
00-950 Warszawa
251455,
fax: 25-95-45

KOCHANOWSKI SIADYWAŁ POD LIPĄ*
Popradzki Park Krajobrazowy został powołany do życia 11.11.87. Obejmuje on pasma Beskidu Sądeckiego: Radziejowej, Jaworzyny Krynickiej i Kaczornika oraz doliny rzek - Popradu, Kamienicy Nawojowskiej, Dunajca. To jeden z największych parków krajobrazowych w Polsce. Ponad 70% powierzchni parku stanowią dobrze zachowane lasy. (...) Najcenniejsze pozostałości dawnej Puszczy Karpackiej chronione są siecią rezerwatów przyrody. Historia ich powstania sięga początków XIXw.
Jednym z rezerwatów przyrody leżących w paśmie Jaworzyny Krynickiej są Obrożyska ze ścieżką przyrodniczą. Jest to jeden z najcenniejszych kompleksów leśnych (ok. 100 ha) lasu liściastego (grądu) na terenie Beskidów. Położony jest w pobliżu Szczawnika koło Muszyny na zboczu góry Mikowej. Gatunkiem tworzącym drzewostan jest lipa drobnolistna. Towarzyszą jej buk, grab, jodła i świerk. Spotkać też można piękne okazy modrzewia polskiego. Świetlisty las lipowy jest miejscem gniazdowania wielu gatunków ptaków śpiewających. Od wiosny do jesieni zakwitają tu niezliczone rośliny, a latem kwitnące lipy zwabiają miliony pszczół. Rezerwat powstał w 1919r. Reaktywowany w 1957r. zajmuje powierzchnię pierwotnego lasu "na Mikowej". W 1990r. z inicjatywy Zarządu PPK i młodzieży licealnej powstałą w okresie międzywojennym ścieżkę - teren spacerowy dla ociemniałych z muszyńskiego sanatorium dla niewidomych, zapomnianą po wojnie, pełną "dzikich" przejść i skrótów przywrócono do pierwotnego przebiegu i nadano jej charakter dydaktyczny. Wybrano model niemiecki, tj. ścieżkę wyposażoną w tablice informacyjne, urządzenia ochronne i wypoczynkowe. Wobec stałego, dużego ruchu turystycznego na tym terenie, starano się w ten sposób skierować cały ruch na dobrze urządzony i kontrolowany szlak. (...) Wyposażenie ścieżki jest stale uzupełniane. (...) Ścieżka przyrodnicza wyposażona jest w tablice zawierające skondensowaną informację naukową dotyczącą charakterystycznego fragmentu rezerwatu. Opisano sześć formacji botanicznych i jedną kępę dojrzałych modrzewi w formie siedmiu >>przystanków<< na ścieżce przyrodniczej, wyposażonej ponadto w punkt rozpoczęcia zwiedzania (tablica wprowadzająca), drogowskazy, tablicę opisującą stanowisko płazów chronionych oraz ogólny opis rezerwatu przyrody (...). Ścieżka wyposażona jest w tablice informacyjne, regulujące sposób poruszania się i zachowania podczas zwiedzania rezerwatu.
Na terenie ścieżki dydaktycznej uwagę zwracają rośliny, kwitnące wiosną i wczesnym latem: storczyk, marzanka wodna, żywce, zawilce, miodunka ćma, pierwiosnek, wawrzynek wilcze łyko, gwiazdnica wielokwiatowa i inne. Spotkać tu można dzika, lisa, borsuka, sarnę. Do gatunków szczególnie rzadkich, spotykanych w lesie lipowym, należą: żbik, bocian czarny, mochłówka białoszyja i niepylak mnemozyna. Rezerwat stanowi także ostoję salamandry plamistej. Bogactwem Obrożysk są owady występujące na nasłonecznionych polankach i łąkach sąsiadujących z rezerwatem. Wędrując ścieżką przyrodniczą można zaobserwować błotne kąpielisko dzicze i prowadzące do niego szlaki zwierzęce, a także wiecznie zmienne koryto strumienia górskiego. W czasie zwiedzania rezerwatu można zapoznać się z ekologią lasu. Uwagę zwracają nie spotykane w lesie gospodarczym martwe pnie. Drzewa leżące są bardzo ważnym elementem zdrowej i naturalnej struktury lasu (...). Drzewa przewrócone (nie zawsze martwe) przechodzą wiele różnych faz obumierania i rozkładu, a cały proces, w czasie którego spełniają wiele ważnych dla biocenozy leśnej zadań, trwać może nawet kilkaset lat.
Przebywanie w otoczeniu 200-letnich lip, pełnych świergotu ptaków, stwarza okazję do kilku refleksji: ścieżka przyrodnicza w rezerwacie jest dobrym sposobem na współżycie człowieka z naturalnym lasem. Potwierdzają to zajęcia edukacyjne dla młodzieży szkół średnich, odbywające się na ścieżce. Las lipowy uświadamia nam także, że traktowanie lasu wyłącznie jako fabryki drewna jest podstawowym błędem, chociaż błędem jest również nie uwzględnianie rzeczywistych potrzeb ludzkich i możliwości jakie niosą zgodne z ekologią metody pracy z lasem. Wycinanie i niszczenie pierwotnych lasów jest przejawem ludzkiej krótkowzroczności. Rezerwaty przyrody są także nie poznanym do końca rezerwuarem gatunków i form, które mogą mieć w przyszłości bezcenne znaczenie gospodarcze. Już dzisiaj znane są przypadki wykupywania wielkich, dziewiczych połaci lasu przez firmy zajmujące się chemią i biotechniką i utrzymywanie ich w stanie naturalnym jako najcenniejsze zabezpieczenie nieskończenie wielu surowców na przyszłość.
Od 2 lat na ścieżce przyrodniczej Stowarzyszenie "Pracownia Na Rzecz Wszystkich Istot" realizuje Projekt LAS, tj. warsztaty edukacji ekologicznej. Stowarzyszenie Na Rzecz Czynnej Ochrony Zwierząt "GREENWORKS" również na ścieżce zajmuje się PROJEKTEM CZYNNEJ OCHRONY PŁAZÓW.
Fachowo opracowany przewodnik zawiera informacje o Popradzkim Parku Krajobrazowym, niezbędne dane o rezerwacie Las Lipowy Obrożyska, a także o organizacji przejścia ścieżki przyrodniczej. Opis przejścia rezerwatu ujęty jest w formę 7 "przystanków" odpowiadających tym na ścieżce. Przewodnik posiada atrakcyjną oprawę plastyczną: opisowi każdego "przystanku" towarzyszą sylwetki drzew i liści. Układ merytoryczny został wzbogacony o wykres hipsometryczny i mapkę sytuacyjną rezerwatu. Oryginalną mapę ścieżki dydaktycznej rysowała i malowała Agnieszka Ziobrowska.
Przewodnik jest dostępny w Zarządzie Popradzkiego Parku Krajobrazowego.
Robert Uroda
*) Marek Styczyński, Ścieżka przyrodnicza w rezerwacie "Las Lipowy Obrożyska". Popularny przewodnik dla młodzieży szkolnej, Stary Sącz'93, wyd. Zarząd Popradzkiego Parku Krajobrazowego.
NOWE PISMO EKOLOGICZNE?
Tytuł jest trochę przewrotny, bowiem Serwis Ochrony Środowiska z podtytułem: Biuletyn Agencji Informacji o Dewastacji Środowiska wychodzi już od kilku dobrych lat. Właśnie ukazał się nr 28 za czer-wiec'94. Zawiera on wiele interesujących materiałów, choć tym razem przeważają teksty o gospodarce wodnej. I tak: Bolesław Jabłoński w tekście Pomysł ze śmietnika historii, czyli spór o Wisłę pisze o problemie jej kaskadyzacji, bowiem zdaniem niektórych czas już najwyższy, aby "ucywilizować" tę rzekę; Gospodarz wód otwartych - to rozważanie sytuacji w województwie słupskim o stosunku wędkarzy do Państwowych Gospodarstw Rybackich; o związkach przyczynowych między regulacją rzek a powodziami, o kaskadzie rzeki Parsęty, zaliczanej do najpiękniejszych rzek w Polsce, wpadającej bezpośrednio do Bałtyku, a także o "zabawnych" skutkach zapory Kariba w Afryce pisze Staszek Zubek.
Sytuację przedmiotu "ekolo- gia" w szkole i stosunek MEN do tej sprawy opisuje G. Klimek. Znany biznesmen Longin Frankowski i jego firma śmieciarska LONG FRANK okazał się oszustem "ekologicznym" - ostrzega nas przed tym Mirosław Dakowski. Kartkując dalej ostatni numer znajdujemy m.in.: Kolej - tak, autostrady - nie, to bodaj obok bloku na temat gospodarki wodnej najbardziej ważki tekst. Dramatyczny i alarmistyczny w swojej wymowie. Uwagi o książce Anny Kalinowskiej - Ekologia - wybór przyszłości pióra A. Delorme i Sprawozdanie z Sympozjum Naukowo-Technicznego'94 nt. Nowoczesne technologie ochrony środowiska z Austrii pióra Bolesława Jabłońskiego zamykają numer.
Pismo wciąga i fascynuje konkretnością poruszanych problemów. Tych parę luźnych uwag i refleksji piszę na gorąco, aby zachęcić do lektury tych, którzy jeszcze pisma nie znają.

Adres redakcji:

Izabela Brodacka
Poznańska 21/20
Warszawa
29-66-35
prezes PKE O/Małopolska
Adam Markowski Bibliotekom szkolnym
nauczycielom
uczniom
POLECAMY
PODRĘCZNIKI ZALECANE PRZEZ MEN
WYDAWNICTWA EDITIONS SPOTKANIA
Pierwszy nowoczesny podręcznik ekologii Anny Kalinowskiej

"EKOLOGIA - WYBÓR PRZYSZŁOŚCI"

Jest to niewątpliwie pierwszy w Polsce tak niezwykle, tak pięknie, tak wszechstronnie i ciekawie ujęty podręcznik ekologii, fascynujący nie tylko swoją treścią, ale i sposobem ujęcia rzeczy.
Jestem głęboko przekonany, że jest to bardzo dobra książka. (z recenzji prof. dr hab. Mieczysława Górnego)
Anna Kalinowska jest dr. nauk biologicznych, współzałożycielką Serwisu Ochrony Środowiska i innych polskich i międzynarodowych organizacji i towarzystw ekologicznych, wicedyrektorem Uniwersyteckiego Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym oraz członkiem rady Krajowego Centrum Edukacji Ekologicznej.
EKOLOGIA - WYBÓR PRZYSZŁOŚCI Anny Kalinowskiej otrzymała pierwszą nagrodę w konkursie ogłoszonym przez EDITIONS SPOTKANIA i Ministerstwo Edukacji Narodowej na podręcznik ekologii do szkół średnich.
Podręcznik ten przełamuje tradycyjne podziały naukowe, może pomóc nauczycielom wielu specjalności w powiązaniu przedmiotów nauczanie w interdys-cyplinarną całość.
Ujmuje szeroki zakres zagadnień - od wyjaśniania zasad ekologii jako dziedziny nauk biologicznych, poprzez jej aspekty humanistyczne, filozoficzne, ekonomiczne, zdrowotne i polityczne, aż po Wielki finał, czyli początek budowania ekologicznego, rozwijającego się w harmonii z przyrodą społeczeństwa.
Książka jest bardzo starannie przygotowana pod względem edytorskim, zawiera około 200 ilustracji oraz obszerną literaturę przedmiotu.
Cena 137.000,- zł.
Księgarnia Wysyłkowa Biura Inspiracji "BIS"
skr. 196
87-800 Włocławek 1
/fax 34-22-26, tlx 049549 BIS PL
Ośrodek Kultury Holistycznej "Holi-Eko-Art", działający w ramach Górnośląskiej Macierzy Kultury zaprasza od października na następujące warsztaty i zajęcia:
joga sadhana, radża joga, joga i medytacja dla dzieci, tai-chi chuan, grupy spotkaniowe z psychologii humanistycznej, spotkania z ekologią, warsztaty teatralne teatru magicznego, warsztaty plastyczne "świat symboli", tańce światowego pokoju, ekspresja i terapia przez taniec, kurs tarota i astrologii, naukę j. angielskiego (metodą alternatywną) oraz treningi asertywności.
Zapraszamy również na wykłady, wystawy, koncerty oraz sesje popularnonaukowe. Dokładny harmonogram zajęć wraz z biuletynem można otrzymać w Ośrodku.
pl. Sejmu Śl. 2
Katowice
155-41-16, 155-38-06
dyżury: pok. 414, 1200-1700.

W "NIEDZIELI" O EKOLOGII

W tygodniku Niedziela nr 40/94 na str. 13 zostały opublikowane dwa artykuły o tematyce ekologicznej.
Pierwszy z nich pt. Jak św. Franciszek szedł przez naszą ziemię został napisany przez o. Euzebiusza Ciacieka. Autor przedstawił wędrówkę św. Franciszka z Asyżu drogami i ścieżkami w XXw., które prowadzą przez tak zdegradowane środowisko, że przypomina ono pustynię. Na drodze czcigodny wędrowiec nie spotkał robaczka, ani w zniszczonych krzewach ptaków, a jedynie głodnych, nieszczęśliwych ludzi.
Drugi artykuł pt. Człowiek a przyroda napisany przez Stanisława Barteckiego traktuje o niszczeniu zdrowia i życia ludzkiego przez następstwa beztroski o stan środowiska, tak decydentów jak i zwykłych ludzi. Autor wymienił liczne zagrożenia dla człowieka i stanu przyrody, niesione przez niewłaściwe korzystanie z dóbr cywilizacji. Są to m.in. odprowadzanie ścieków do gleb i wód w miejscowościach nie mających oczyszczalni, używanie u nas pestycydów zakazanych ze względu na ich toksyczność w krajach o wyższym stopniu rozwoju, stosowanie nadmiernych ilości nawozów sztucznych, uprawa warzyw i owoców oraz wypas bydła na terenach położonych w pobliżu ruchliwych arterii komunikacyjnych. Autor niebezpieczeństwa te zaliczył do pełzających, bardzo groźnych, bo na co dzień niedostrzegalnych.
Andrzej Żarczyński

W wolnym świecie
W wolnym kraju
W wolnej prasie
O zniewolonym Tybecie

Z numeru Gazety Wyborczej - wyd. świąteczne z 1-2.10.94, str. 20 z komentarza red. Edwarda Krzemienia nt. wizyty ministra Lesława Podkańskiego w Chinach dowiedziałem się, że na przeszkodzie stabilizacji w tym kraju stoją m.in. ,,SILNE SEPARATYSTYCZNE RUCHY W TYBECIE".
Kłamstwo staje się obowiązującą prawdą, bezwzględny okupant budowniczym ładu. Pozostawiam bez komentarza.
Tomasz Poller

ZB nr 11(65)/94, listopad '94

Początek strony