"Zielone Brygady. Pismo Ekologów" nr 1 (79), Styczeń '97


ZATRWAŻAJĄCE ZMIANY KLIMATU
W globalnym środowisku Ziemi daje się zauważyć wiele niepokojących trendów. Suma ich daje wręcz dramatyczny obraz. Najważniejsze czynniki zagrażające środowisku to: kurczenie się warstwy ozonowej, zakwaszenie biosfery, erozja gleby oraz zmniejszenie się bioróżnorodności. Przyczyną tych zaburzeń jest zbyt duże wykorzystanie zasobów ziemi, szczególnie przez kraje wysoko rozwinięte.

Zastanówmy się dla przykładu nad wskaźnikiem zużycia energii. Prawdziwym problemem nie jest kurczenie się zasobów paliw kopalnych, ale destabilizacja atmosfery, zwłaszcza przez nadmiar CO2 powstałego podczas spalania. Spalanie paliw kopalnych i inne ludzkie działania prowadzą do zanieczyszczenia atmosfery nie tylko przez dwutlenek węgla, lecz również poprzez emisję gazów cieplarnianych, głównie metanu i tlenku azotu. Wzrost koncentracji tych gazów w atmosferze uległ, na szczęście, w ostatniej dekadzie pewnej stagnacji. Jej przyczyną jest prawdopodobnie recesja ekonomiczna.

Międzynarodowa Komisja do spraw Zmian Klimatu szacuje (a jest to scenariusz dla nas najłagodniejszy), że przy utrzymaniu dzisiejszego trendu temperatura świata w r. 2025 podniesie się o 1C, a pod koniec przyszłego stulecia już o 3C.

Eksperci nie zgadzają się co do tego, jaki wpływ na konkretne regiony Ziemi wywrzeć może podniesienie się temperatury, jednogłośnie stwierdzają jednak, że pozytywne skutki tego zjawiska nigdy nie zrównoważą jego złych stron.

Badania prowadzone w rejonie lodów Arktyki wykazały, że w okresie ostatnich kilkuset tysięcy lat istniało ścisłe powiązanie pomiędzy wielkością emisji CO2 a zmianami temperatury powietrza. Okazało się również, że średnia globalna temperatura ma związek z poziomem mórz i oceanów. Co więcej, wyższy poziom CO2 prowadzi w konsekwencji do nasilenia się zjawisk takich, jak huragany, powodzie itd.

Największą ilość dwutlenku węgla wytwarzają zindustrializowane kraje północy. Jeżeli każda osoba na świecie produkowałaby takie ilości tego związku jak przeciętny Niemiec (12 ton rocznie!), jego roczna emisja wyniosłaby nie 23 bilionów ton, ale 67. Mówiąc inaczej, jeżeli dzisiaj oceany i roślinność są w stanie związać 13 bilionów ton CO2 rocznie, potrzebowalibyśmy pięciu planet takich jak Ziemia dla utrzymania naszej obecnej populacji, a jeżeli, zgodnie z przewidywaniami, populacja wzrośnie dwukrotnie w ciągu najbliższych 20-40 lat, będziemy potrzebować dziesięciu planet. A mamy tylko jedną!

na podst. M.Tooley, 1989, "Nature" 342, s.20.


Dane wykazują, że główną odpowiedzialność za ten stan rzeczy ponoszą północne, uprzemysłowione kraje. Zmiany, jakie zaistniały w środowisku naturalnym dzięki panującym w nich wzorcom produkcji oraz propagowaniu zachowań konsumpcyjnych, mogą przekroczyć nasze możliwości ich odwrócenia. Obecnie, zadaniem tych właśnie krajów powinno stać się danie przykładu, w jaki sposób można żyć nie niszcząc naszego środowiska naturalnego. Powinno się promować zachowania "cywilizacji nasycenia". Człowiek musi sobie w pewnym momencie powiedzieć: "Tyle ile mam, wystarczy mi". W państwie demokratycznym niemożliwe jest narzucenie wzorców zachowań, ale ważne jest zatrzymanie pędu do posiadania za wszelką cenę i zastopowanie w pewnym momencie dążenia do gromadzenia dóbr. Doprowadzenie do takiej zmiany zachowań niezbędne jest dla przetrwania naszej Ziemi.

Maria Jakubik

Emisja gazów cieplarnianych w poszczególnych krajach G7 i byłego ZSRR
Kraj Emisja CO2
(miliony ton)
1991
Emisja na głowę mieszkańca (tony)
1991
Udział w emisji globalnej (%)
1991
Udział w światowej populacji
Japonia 1.1 8.8 4.8 2.2
Kanada 0.4 15.2 1.8 0.5
USA 4.9 19.5 21.6 4.6
Francja 0.4 6.6 1.7 1.0
Niemcy 1.0 12.1 4.3 1.4
Włochy 0.4 7.0 1.8 1.0
Wlk. Brytania 0.6 10.0 2.6 1.0
były ZSRR 3.8 13.3 17.0*) 5.0
Razem 12.6 - 55.6 16.7
*)
Dane z 1989 r.

Emisja gazów cieplarnianych w poszczególnych krajach rozwijających się
Kraj Emisja CO2
(miliony ton)
1991
Emisja na głowę mieszkańca (tony)
1991
Udział w emisji
globalnej (%)
1991
Udział w światowej populacji
Brazylia 0.22 1.4 1.0 2.8
Chiny 2.55 2.2 11.2 21.6
Indie 0.7 0.8 3.1 16.2
Egipt 0.08 1.5 0.4 1.0
Razem 3.55 - 15.7 41.6

żródło: World Resources 1992-1993 and 1994-1995, quoted from Reinhard Loske, Chapter 3.4 Interim Report Suistainable Germany. Internal Wuppertal Institute document, October 1994

Na podstawie: Sascha Kranendonk, Climat change... [w:] "Biuletyn INEM", nr 2/95.



<<<< Spis treści ZMIANY KLIMATYCZNE