"Zielone Brygady. Pismo Ekologów" nr 10 (76), Październik'95
ARBORETUM W KARNIESZEWICACH
Arboretum - to ogród drzewny, albo leśny, czyli wyodrębniona powierzchnia, przeznaczona do uprawy różnych gatunków drzew i krzewów, rodzimych i obcych, dla celów naukowych, badawczych, głównie w zakresie ekologii, aklimatyzacji i hodowli. W Polsce najstarsze arboretum znajduje się w Kórniku, założone w I poł. XIXw. przez Tytusa Działyńskiego, o powierzchni ponad 100 ha. Drugim jest arboretum w Rogowie, koło Koluszek, istniejące od 1921r., stanowiące własność Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, a trzecim - arboretum w Gołuchowie w woj. poznańskim.
Arboretum w Karnieszewicach położone jest w odległości 15 km na północny wschód od Koszalina, na terenie lasów Leśnictwa Kamionka, wchodzącego w skład Nadleśnictwa Karnieszewice w gminie Sianów. Można do niego dojechać autobusem lub samochodem, szosą z Koszalina w kierunku Gdańska. Po minięciu wielkich powierzchni szklarni Kombinatu Ogrodniczego w Karnieszewicach należy skręcić w boczną drogą w lewo, minąć zabudowania starej wsi Karnieszewice, by po przejechaniu ok. 1 km dojechać do celu. Znajduje się ono w oddziale 25b, który kształtem zbliżony jest do prostokąta. Dłuższy jego bok przylega do torów linii Koszalin - Gdańsk. W części południowo-zachodniej arboretum przylega do szosy, od południa graniczy z drogą leśną. Powierzchnia jego wynosi 4,79 ha,
Arboretum w Karnieszewicach powstało w 1881r., z okazji zjazdu Pomorskiego Towarzystwa Leśnego. Potwierdzeniem tego jest kamień pamiątkowy tegoż Towarzystwa, znajdujący się w północno-zachodnim narożniku jego terenu, w pobliżu przejazdu kolejowego. Istotnym dowodem jest także wiek daglezji zielonej, rosnącej w arboretum, określony w czasie inwentaryzacji w 1991r. na 110 lat, ustalony na podstawie rocznych przyrostów. Arboretum zosta&
#179;o założone w celu badania rozwoju i aklimatyzacji gatunków obcego pochodzenia, a głównie wspomnianej daglezji zielonej. Po raz pierwszy została ona sprowadzona do Europy z Ameryki Północnej w 1827r. Sprowadzającym był szkocki botanik David Douglas, który upowszechnił ją w angielskich parkach i ogrodach. Na Pomorze, w okresie między latami 1880 a 1884 sprowadzono pewne partie jej nasion i założono powierzchnie próbne. P
rzypuszcza się, że znajdujące się w arboretum daglezje pochodzą właśnie z tychże partii. Na początku XXw. do Karnieszewic sprowadzono szereg gatunków drzew i krzewów obcego pochodzenia.
Latem 1995r. zlikwidowano stare ogrodzenie arboretum, wykonane z żerdzi, a na to miejsce postawiono solidne, z siatki aluminiowej, na silnych słupach drewnianych. Przez arboretum przebiega aleja daglezjowa, od strony szosy zakończona drewnianą bramą z napisem ARBORETUM.
Rośnie tu obecnie 37 gatunków drzew, 26 gatunków krzewów oraz 62 gatunki roślin runa. Poza wspomnianą daglezją, w arboretum znajdują się - jodła kalifornijska, tulipanowiec, buk pospolity strzępolistny, kasztan jadalny, choina kanadyjska, jesion pensylwański, bluszcz polski, kalina koralowa, mahonia, tawuła japońska, wawrzynek wilczełyko i inne. Jest tu ponad 1.400 drzew, których masa wynosi prawie 2.000 m3. Daglezje
dochodzą do ponad 40 m wysokości i 4 m obwodu w pierśnicy.
W okresie powojennym arboretum przez wiele lat było zaniedbane. Nie interesowały się nim ośrodki badawcze. Dopiero lata 60. przyniosły pozytywne zmiany. Dość późno, bo dopiero w latach 80. pewne zainteresowanie tym terenem wykazał PTTK z Koszalina, organizując np. rajdy piesze do arboretum oraz powodując zamieszczenie informacji o nim w kwartalniku "Jantarowe Szlaki", wychodzącym od 1957r. w Gdańsku, a zajmującym się głównie turystyką, historią i krajoznawstwem na Pomorzu.
Arboretum jest prawie zupełnie nie znane, wymaga lepszego oznakowania przy drogach dojazdowych. Może być znakomitym punktem wycieczek dla dzieci i młodzieży oraz "pomocą naukową" niespotykanej atrakcyjności.
Bernard Konarski,
* Rzemieślnicza 10d/6,
Koszalin
( 43-17-46