W spotkaniu tym uczestniczyłem jako tzw. koordynator branży ekologicznej (zostałem nim wiosną tego roku - praktycznie z tzw. "łapanki"), czyli osobnik, którego rolą jest przede wszystkim namawianie organizacji ekologicznych do zainteresowania się FIP-em. Niestety, z tym zainteresowaniem jest różnie, o czym piszę szerzej w sprawozdaniu z prac "branży ekologicznej". Ubolewam nad tym, choć rozumiem, że uczestnicy naszego ruchu ekologicznego, zwłaszcza w sezonie, są bardzo zajęci działalnością ściśle merytoryczną. Namawiałbym jednak do zainteresowania się ideą FIP-u - jeżeli nie teraz to przynajmniej w przyszłości. Dlaczego i do czego FIP może być pożyteczny dla ekologów?
Po pierwsze, poprzez FIP można się bardzo wiele dowiedzieć (informacja) i nauczyć (wiedza), np. o pracach przygotowawczych nad ustawą o działalności pożytku publicznego, o specyfice trzeciego sektora w Polsce czy programach współpracy administracji lokalnej z organizacjami pozarządowymi itp. (a szanse skutecznego działania organizacji ekologicznych mogą zależeć w przyszłości właśnie od kształtu ww. ustawy, od miejsca sektora trzeciego w całym systemie organizacji społeczeństwa czy jego pozycji w układzie lokalnym itp.).

Po drugie, na FIP-e można spotkać bardzo ciekawe inicjatywy i ludzi (nie tylko z branży ekologicznej) - co samo w sobie jest już warte podkreślenia, ale może również inspirować do współpracy i bardziej skutecznego rozwiązywania wielu naszych problemów organizacyjnych czy merytorycznych.

Po trzecie, FIP jest okazją do zaprezentowania się organizacji pozarządowych (w tym ekologicznych) na zewnątrz, niejako całemu społeczeństwu; do podniesienia społecznego statusu ekologicznych organizacji, do nagłośnienia ekologicznych problemów i do podnoszenia ekologicznej świadomości społeczeństwa (FIP Ogólnopolski będzie miał z pewnością bardzo szeroką obsługę mediów - i to zarówno polską, jak i zagraniczną).

Po czwarte wreszcie, i z pewnego punktu widzenia jest to może najbardziej istotne, FIP jest instytucją swoistego lobbyingu politycznego trzeciego sektora, może przyczynić się to osłabienia spotykanej często w praktyce naszej działalności bariery oporu politycznego, przeciwdziałać marginalizacji środowisk i kwestii ekologicznych przez nieocenione, polskie "elity" polityczne (przedstawiciele tych "elit" na pewno tłumnie pojawią się na FIP-e, by podstawić swą żabią łapę przy podkuwaniu pozarządowego konia - i takie okazje można wykorzystać).

Muszę przyznać, że spotkanie przygotowawcze do FIP-u Ogólnopolskiego było naprawdę bardzo interesujące, zwłaszcza w warstwie poznawczej. Mimo iż praktycznie i teoretycznie, społecznie i zawodowo zajmuję się już od pewnego czasu trzecim sektorem, sporo się w trakcie rzeczonej konferencji dowiedziałem nowego i uważam, że jest to wiedza bardzo przydatna w działalności ekologicznych organizacji pozarządowych. W trakcie spotkania przeprowadzone były warsztaty branżowe, na których omawiano przede wszystkim stan przygotowań poszczególnych branż do FIP-u (załączam sprawozdanie z warsztatu ekologicznego), a także sesje i warsztaty problemowe dotyczące: problemów legislacji trzeciego sektora; karty etycznej trzeciego sektora; współpracy z administracją samorządową i państwową; współpracy z biznesem; relacji ze sferą polityki (tu "politykę" reprezentował "nasz" ekologiczny senator Janusz Okrzesik); wreszcie "public relations" organizacji pozarządowych.

Dla lepszego zobrazowania problematyki FIP-u załączam kilka istotnych - jak sądzę - dokumentów związanych z przygotowaniami do spotkania wrześniowego: sprawozdanie z pracy "branży" ekologicznej; tzw. dokument 1000 słów na temat naszej branży przygotowany przez Maćka Kozakiewicza; projekt karty zasad działania organizacji pozarządowych autorstwa Piotra Frączaka; oraz wstępne założenia ustawy o działalności pożytku publicznego (bardzo krytykowanego), do monitorowania której pozwoliłem sobie zgłosić w czasie konferencji - zresztą bez uprzedniego pytania ich o zgodę, za co przepraszam, ale nie było kiedy - prawników związanych z ruchem ekologicznym: Jerzego Jędrośkę i Piotra Szkudlarka. Zalecam tez czytanie Asocjacji - to bardzo pożyteczna lektura.

Wszystkie uwagi dotyczące przedstawionych niżej materiałów byłyby mile widziane i proszę kierować je (jak najszybciej) na...
Adres
Piotr Gliński
Społeczny Instytut Ekologiczny,
Al. Zieleniecka 6/8
03-727 Warszawa
Szczególnie istotne jest dopracowanie tekstu 1000 słów, który ma prezentować naszą branżę w dokumentach FIP-u Ogólnopolskiego.

Piotr Gliński

Radosław Kisielewski
* Zwierzyniecka 19A/4
15-312 Białystok

Dodatkowymi czynnikami osłabiającymi frekwencję na warsztacie ekologicznym było również szczególne nasilenie różnorakich ogólnopolskich spotkań liderów ruchu w ostatnim okresie (w samym tylko czerwcu naliczyłem osiem ogólnopolskich imprez ekologicznych, angażujących liderów ruchu - nie licząc faktu sezonowej intensyfikacji naturalnych działań kampanijnych i programowych organizacji ekologicznych) oraz niefortunna zbieżność terminu seminarium z targami ekologicznymi Eko Media, które odbywały się w tym samym czasie w Warszawie (wielu przedstawicieli organizacji ekologicznych dotarła na konferencję dopiero po wizycie na targach). Dlatego też warsztat ekologiczny kontynuowany był jeszcze w trakcie seminarium w sposób nieformalny w gronie kilku spóźnionych ekologów.

Dyskusja w branży ekologicznej dotyczyła przede wszystkim trzech zagadnień:

• tekstu 1000 słów;
• prezentacji branży ekologicznej na FIP-e ogólnopolskim
• oraz wspólnych "obszarów interesów" ruchu ekologicznego i całego trzeciego sektora w Polsce.

Projekt tekstu 1000 słów wraz z informacją o warszawskiej konferencji FIP opublikowany będzie w ZB, piśmie polskiego ruchu ekologicznego, co - mamy nadzieję - poszerzy dyskusję na całą "branżę".

Prezentacja branży ekologicznej na FIP-ie ogólnopolskim będzie się oczywiście opierać na programach i działalności poszczególnych organizacji. Chcielibyśmy jednak szczególnie zaznaczyć obecność dużych, ważnych proekologicznych kampanii ogólnopolskich ("Dzikie Życie", "Teraz Wisła", kampania opakowań, kampania antyspalarniowa, Międzymiastówka Rowerowa itp.), z których nie wszystkie zgłosiły początkowo akces do FIP-u. W tym celu bezpośrednio po czerwcowej konferencji przeprowadziłem rozmowy "zachęcająco-mobilizujące" z szefami bądź uczestnikami niektórych kampanii. Prezentacja ekologów powinna objąć również charakterystyczne dla tej branży, wspominane wyżej inicjatywy i instytucje sieciowe oraz wspomagające (np. projekt "Kolumna 2000"). W tym celu podjęto analogiczne starania.

Część warsztatowo-edukacyjna FIP-u powinna w przypadku branży ekologicznej koncentrować się przede wszystkim na omówieniu wspólnych obszarów zainteresowań i interesów ruchu ekologicznego i trzeciego sektora. U podstaw wyboru tej właśnie problematyki leży, oczywiście, chęć zainteresowania organizacji ekologicznych problematyką trzeciosektorową, związana z przekonaniem, że integracja całego sektora podnosi skuteczność działań poszczególnych jego części składowych, a więc branż i konkretnych organizacji. Dlatego też warsztaty dla organizacji ekologicznych na FIP-e obejmować powinny następującą problematykę:

• teoria i język (terminologia) trzeciego sektora w polskich warunkach kulturowo-społeczno-historycznych;
• regulacje prawne dotyczące trzeciego sektora (np. ustawa o instytucjach pożytku publicznego);
• problemy lobbyingu politycznego trzeciego sektora;
• systemy kontaktów i programy współpracy pomiędzy trzecim sektorem (w tym ruchem ekologicznym) a administracją centralną, lokalną, a także władzami samorządowymi;
• problemy infrastruktury ("twardej" i "miękkiej") trzeciego sektora (charakter i profil działania instytucji wspomagających, banki danych, sponsorzy, wiedza organizacyjna, prasa, instytucje sieciowe, karta etyczna sektora itp.).

ILOŚĆ RGANIZACJI I POLA DZIAłANIA

1. Organizacje zajmujące się ochroną przyrody. W ramach tej grupy najważniejsza wydaje się sieć Regionalnych Centrów Edukacji Ekologicznej, która obecnie składa się z 22 partnerów. Aktywność poszczególnych ośrodków jest bardzo zróżnicowana. Zależy głównie od pomocy i zaangażowania miejscowych grup ekologicznych. Jednym z najaktywniejszych jest ośrodek w Krakowie.

2. Organizacje specjalistyczne i eksperckie. Są to środowiska o wysokim poziomie profesjonalizmu, koncentrujące się na wybranych aspektach problematyki ekologicznej. Można do nich zaliczyć Stowarzyszenie Nauczycieli Przedmiotów Przyrodniczych, Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi EKOLAND, Towarzystwo Naukowe Prawa Ochrony Środowiska, Instytut na rzecz Ekorozwoju. Omawiane organizacje różnią się między sobą znacznie stopniem zintegrowania z ruchem ekologicznym. Coraz częściej takimi organizacjami stają się grupy wyspecjalizowane w prowadzeniu kampanii ekologicznych na skalę ogólnopolską, tj. Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, Ogólnopolskie Towarzystwo Zagospodarowania Odpadów, Międzyuczelniane Lobby Ekologiczne. Działalność ta dotyczy problemów zarówno merytorycznych, jak i organizacyjnych.

3. Organizacje nurtu "ekologii głębokiej". Prekursorem tego nurtu w Polsce była Pracownia Architektury Żywej, przekształcona następnie w Pracownię na rzecz Wszystkich Istot oraz SEK "Klub Gaja" (Bielsko-Biała), a także warszawski ośrodek EKO-OKO. Skupiają się one głównie na praktykowaniu alternatywnych, ekologicznych stylów życia i alternatywnych działaniach edukacyjnych.

4. Organizacje broniące praw zwierząt i ruch wegetariański. Największe z nich to Front Wyzwolenia Zwierząt, Wspólnota Wszystkich Istot, Ananda Marga, Ruch Promocji Wegetarianizmu, Organizacja Młodzieżowa LOP. Typowymi kanałami rozprzestrzeniania się charakterystycznych dla tych grup wartości były środowiska młodzieżowe, związane z subkulturą muzyczną, przede wszystkim nurtem reagge i punk.

5. Środowiska religijne i parareligijne. Są to środowiska praktykujące religie Wschodu, grupy katolików świeckich oraz ruch ekologiczny w Kościele katolickim. Należą do nich przykładowo Franciszkański Ruch Ekologiczny, Ruch Ekologiczny św. Franciszka z Asyżu (REFA), Centrum Ekologiczno-Rekolekcyjne "Przymierze".

GłÓWNE CELE I SPOSOBY DZIAłANIA

Ruch ekologiczny nie ma dotychczas wypracowanego jednolitego programu działań lub chociażby jego podstawowego zarysu. Można powiedzieć, iż większość organizacji działa na rzecz poprawienia stanu środowiska i warunków życia obywateli poprzez podnoszenie świadomości ekologicznej. Najważniejsze kampanie ekologiczne prowadzone w ostatnim okresie to, przykładowo:

1. "kampanie odpadowe", zajmujące się problematyką zagospodarowania odpadów, ekologicznych opakowań, przyjaznych środowisku sposobów utylizacji śmieci;
   
2. kampania "Dzikie Życie", dotycząca ochrony wilka i rysia, zachowania cennych przyrodniczo bioregionów;
   
3. program "Zielone Płuca Polski";
   
4. "kampanie transportowe": "Miasta dla Rowerów", antyautostradowe;
   
5. kampanie na temat zdrowej żywności;
   
6. programy ochrony Bałtyku;
   
7. kampanie na rzecz praw zwierząt: "Zwierzę nie jest rzeczą", protesty przeciwko tresurze zwierząt w cyrkach;
   
8. kampania "Teraz Wisła", dotycząca ochrony największej polskiej rzeki przed regulacją.

KONTAKTY

Minister ochrony środowiska bądź jego przedstawiciele zapraszani są od 1991 roku na ogólnopolskie spotkania ruchu ekologicznego. W ministerstwie powołano komórkę do współpracy z organizacjami pozarządowymi. Obecnie opracowywany jest przez zespół uczestników ruchu ekologicznego program współpracy systemowej ministra z organizacjami pozarządowymi.

Kontakty z instytucjami parlamentarnymi nawiązane zostały po zmianach w 1989 roku i jak dotychczas, mają dość ograniczony charakter. Generalnie przebiegają dwutorowo: poprzez kontakty z komisjami i klubami parlamentarnymi oraz bezpośrednią współpracę z posłami i senatorami. Przedstawiciele ruchu zapraszania są na obrady sejmowej i senackiej komisji ochrony środowiska i biorą niekiedy udział w pracach legislacyjnych (np. przy opracowywaniu ustawy dotyczącej praw zwierząt).

Kontakty ruchu z samorządami terytorialnymi i administracją terenową układają się w sposób bardzo zróżnicowany i stanowią na ogół funkcję wielu czynników społeczno-politycznych. Istotną rolę odgrywa tu jednak sama aktywność ruchu na danym terenie i jego konsekwencja w działaniu. Wciąż nieliczne są przykłady bezpośredniej pomocy władz terenowych dla ruchu. Pozytywnym wyjątkiem są tu np. relacje z samorządami w Krakowie, Łodzi, Bielsku-Białej.

W coraz szerszym zakresie rozwijają się kontakty ruchu z placówkami oświatowymi, uczelniami, instytucjami naukowymi i parkami narodowymi. Często podejmowane są wspólne działania edukacyjne czy eksperckie. Szkoły uczestniczą w programach edukacji ekologicznej, realizowanych przez organizacje pozarządowe, młodzież szkolna zasila z kolei ruch ekologiczny.

Dość ograniczone są związki ruchu z innymi organizacjami pozarządowymi w Polsce. Po części jest to spowodowane pewną rywalizacją organizacji społecznych o różnego rodzaju zasoby, umożliwiające im funkcjonowanie. Istotniejsze wydają się względy bardziej naturalne: stosunkowo krótki czas niezależnego funkcjonowania trzeciego sektora w Polsce, który uniemożliwił jeszcze wykształcenie nawyków i struktur zadowalającej współpracy oraz wyraźnie odmienny, bardziej ideologiczny czy polityczny charakter pozarządowych organizacji ekologicznych na tle innych podmiotów trzeciego sektora. Nieliczne grupy ekologiczne uczestniczą już jednak w różnorakich porozumieniach integracyjnych trzeciego sektora, takich jak Forum Fundacji Polskich czy regionalne Fora Inicjatyw Pozarządowych.

opracował Maciej Kozakiewicz
na podst. książki Piotra Glińskiego Polscy Zieloni

Jan Kochanowski

Zasady działalności tych organizacji powinny normować nie tylko przepisy prawa, ale także swoisty kodeks etyczny, którego podstawą jest tekst przyjęty na I Ogólnopolskim Forum Inicjatyw Pozarządowych.

1. Organizacje pozarządowe w swoim działaniu kierują się zasadą poszanowania godności, praw i wolności człowieka, a dobro osób, na rzecz których działają, jest dla nich najwyższą wartością.

2. Organizacje pozarządowe działają w ramach obowiązującego w demokratycznym państwie prawa, tworząc wewnętrzne mechanizmy samoregulacji.

3. Działalność merytoryczna i finansowa organizacji pozarządowych jest działalnością jawną z uwagi na szczególną troskę o posiadane przez nie środki publiczne bądź pochodzące od osób prywatnych.

4. Organizacje pozarządowe przeznaczają całe wypracowane dochody na realizację zadań statutowych oraz - w rozsądnych granicach - na rozwój organizacji.

5. Każda organizacja pozarządowa powinna rozróżnić w swoim statucie funkcje zarządzające i nadzorcze. Członkowie kolegialnego organu nadzorczego nie powinni pobierać wynagrodzenia za pracę w tym organie.

6. Organizacje pozarządowe współpracują ze sobą na zasadach lojalności i wzajemnego wspierania się w swoich działaniach.

7. Organizacje pozarządowe są samorządne i niezależne???
   

Artur Zięba
Wałowa 30/7, 33-100 Tarnów

Jeżeli proponowana ustawa ma być uchwalona przez obecny Sejm, wydaje się, że dyskusja nad powyższymi założeniami powinna być podjęta tak szybko, aby projekt ustawy - uwzględniający wyniki dyskusji - stał się w odpowiednio krótkim czasie przedmiotem uzgodnień międzyresortowych.

przygotowali:

Hubert Izdebski
Ewa Leś
Jan Zieliński

---

POSZUKUJĘ...

---

...pilnie informacji (fotki, noty dokumentarne) o firmach, które przez nagannie prowadzoną politykę zasługują na miano championów w zatruwaniu Ziemi. Prosimy o przesyłanie tych materiałów wraz z podaniem źródła na poniższy adres i z góry dziękujemy!

Grzegorz Żeber
49
90-983 Łódź 84
0-42/46-57-69

---

ZB nr 8(86)/96, sierpień '96

---

Początek strony