Poborowi przeznaczeni do zasadniczej służby wojskowej, zasadniczej służby w obronie cywilnej lub przeszkolenia wojskowego, którzy nie korzystają z odroczenia służby wojskowej, mogą ze względu na przekonania religijne albo wyznawane zasady moralne występować do rejonowej komisji poborowej z pisemnymi wnioskami o skierowania ich do odbycia służby zastępczej. Służba zastępcza polega na wykonywaniu w czasie pokoju prac na rzecz ochrony środowiska, służby zdrowia, opieki społecznej, gospodarki wodnej, obrony przeciwpożarowej, budownictwa mieszkalnego, łączności oraz innych zakładów użyteczności publicznej. W ramach służby zastępczej poborowi mogą wykonywać prace na korzyść państwowych jednostek organizacyjnych oraz podmiotów gospodarczych (ale tylko takich, w których Skarb Państwa posiada co najmniej 50% udziałów i które podpisały umowę o wykonywaniu pracy przez poborowych z wojewodą). Poborowi mogą na własną prośbę wykonywać pracę na rzecz jednostek organizacyjnych kościołów i innych związków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej, samorządu terytorialnego, stowarzyszeń i fundacji. Na tej podstawie wiele osób, pragnących uniknąć wojska, pracuje w działających w kraju organizacjach ekologicznych. Czas trwania służby zastępczej trwa 24 miesiące, a dla absolwentów szkół wyższych - 9 miesięcy.

Wniosek o przydzielenie zastępczej służby wojskowej wraz z uzasadnieniem można złożyć bezpośrednio w dniu stawienia się przed rejonową komisją poborową lub najpóźniej w dniu doręczenia poborowemu karty powołania do odbycia zasadniczej służby wojskowej, zasadniczej służby w obronie cywilnej lub przeszkolenia wojskowego - za pośrednictwem wojskowego komendanta uzupełnień. Do czasu podjęcia decyzji w sprawie złożonego wniosku poborowy nie podlega powołaniu do służby. Jeżeli wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, to wojewoda (właściwy ze względu na miejsce zamieszkania poborowego) kieruje go do odbycia służby zastępczej.

Z omówionych przepisów prawnych wynika, że istnieją możliwości odbycia służby wojskowej wykonując pracę na rzecz ochrony środowiska. Najprostszą możliwością wydaje się odbycie służby zastępczej w zarejestrowanym stowarzyszeniu lub fundacji ekologicznej albo w urzędzie wojewódzkim lub gminnym w wydziałach ochrony środowiska. Dość często zdarzają się przypadki wydawania przez wojewodę zgody na odbycie zastępczej służby wojskowej w Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, Lasach Państwowych, parkach narodowych czy w zieleni miejskiej. Przepisy prawne milczą na temat możliwości odbycia zastępczej służby wojskowej w Państwowej Straży Rybackiej. Jednak w drodze interpretacji przepisów można przyjąć, że taka możliwość istnieje. Państwowa Straż Rybacka podlega właściwym miejscowo wojewodom. Wojewoda, kierując poborowego do odbycia zastępczej służby wojskowej, ma dużą swobodę wyboru miejsca odbycia tej służby. Może więc oddelegować go do podległej sobie Państwowej Straży Rybackiej.

Jakich czynności należy dokonać, aby zatrzymać poborowego w organizacji ekologicznej? Po pierwsze - uzyskać jego zgodę. Następnie władze statutowe stowarzyszenia lub fundacji powinny wystosować do wojewody pismo z prośbą o skierowanie poborowego do odbycia zastępczej służby wojskowej w ich organizacji (podobne pismo można również wysłać do WKU). Równocześnie poborowy musi złożyć w WKU uzasadniony wniosek z prośbą o możliwość odbycia zastępczej służby pracując na rzecz ochrony środowiska. Wniosek ten należy złożyć najpóźniej w dniu otrzymania karty powołania. Organizacja ubiegająca się o pozyskanie poborowego musi zapewnić mu tzw. równoważnik pieniężny za wyżywienie i ubrania oraz żołd w łącznej wysokości 51 zł miesięcznie.

Tomasz Tatomir

1 CYTAT

Drzewo bywa przyjacielem człowieka. Dlatego chyba człowiek pożera drzewa, masakruje ich ciała i to te najdorodniejsze, aby uzyskać z nich wygodę, ułatwienie albo przyjemność.

(...) Umierają lasy. Najpierw łysieją z mchu, potem rzednie trawa, ukazując sypką jak popiół ziemię, potem giną krzaki tratowane, wreszcie ubywa drzew i między rzadkie pnie wkracza jałowe pustkowie, które przedziela gigantyczne piramidy betonowych mrowisk. Umierają lasy, które dawały schronienie człowiekowi uciekającemu przed innym człowiekiem.

Tadeusz Konwicki (ur. 1926), Wniebowstąpienie
wybrał Wojtek Stefański