"Zielone Brygady. Pismo Ekologów" nr 12 (78), Grudzień '95

Pismo o treści przedstawionej niżej dotarło do 11 szkół i - co mnie mile zdumiało - spotykało się zwykle ze zrozumieniem i sympatią. Większość indagowanych wiedziała o kampanii Zwierzę nie jest rzeczą. Oprócz szkół pismo otrzymali: prezydent Mysłowic, Klub "Gaja", "Życie Mysłowic", "Gazeta Wyborcza", "Echo", "Zielona Arka", "V-Press", ZB, Radio Silesia-Flash i Telewizja Katowice.

Mysłowice, 95.11.3
Do Dyrekcji
Szkoły Podstawowej nr...
w Mysłowicach

Uprzejmie informujemy, że 21 października tego roku rozpoczęła się koordynowana przez Klub "Gaja" długofalowa kampania ZWIERZĘ NIE JEST RZECZĄ - największa akcja informacyjna dotycząca ochrony zwierząt w Polsce. Kampania jest nakierowana m.in. na przyspieszenie prac nad sejmową ustawą O ochronie zwierząt. Akcja w naszym mieście organizowana jest przez mysłowicki Front Wyzwolenia Zwierząt.

W Polsce zwierzęta nadal traktowane są jak przedmioty. Obowiązujące od 1928r. prawo jest niewystarczające i nieskuteczne. W naszym kraju ciągle dopuszczalny jest tucz gęsi i kaczek na stłuszczone wątroby, intensywny chów klatkowy trzody czy testy kosmetyczne przeprowadzane na zwierzętach. Są one także okrutnie wykorzystywane w cyrkach, ogrodach zoologicznych, fermach futrzarskich. Warunki ich życia, o czym świadczą dane statystyczne, pogarszają się każdego roku.

Od kilku lat trwają w Sejmie prace nad nową ustawą O ochronie zwierząt. Pojawiają się nowe projekty oraz protesty zainteresowanych czerpaniem zysku z cierpienia zwierząt. Prace nad ustawą prowadzone są także przez obecny parlament. Nowe prawodawstwo ma uznać zwierzęta za istoty czujące, a nie, jak dotychczas, za rzeczy. Ma zabronić wielu form okrutnego ich traktowania. Dać większe uprawnienia samorządom i organizacjom ekologicznym, występującym w obronie praw zwierząt. Konieczne jest poparcie społeczne dla ustawy oraz przyspieszenia prac legislacyjnych.

Gorąco apelujemy do Szanownej Dyrekcji, aby zadbała, by temat ochrony tak bezwzględnie wykorzystywanych obecnie zwierząt poruszany był na szkolnych zajęciach. Często na lekcjach biologii czy też ochrony środowiska uczniowie otrzymują informacje niewystarczające, traktujące zwierzęta w sposób przedmiotowy, które nie uczulają na doznawane przez nie niepotrzebne cierpienia. Uważamy, że element uświadamiający uczniów, iż znęcanie się nad zwierzętami jest złem, jak i fakt konieczności ich ochrony powinien być szczególnie istotny w środowiskowej edukacji młodzieży.

Informujemy, że możemy udostępnić odpowiednie fachowe materiały, które byłyby pomocne na zajęciach, a na zaproszenie sami chętnie możemy takie zajęcia poprowadzimy, służąc swoją wiedzą i zaangażowaniem.

Zwierzęta mogą liczyć tylko na naszą pracę i na nasz głos, domagający się ochrony należnych im praw. Nasi "bracia młodsi" mają nie tylko prawo do zmniejszenia ich cierpienia, ale także do szczęścia.

Adam Rygioł
Front Wyzwolenia Zwierząt
skr. 66, 41-400 Mysłowice

Witam po nieco wydłużonej wakacyjnej przerwie, spowodowanej w dużym stopniu przygotowywaniem przez nas planowanej już od dłuższego czasu przebudowy Frontu. Dzięki pracy, nieraz bardzo ciężkiej, wszystkich lokalnych liderów, FWZ stał się poważnie postrzeganą, liczącą się organizacją ekologiczną, co niesie ze sobą duże szanse, ale i także wielkie wyzwania, oczekiwania i dużą odpowiedzialność. Jako FWZ mamy olbrzymie szanse pomocy przyrodzie, naszym mniejszym braciom i sobie samym - nie możemy tego zmarnować, dlatego musimy w naszej działalności zrobić duży krok do przodu, szczególnie w jej formach. Przygotowujemy (Grudziądz/Bydgoszcz) dokument programowy Cele, metody, zasady, który określa, co chcemy wywalczyć, na czym się koncentrujemy, jakich sposobów do tego będziemy używać i w imię jakich zasad. Prześlemy go do ustosunkowania się wszystkim lokalnym grupom. Jego przyjęcie będzie równoznaczne z powzięciem zobowiązania wobec Matki Ziemi (i Frontu). Zobowiązania do pracy na jej rzecz, do działania skoncentrowanego i poważnego, szczerego. By mogło tak być, pragniemy spośród lokalnych grup wyłowić ludzi najbardziej oddanych sprawie, liderów - co w praktyce już się dokonało samoistnie - i uczyć ich (tak jak i my sami się uczymy) praktyki, taktyki, strategii i jak zdobyć potrzebną do tego siłę duchową.

Całe szczęście nie będziemy musieli robić tego sami. W dużej mierze zrobią to lepsi od nas, którzy widzą w nas przyszłego poważnego partnera. I także tej okazji i zaufania nie możemy zmarnować ani nadużyć...

Klub "Gaja" zaproponował podpisanie z FWZ umowy o współpracy (współdziałaniu), warsztaty dla gotowych na to członków FWZ. Ich doświadczenie, kontakty, środki, możliwości - nasza sieć, liczebność, zapał, energia, niebagatelna siła itd. To także pragniemy skonsultować ze wszystkimi grupami. Propozycja ta to olbrzymia szansa i nie mniejsze wyzwanie - nie trzeba o tym chyba nikogo przekonywać...

Może zdziwi was ta niby biurokratyczna metoda zawierania sojuszu, ale najważniejsze, by wszystko było jasne i dopowiedziane, czyli w praktyce najskuteczniej uczynić to w taki właśnie oficjalny sposób.

Trzymajcie, proszę, kciuki, by wszystko, co planujemy, wyszło nam co najmniej dobrze. No, a teraz czas już na dużą garść informacji.

FWZ WSCHOWA

• Wschowa to miasto w woj. leszczyńskim, w którym grupa młodych osób odczuła potrzebę ekologicznej aktywności i by ją zrealizować, zgłosiła akces do FWZ. Grupa dopiero się tworzy, ma już jednak na swym koncie pierwszą pikietę cyrku z tresurą. Wschowianie zwracają się z prośbą o kontakt ludzi z regionu oraz o wszelkiego rodzaju materiały, informacje itd. Kontakt:
  

FWZ WOŁCZYN

• Wołczynianie przy wsparciu aktywnym ludzi z całego prawie regionu (Opole, Kluczbork, Praszka) tworzą coraz prężniejszą grupę. Działalność ta finansowana jest ze sprzedaży zine'a "Yabollized", wydawanego przez Marka, jednego z animatorów grupy oraz przez niezależne dystrybucje "Parias" i "K.P.D."

• 7.9 przeprowadzono pikietę cyrku z tresurą - ulotki, transparenty, skandy i rozmowy. Spotkała się ona z przyjazną reakcją współmieszkańców.

• Od października wołczynianie zapowiadają nieustającą kampanię antyfutrzarską, a w jej ramach m.in. comiesięczną pikietę.

• Marek wydał również ulotkę Jedzenie mięsa - nienaturalne, niezdrowe, niepotrzebne. Kontakt:
  

FWZ LUBLIN

• Krzysztof Gorczyca, jeden z liderów grupy lubelskiej poinformował nas o wzmożonej działalności, także w czasie wakacji, co stanowić powinno chlubny przykład dla innych oddziałów, w większości zawieszających swą pracę na całe lato.

• 15.8 wielka akcja ulotkowa na koncercie w kamieniołomach koło Kazimierza Dolnego.

• Lipiec i sierpień to peregrynacje, połączone ze sprzątaniem kilku rejonów Bieszczad oraz zmasowana działalność heppenersko-ulotkowa w Wetlinie, prelekcje, dyskusje itd.

• Aktualnie FWZ Lublin podjął współpracę z grupami skupionymi w Biurze Ekologicznym i z Towarzystwem na rzecz Natury i Człowieka, włączając się w kampanię "Teraz Wisła" (informacja przez media, nacisk telefoniczny i osobisty na posłów i władze wojewódzkie, petycje itd.) oraz w lokalne projekty - Czerniejówka i Wieprz.

• Lokalna kampania popierająca nową ustawę o ochronie zwierząt.

• FWZ spowodował także dyskusję prasową nt. cyrku i tresury.

• Pod adresem Krzyśka (poniżej) chętni mogą dowiadywać się o warunki wypożyczenia bardzo fajnie zrobionej wystawy nt. eksploatacji zwierząt i ich niehumanitarnego traktowania oraz o zakup rewelacyjnych plakatów antyfutrzarskich. Kontakt:
  

FWZ BIAŁYSTOK

• Białostocczanie działają pod połączonym szyldem FWZ/FZ, łącząc go lub rozdzielając w zależności od potrzeb. Tamtejsza grupa bardzo ożywiła swą działalność, co dzieje się głównie za sprawą Tomka Sajewicza, Rafała Kosno i, oczywiście, Radka Kisielewskiego. Niestety, raport, który otrzymałem, w sporej części dotyczy dość starych akcji, więc przedstawię je w dużym skrócie, a szkoda, bo były bardzo udane.

• Dzień Ziemi stanowił także w Białymstoku znakomitą okazję do prezentacji idei FWZ i wzmożonej aktywności (wiwisekcja, szkodliwość samochodu - wystawka, happening).

• Pod koniec wiosny jako Federacja Zielonych przygotowano Tydzień Rowerów, promujący ten środek lokomocji (dwutygodniowa wystawa w centrum miasta, ulotka, media, prelekcje itd.). Bardzo udana i świetnie przyjęta inicjatywa.

• Święto Wisły, w które także aktywnie włączyli się białostocczanie, nie było, niestety, przeprowadzone z takim, jak Tydzień Rowerów rozmachem, ale mimo to dużym jego plusem było nagłośnienie spraw Wisły w mediach regionu.

• Rzeczowa i dobrze zrobiona pikieta (nieustająca) cyrku "Polonia"; duży plus za spokojny przebieg i świetną organizację. Trwa też zbieranie podpisów pod petycją o zakazie wjazdu do Białegostoku cyrków z tresurą - już ponad 2 tys. podpisów.

• Modelowo stara się FWZ wykorzystywać koncerty, prowadząc na nich naszą propagandę, ogłaszając informacje, wieszając transparenty, zbierając podpisy, fundusze i wyrazy poparcia.

• Nową inicjatywą jest petycja przeciwko McDonaldowi, który próbuje się zainstalować w mieście.

• Także świeżą sprawą jest bardzo prężnie i owocnie prowadzona akcja pozyskiwania kasy na działalność Frontu.

• Radek Kisielewski przekazał ze swego distro 5 mln zł na druk 4# "Mamkłów Mampazurów". Dzięki!!! Kontakt:
  

FWZ WARSZAWA

• Sylwia i Klaudia zacieśniają współpracę z Fundacją "Animals". Efekty są znakomite. Nasze akcje prezentowane są w programie "Animals" bardzo często, a migawki z warszawskich manifestacji są spotem reklamowym tego programu. Użyto ich nawet do kilku teledysków zespołów rockowych. Współpraca ta powinna mocno owocować w najbliższym czasie. Kontakt:
  

FWZ CHOJNICE

• Nawet jeśli mieszka się w mieście tak oddalonym od tzw. centrów kulturalno-politycznych jak Chojnice, można przygotować znakomitą i świetnie zorganizowaną imprezę. I wystarczy do tego jeden zdeterminowany człowiek z otwartą głową i konsekwencją w działaniu, który potrafi za sobą pociągnąć innych. A 2 - 3 takie osoby to już aktywny ośrodek działalności ekologicznej. Takim człowiekiem w Chojnicach jest Radek Sawicki.

• 9.6 grupa chojnicka zorganizowała całodzienną imprezę pod hasłem "Teraz Wisła". Była ona już tydzień wcześniej reklamowana w lokalnym radiu specjalnym dżinglem. Przyjechał zaproszony Wojtek Owczarz, który poprowadził najpierw prelekcję w zespole szkół zawodowych nt. Klubu "Gaja" i akcji "Teraz Wisła"; mówił też ogólnie o ekologii. Następnie wystąpił wraz z Radkiem w godzinnej, bardzo udanej audycji radiowej. Drugim bardzo mocnym wg licznych uczestników akcentem tego dnia był Koncert dla Wisły. Zagrały: OTOCZENIE, HOODEDMAN, STRACONY, OKRZYK ŚMIERCI, ANTYPATIA, SKUNK, CARPE DIEM. Przybyło ok. 400 osób. Koncert ma zostać uwieczniony na co najmniej jednej kasecie. Dochód z jej sprzedaży ma wspomóc konto FWZ Chojnice. "Teraz Wisła" w całym regionie była jeszcze przez dłuższy czas tematem zainteresowania mediów.

• Z winy poczty nie dotarły do mnie dwa sprawozdania Radka z zimowo-wiosennych działań FWZ Chojnice w sprawie futer, tresury itd. Działania były znaczące, co odnotowuję nie bez złości na pocztę. Kontakt:
  

FWZ TRÓJMIASTO

• FWZ w Trójmieście raz jest, raz go nie ma, ale faktem jest, iż Filip Majchrzakowski współpracuje z nami od dawna. Ostatnim efektem owego współdziałania jest benefitowa kaseta zespołu AGHATOCLES, nagrana specjalnie na rzecz Frontu. Długo czekaliśmy na tę pozycję, ale już jest. Wkrótce ukaże się kaseta znakomitej grupy francuskiej PORTOBELLO BONES, także specjalna produkcja na rzecz Frontu. O obie pozycje pytajcie pod poniższym adresem. Kontakt:
  

FWZ BYDGOSZCZ

• W naszej grupie trwa kolejna zmiana "pokoleniowa". Jak dotąd nie udaje nam się ustabilizować, ale wydaje się, że wreszcie wyłoniła się grupka ludzi, którzy powinni FWZ w Bydgoszczy rozbudować na skalę godną naszych celów.

• Że nie są to deklaracje bez pokrycia, pokazała pikieta McDonalda 16.10, w której wzięło udział ok. 150 osób.

• Wraz z Darkiem Paczkowskim przygotowuję szereg rzeczy, o których pisałem we wstępie. Także wspólnie ukończyliśmy #4 "Mamkłów Mampazurów", o który już pytać możecie pod adresem grudziądzkim i moim. Kontakt:
  

FWZ GRUDZIĄDZ

• Dariusz Paczkowski i jego grupa aktywnie włączyli się do kampanii Klubu "Gaja" "Teraz Wisła" i, jak przystało na lidera Frontu, zrobił to na poziomie i na taką skalę, że uczyniło to z Grudziądza jeden z najaktywniejszych ośrodków całej kampanii. Bez przesady stwierdzić można, że miasto to od maja nieprzerwanie zaprzątnięte jest tematami, problemami i wydarzeniami związanymi z "Teraz Wisła". Były one bardzo szeroko omawiane w mediach, a do organizacji włączyło się wiele instytucji. Urząd Miasta z wydziałami Ochrony Środowiska, Kultury i Sportu, Rada Miejska, Centrum Kultury "Teatr" oraz wiele organizacji i zakładów, wszystko pod patronatem prezydenta Grudziądza. Kampania w tym mieście zaczęła się w połowie maja od spotkań organizacyjnych, a apogeum swoje miała w czerwcu i lipcu. W jej ramach odbyły się spotkania z mieszkańcami miasta, prelekcje prowadzone przez Jacka Bożka i Wojtka Owczarza z Klubu "Gaja", zmasowana kampania przez media całego regionu, duże imprezy plenerowe nad Wisłą, koncert itd.

• Niejako dając wyraz docenieniu roli Frontu w trakcie kampanii "Teraz Wisła", Klub "Gaja" zabrał Darka na trzytygodniowy wyjazd do Anglii (wymiana "Gai" z jedną z brytyjskich organizacji społecznych - część programu współpracy Bielska-Białej z jakimś angielskim miastem) - i niech ktoś powie, że nie warto zawierać sojuszu z Klubem "Gaja"!!!
  
• Krótko po powrocie do kraju, udział w bloku programowym Telewizji Bydgoszcz na temat Kampanii.

• 29.9 w Nowem nad Wisłą odbyło się III Otwarte Posiedzenie Zespołu Nadwiślańskich Parków Krajobrazowych "Dzisiaj Wisła". Prelekcje wygłosili: dyrektor Muzeum Wisły z Tczewa, p. Klim, p. Gliński z Katedry Socjologii PAN, p. Brenda z Fundacji Kaskady Dolnej Wisły oraz Wojtek Owczarz. Na posiedzenie zostali także zaproszeni Sławomir Fiedkiewicz oraz Dariusz Paczkowski z FWZ Grudziądz.

• 14.6 rozstrzygnięto konkurs plastyczny dla dzieci "Cyrk bez zwierząt - Cyrk moich marzeń". Prac wpłynęło dokładnie 237, rozdano 24 nagrody (ogólna ich wartość to ponad 5 mln zł; fundowały różne grudziądzkie instytucje). Otwarcie pokonkursowej wystawy uświetniły występy dzieci, które przygotowały własne wiersze, tańce, piosenki i krótki apel o ekologicznym przesłaniu. Zabawa dla wszystkich była przednia, a owoce pracy z dziećmi są bardzo zachęcające, o czym poniżej.

• Kongres Klubu "Gaja" "Teraz Ziemia". Dariusz Paczkowski prowadził na nim warsztat Metody działań na rzecz praw zwierząt na przykładzie akcji Frontu Wyzwolenia Zwierząt. Ponadto miały się odbyć rozmowy na temat przyszłości FWZ i drodze jego rozwoju, niestety, przyjechali zaledwie 4 przedstawiciele grup lokalnych. W ten sposób po raz kolejny została spaprana okazja integracji całego ruchu, konsultacji co do jego przyszłości i nauki, która jest zawsze i dla każdego bezcenna Szkoda. Mimo słabej operatywności FWZ-ów koledzy z "Gai" zdecydowali się wspólnie z nami przeprowadzić akcję Zwierzę nie jest rzeczą na skalę ogólnopolską 24.10. Jej cel to wymuszenie na sejmie przyjęcia nowej ustawy o ochronie praw zwierząt. Szczegóły jej przebiegu następnym razem.

• W połowie września dwaj aktywiści chodzą po mieście z reklamami szkoły języków obcych, która darmo tłumaczy dla nas dużo rzeczy. Jest też lew-clown z hasłem "Cyrk jest śmieszny - nie dla zwierząt", ulotki etc. Jest to zarazem początek akcji antytreserskiej, związanej z przyjazdem Cyrku Wielkiego.

• Pomysł jej oficjalnego przeprowadzenia był tak dobry i dobrze zrealizowany, że opiszę go szerzej, bo stanowić może znakomity praktyczny przykład działania dla innych grup FWZ i nie tylko. Gdy tylko w mieście pojawiły się reklamy cyrku, Sławek Fiedkiewicz i Dariusz Paczkowski udali się do odpowiedniej osoby w Urzędzie Miasta, by dowiedzieć się, czy wiszą one za zgodą miejskich władz. Kiedy okazało się, że nie, wystosowali pismo do Urzędu z zawiadomieniem, iż w związku z wywieszeniem przez cyrk plansz reklamowych bez odpowiedniego zezwolenia, FWZ we własnym zakresie usunie je i zdeponuje. Jednocześnie złożono wniosek o wyciągnięcie konsekwencji wobec dyrekcji cyrku. W jednym dniu wszystkie reklamy zostały usunięte, w pełnym świetle dnia, za wiedzą władz miasta, policji i straży miejskiej oraz mediów, które nie omieszkały tego odnotować.

• 16.9 odbyły się dwie legalne pikiety pod cyrkiem. Jest megafon, transparenty, ulotki, rozmowy z obsługą - gdy nie stosuje się radykalnych metod, ci ludzie potrafią być wręcz mili czy nawet zdradzić to i owo z tajemnic tresury. Na pikietę przyszły także dzieci z własnoręcznie robionymi ulotkami, co można uznać za znakomity sukces - wynik ciężkiej pracy przy konkursie plastycznym.

• 15.9 jeden z aktywistów Frontu zorganizował w swej szkole - technikum na lekcji wychowawczej spotkanie z Darkiem, oczywiście nt. FWZ.

• 17.10 spotkanie Sławomira Fiedkiewicza i Dariusza Paczkowskiego z Janem Karpowiczem i Krzysztofem Flickiem z Amerykańskiego Korpusu Pokoju. Tematami były ewentualna współpraca, obecna sytuacja FWZ oraz możliwość zatrudnienia przez Front ochotnika z Korpusu lub korzystania z jego pomocy. Kontakt:
  

FWZ KRAJ

• Miło mi donieść, iż po stałych rubrykach FWZ w ZB i "Maci Pariadka" będę miał przyjemność redagować coś podobnego dla znakomitego periodyku ze Szczecina "Zielona Arka". Jak wskazuje tytuł, nie jest to magazyn samochodowy. Kontakt:
  

• Bardzo ważna sprawa. Od początku działalności FWZ Darek Paczkowski prowadzi archiwum Frontu, które jest absolutnie niezbędne do skutecznej działalności - to chyba oczywiste. Tymczasem skala naszych działań, a raczej ich skutków, uniemożliwia nam pozyskiwanie wszystkich materiałów o FWZ i z FWZ. Dlatego bardzo prosimy wszystkich Czytelników ZB o nadsyłanie wycinków lub odpisów artykułów z prasy, w których pada choćby nazwa Frontu, a także wszelkich innych materiałów, w których wspomina się o FWZ (zine'y, kasety, płyty, plakaty, ulotki, zdjęcia, naszywki, badziole, koszulki itd.) Za te droższe rzeczy możemy, gdy będzie to konieczne, płacić. Z góry dziękujemy. Ślijcie na adres w Grudziądzu.

• Zdaję sobie sprawę ze słabych rezultatów takich apeli, ale Mamy stałe kłopoty finansowe. Jeśli chcesz i możesz - pomóż. Nie zmarnujemy Twoich pieniędzy.

Martin Eden

Ukazał się już nowy, 4 numer pisma Frontu Wyzwolenia Zwierząt "Mamkły Mampazury". Jak działać, co robić, masa tekstów o prawach zwierząt.
To wszystko na 40 stronach formatu A4, kolorowa sztywna okładka. Cena 35 zł + 1 zł. Pieniądze tylko przekazem na adres:
FWZ
skr. 223
86-300 Grudziądz 1

My, niżej podpisani zwracamy się do Pana Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z apelem o przyspieszenie prac nad ustawą O Ochronie Zwierząt. Prace nad tą ustawą trwają od 5 lat i, jak na razie, bez skutku. Dalej w naszym kraju obowiązuje prawodawstwo z 1928 roku, dopuszczające wiele form okrucieństwa i niepotrzebnego znęcania się nad zwierzętami.

Petycje prosimy przesyłać: Stowarzyszenie Ruch Ekologiczny - Jasło,
skr. 69, 38-200 Jasło.

Liczba łabędzi niemych wzrasta w Polsce, jak i w większości krajów Europy. Te, które zamieszkują Polskę, należą do wędrownej części populacji i jak dawniej powinny na zimę odlatywać w rejon zachodniego Bałtyku, cieśnin duńskich i wybrzeża Morza Północnego, gdzie znajdują pod dostatkiem naturalnego pokarmu lub - podczas długotrwałych mrozów - spokojnie przeczekują ich okres obchodząc się bez pożywienia. W ostatnich latach coraz więcej łabędzi kieruje się na zimowiska do południowej Europy. W Polsce zimuje ok. 20.000 łabędzi niemych.

Dokarmianie łabędzi przez ludzi w okresach, w których zbiorniki wodne są wolne od pokrywy lodowej, powoduje u tych ptaków niekorzystne zmiany sposobu życia, wyrażające się w zaniku instynktu wędrówki.

Wynika z tego, że w ciągu roku, kiedy zbiorniki wodne są wolne od zlodzenia, wszelkie formy karmienia łabędzi powinny być zdecydowanie zakazane jako działanie sprzeczne z wymogami ochrony tego gatunku, prowadzące do degeneracji biologicznej.

Jedynie w czasie surowej zimy, ze względów czysto humanitarnych można dopuścić umiarkowane karmienie łabędzi przebywających w pobliżu ludzi, jednakże ptakom tym należy podawać odpowiedni dla nich pokarm, tj. ziarno, drobno pokrojony chleb i warzywa (też wysłodki buraczane). Inne pokarmy (np. odpadki obiadowe ze stołówek, pieczywo w dużych kawałkach) są przez ptaki źle przyswajane i szkodliwe. Pokarm musi być podawany do natychmiastowego spożycia, gdyż pozostawiany na brzegu zbiornika szybko kwaśnieje lub zamarza.

Z łabędzi spędzających zimę nad Zatoką Gdańską tylko część spędza ją na plażach Trójmiasta, gdzie jest (dzięki wieloletnim apelom) dokarmiana w ograniczony sposób tylko przez indywidualne osoby. Natomiast 5-krotnie więcej ptaków przebywa z dala od brzegu Zatoki, między Kuźnicą a Juratą, gdzie spokojnie spędzają zimę bez ingerencji człowieka. W głębi kraju, gdzie zimujące łabędzie są jeszcze atrakcją dla mieszkańców miast, prowadzi się dokarmianie, które zwabia łabędzie odbywające wędrówkę na dalsze zimowiska. Sytuacja taka doprowadziła do zimowania ponad 1000 łabędzi niemych na silnie zanieczyszczonej Wiśle w Krakowie. W wielu innych miastach zimują łabędzie w stadach liczących od kilkudziesięciu do kilkuset sztuk.

Dokarmianie można rozpocząć tylko po kilkudniowych silnych mrozach, które nie zmusiły łabędzi do opuszczenia zamarzniętego zbiornika, na którym przebywają. Normalnie łabędzie przygotowują się do przetrwania zimy przez nagromadzenie dużych zapasów tłuszczu pod koniec lata i jesienią. Jest on zużywany przez ptaki w czasie niesprzyjających warunków zimą.

Zdrowy łabędź nie przymarznie do lodu. Leżenie na lodzie jest naturalnym sposobem spędzania przez te ptaki okresów mrozu i dlatego ptaków takich nie należy niepokoić, płoszyć i karmić. Zdrowy łabędź może przeżyć bez uszczerbku dla zdrowia kilka tygodni bez pobierania pokarmu.

Nie należy także przenosić łabędzi z mrozu do pomieszczeń ogrzewanych, gdyż jest to bardzo szkodliwe. Wszelkie działania zmierzające do uwolnienia z okowów lodu (często z narażeniem ludzkiego zdrowia lub życia) przymarzniętych łabędzi są ratowaniem osobników słabych, które powinny zginąć. Dziką przyrodą kierują prawa, które nam, ludziom, wydają się często bezwzględne, ale które muszą być bezwarunkowo szanowane w interesie zachowania tychże gatunków w przyrodzie. Łabędzie, które w Polsce pozostały na zimę, powinny być poddane selekcji naturalnej. Może się zdarzyć, że w czasie ostrych mrozów znaczna ich liczba zginie, jednakże śmiertelność taka żadną miarą nie wpływa na liczebność gatunku, gdyż powoduje usuwanie osobników słabych i chorych.

Coraz częściej słychać głosy myśliwych, którzy chętnie widzieliby łabędzia niemego na liście ptaków łownych. Wtedy jednak, w wyniku sztucznej selekcji, obok osobników słabych i uzależnionych od człowieka, ginęłyby również ptaki najzdrowsze i najlepsze dla przeżycia gatunku. Do takiej sytuacji nie należy dopuścić.

Pozostające na zimę łabędzie coraz częściej wychodzą na żer na pola i łąki, co przy nasileniu się zjawiska może w przyszłości doprowadzić w Polsce do konfliktu z rolnikami.

Jedną z powszechnie stosowanych metod badania życia ptaków jest ich znakowanie metalowymi lub plastikowymi obrączkami czy tzw. obrożami szyjnymi, a następnie śledzenie losów tych ptaków. Wszystkie osoby mające wątpliwości co do sposobu i sensu obrączkowania łabędzi pragnę uspokoić, że w ten sposób co roku w całej Europie znakuje się tysiące łabędzi, bez żadnej szkody dla ich zdrowia i życia.

Największym zagrożeniem dla łabędzi jest obecnie zanieczyszczenie wód, powodujące wymieranie roślinności podwodnej - podstawowego pokarmu tych ptaków. Wielkim zagrożeniem jest też dla nich zanieczyszczenie powierzchni wód produktami ropopochodnymi, gdyż ptaki, których upierzenie zanieczyszczone jest tymi substancjami, są prawie w 100% skazane na śmierć.

Zagrożenie dla tych pięknych ptaków stanowi również nieodpowiedzialne działanie ludzi, dokarmiających łabędzie przez cały rok, co prowadzi do rozwoju niekorzystnych zwyczajów wśród tych ptaków. Wszelkie poczynania zmierzające do ochrony przyrody muszą być prowadzone zgodnie z rzeczywistymi interesami chronionych organizmów. Dokarmianie łabędzi daje nam satysfakcję, lecz dla łabędzia jako gatunku nie jest na dłuższą metę korzystne.

Maria Wieloch
Stacja Ornitologiczna IE PAN
Nadwiślańska 108
80-680 Gdańsk 40

Osobny problem stanowią kłusownicy polujący na ptaki drapieżne. Wielu spośród nich to równocześnie hodowcy gołębi, którzy traktują jastrzębie, myszołowy i inne ptaki drapieżne jak śmiertelne zagrożenie dla swoich gołębi i nie przepuszczą żadnej okazji, by zlikwidować "szkodnika". Często współpracują oni z nielegalnymi preparatorami ptaków i czerpią spore zyski ze sprzedaży wypchanych trofeów. Niestety, czasami zdarza się też, że do ptaków drapieżnych strzelają niektórzy myśliwi, uważając je za konkurentów w polowaniu na zające. Oczywiście jest to kłusownictwo i wszelkie tego typu wypadki powinny być ścigane z całą surowością prawa.

Wachlarz metod łapania stosowanych przez kłusowników jest szeroki. Bardzo popularna jest tzw. metoda "na klej". Polega ona na posmarowaniu krzaka klejem i przywiązaniu do niego pojedynczego ptaka "na wabia". Nadlatujące stado siada na krzaku i przykleja się do niego stanowiąc już łatwy łup. Ptasznik przychodzi i zabiera tylko cenne dla niego samczyki. "Bezwartościowe" samiczki pozostawione na krzaku giną w męczarniach.

Polujący na ptaki drapieżne stosują bardziej wyrafinowane metody. Jedną z bardziej sadystycznych jest wkopanie pionowo w ziemię kilkumetrowego drąga. Na jego szczycie przymocowuje się gęsto nabitą kilkunastocentymetrowymi gwoździami deseczkę. Do tego "jeża" przywiązuje się martwego (lub nie) gołębia. Jak wygląda jastrząb po ataku na taką "zdobycz", nie muszę chyba opisywać.

Oczywiście są to tylko wybrane przykłady. Bardzo popularne są też wszelkiego typu pułapki zatrzaskowe - czy to w formie klatek, czy wielkich sieci.

Zabijanie i łowienie chronionych gatunków fauny jest, zgodnie z Art. 57 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 października 1991r. (Dz.U. Nr 114, poz. 92 z późniejszymi zmianami), przestępstwem i podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Przetrzymywanie ptaków chronionych i handel nimi (zarówno żywymi jak i spreparowanymi) jest wykroczeniem z Art. 58 tejże ustawy i podlega karze aresztu lub grzywny.

Szczegółowe zasady ochrony gatunkowej zwierząt oraz listę gatunków chronionych zawiera Rozporządzenie ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa z dnia 6 stycznia 1995 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. Nr 13, poz. 61).

Osoby zajmujące się ptasznictwem są przeważnie mieszkańcami okolic podmiejskich lub wsi. Sieci i wnyki są rozstawiane wśród pól lub na skraju lasu. Część kłusowników rozstawia pułapki na terenie własnego podwórza. W przypadku zauważenia podobnego procederu należy zawiadomić najbliższy Inspektorat Straży Ochrony Przyrody, miejscowe Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami, Policję lub Straż Miejską.

W Krakowie i okolicach udało się w dużej mierze ograniczyć nielegalny handel chronionymi gatunkami ptaków i zepchnąć go do głębokiego podziemia. Pomimo tego wciąż co roku odzyskujemy ponad 100 ptaków. Część z nich od razu jest wypuszczana na wolność, część wymaga długiej rehabilitacji. Powodzenie tej akcji jest możliwe dzięki współpracy SGR SOP i Krakowskiego Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami oraz wydatnego wsparcia Policji i Straży Miejskiej. Nie poradzilibyśmy sobie też bez pomocy społeczeństwa, a także prawdziwych hodowców, którym zależy na eliminacji "czarnych owiec" ze swego grona. Dlatego apelujemy do wszystkich czytelników ZB, by postarali się przyczynić do likwidacji ptasznictwa w Polsce.

Marian Kulig
SGR SOP w Krakowie

Krakowskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami
Szablowskiego 6
30-127 Kraków
tel. 0-12/36-33-88

W Warszawie:
Wojewódzki Inspektorat Straży Ochrony Przyrody
Reja 3/5
00-922 Warszawa
0-22/25 13 22 (dyżury w środy 17⁰⁰-19⁰⁰)

W pozostałych miejscowościach:
SOP (adres do uzyskania w miejscowej Lidze Ochrony Przyrody), TOZ, Policja lub Straż Miejska.