"Zielone Brygady. Pismo Ekologów" nr 4 (94), Kwiecień '97

KOLEKTYWNA KROWA PRZYŁĄCZYŁA SIĘ
DO EKOSOLIDARNOŚCIOWEJ EKOWIOSKIUczyniliśmy kolejny krok do przodu w naszej rosnącej Ekosolidarnościowej Ekowiosce w Stryszowie, dzięki przyłączeniu do naszej społeczności Kolektywnej Krowy.

Kolektywna Krowa, która ma lat 5 i jest w szczytowej formie wydajności mlecznej, przybyła nam wraz z tradycyjnym, wiejskim domem i gospodarstwem rolnym właśnie nabytym przez dyrektora ECEAT-u Jadzię Łopatę, ok. 100 m od biodynamicznego gospodarstwa Marii Bołdys - prezydenta Ekosolidarności.

Ekokolektywna Krowa przeniosła swoją rezydencję chwilowo do obory Marii, gdzie urzędują już: inna krowa, koza i kilka królików. Początkowo zaobserwowano pewną formę współzawodnictwa o terytorium pomiędzy dwiema krowami, ale wydaje się, iż obecnie wypracowały one pewną platformę porozumienia na drodze rozejmu i wzajemnej przyjaźni. Nowa krowa nazywana jest Ekokolektywną Krową, ponieważ dopóki oficjalnie jest własnością Jadzi, a żyje i pracuje w gospodarstwie Marii, Maria, Jadzia i Kolektywna Krowa zgodziły się współpracować i dzielić mleko i jego produkty pomiędzy członków Ekosolidarności. Jak dotąd pierwsze mleko, śmietana, kwaśne mleko i świeży ser zostały uzyskane jako produkt tej spółdzielczej współpracy. Wszyscy uznali zgodnie, iż jakość mleka i jego produktów, pochodzących od Kolektywnej Krowy jest bardzo wysoka.

Jadzia przeniesie się, wraz z synem Krzysiem, do swojego Ekosolidarnościowego domu w Stryszowie, jak tylko zostanie on częściowo odnowiony, co być może nastąpi już pod koniec lutego. Inna para: Adam i Magda z Wrocławia, również wkrótce przyłączą się do Ekosolidarnościowej Ekowioski i będą mieszkać w tym domu i pomagać przy remoncie.

Ekosolidarnościową Ekowioskę tworzyć będą rolnicy z wioski, działacze i lokalni mieszkańcy, którzy przyłączyli się do projektu, jak i członkowie Ekosolidarności, którzy są zainspirowani pomysłem przeniesienia się do Stryszowa z innych części Polski i przyłączą się do projektu. W wiosce są trzy wiejskie domy na sprzedaż, położone w sąsiedztwie 2 domów Ekosolidarności. Inne domy na pewno będą dostępne w ciągu najbliższych kilku miesięcy dla członków Ekosolidarności, którzy chcieliby przyłączyć się do Ekosolidarnościowej Ekowioski.

Jednym z celów Ekosolidarnościowej Ekowioski jest tworzenie ekologicznej wspólnoty opartej na sieci spółdzielni ekologicznych rolników, producentów i konsumentów. Będzie ona promować ekonomiczną samowystarczalność Stryszowa i stanowić ekonomiczny model alternatywnego stylu życia na wsi, jak dotąd znajdujący się pod groźbą zniszczenia przez politykę rolną państwa, która zakłada zamianę małych, tradycyjnych gospodarstw rodzinnych na duże "gospodarstwa-fabryki", stosujące intensywne, nieekologiczne i szkodliwe nawozy sztuczne i pestycydy. Będzie także wspierać i odnawiać lokalne tradycje kulturalne, zapewniać zatrudnienie w miarę miejscowych potrzeb, pomagać w podniesieniu poziomu intelektualnego i społecznego statusu rolników, szczególnie kobiet-rolników, będzie bazą dla ekolologicznych działań edukacyjnych oraz zajmie się promocją turystyki ekologicznej. Produkty, pochodzące z ekologicznych gospodarstw oraz wspólpracujących z nimi spółdzielni produkcyjnych, będą sprzedawane poprzez Ekosolidarnościowe spółdzielnie konsumentów w okolicznych miastach: Krakowie, Bielsku-Białej i Katowicach. Ekosolidarność wspiera rónowagę pomiędzy wewnętrzną, duchową pracą jej członków, ekologicznymi zasadami i stylem życia oraz potrzebą wprowadzania ekologicznych i socjalnych alternatyw do kapitalizmu i komunizmu.

Osoby, chcące wiedzieć więcej o Ekosolidarnościowej Ekowiosce oraz zainteresowane przyłączeniem się do Ekosolidarności lub projektu, mogą pisać pod adresem:

Ekosolidarność
Maria Bołdys
34-146 Stryszów 159

Richard Richardson
tłum. Małgorzata H. Jermak
Krakowska Grupa Federacji Zielonych - "Menu na Następne Tysiąclecie"

UWAGA STUDENCI!!!

EKOSOLIDARNOŚĆ zaprasza Was do współpracy w realizowaniu projektu pt. "Wioska Ekosolidarność" oraz do udziału w obozie pt. "Rozwój ekologicznej świadomości".

Tematyka zajęć i warsztatów:

Ponadto codzienne ćwiczenia koncentrujące, hatha joga i karma joga (praca w gospodarstwie biodynamicznym).

Maria Bołdys
34-146 Stryszów 159
woj. bielskie

Ekosolidarność-obóz
34-146 Stryszów 159
woj. bielskie

Prosimy o zabranie śpiworów i materacy oraz właściwego ubrania.

DLACZEGO SPÓŁDZIELNIE?

Współpraca jest jedną z zasad działania natury, np. woda, wiatr i ukształtowanie powierzchni mają wpływ na wielkość opadów deszczu, deszcz wpływa na wzrost roślin, drzewa oddziałują na warunki klimatyczne itp. Współpraca leży u samych podstaw naszego życia. Pamiętając o tym, nie dziwi fakt, że największą pozarządową organizacją jest ICA (Międzynarodowy Sojusz Spółdzielczy), reprezentujący 237 krajowych i międzynarodowych organizacji oraz ok. 700 mln członków.

Spółdzielnie nadają współpracy wymiar formalny, umożliwiają swym członkom współwłasność i współudział w zyskach z przedsiąwzięcia. Nic więc dziwnego, że pierwsze robotnicze spółdzielnie powstały w wyniku reakcji na eksploatację robotników w czasie rewolucji przemysłowej. W Anglii pierwszymi były Rochdale Pioneers na Toad Lane, a na kontynencie ich historia sięga rewolucji francuskiej. Obecnie spółdzielnie Mondragonu w kraju Basków uznane zostały za najlepiej rozwinięte na świecie i przynoszące najwięcej sukcesów. Rozpoczęły one swą działalność w latach 40., a do końca lat 80. zatrudniały 2/3 siły roboczej regionu.

Międzynarodowy ruch spółdzielczy ma również wiele innych sukcesów na swoim koncie. Wg NCBA w USA jest 47 tys. spółdzielni, które obsługują 100 mln ludzi (40% społeczeństwa). Spółdzielnie kontrolują 99% przetwórstwa mlecznego w Szwecji, 95% zbiorów ryżu w Japonii, 60% produkcji wina we Włoszech i 75% produkcji zboża w Kanadzie. Niektóre główne komercyjne banki Europy, w tym takie giganty, jak: niemiecki DG Bank, holenderski Rabobank, francuski Credit Agricole są członkami spółdzielni. Prawie 100% japońskich rybaków należy do spółdzielni.

ZALETY SPÓŁDZIELNI:

DLACZEGO SPÓŁDZIELNIE?

Spółdzielnie opierają się na zasadzie maksymalnego zwiększania dochodów i polepszania sytuacji materialnej wszystkich pracowników. Pomagają również zjednoczyć społeczeństwo, rozwijając świadomość współzależności.

Tradycyjne spółdzielnie powstały jako rezultat warunków ekonomicznych opartych na ucisku.

Nasza ekonomia ma zarówno wady, jak i zalety. Zalety to:

Kluczową wadą jest jej skłonność do podziału społeczeństwa. Postulując wysokie profity, niewystarczający kapitał prowadzi do krańcowych nierówności w dochodach i zamożności, które to z czasem się pogłębiają.

PROUT (Progresiv Utilisation Theory - Teoria Postępowego Wykorzystania Wszystkich Zasobów) próbuje stawić czoła tym nierównościom. Utrzymuje ona, że ponieważ środki fizyczne są ograniczone, system ekonomiczny zezwalający na ich nieograniczone gromadzenie oznacza, że podczas gdy jedni opływają w przepychu, inni cierpią głód, a tak podzielone społeczeństwo jest ostatecznie niemożliwym do utrzymania. Wskazuje również na to, że wybór pomiędzy systemem, który dzieli a takim, który jednoczy - jest kwestią moralną. Proponuje on również, żeby zamiast pozwalać na to, by kontrola nad systemem ekonomicznym była stopniowo centralizowana z bogactwem gromadzonym przez coraz mniejszą liczbę osób, zdecentralizować system ekonomiczny. Proponuje, aby decentralizacja wprowadzana została w systemie demokracji ekonomicznej. W ten sposób jednym z podstawowych założeń PROUT jest to, że społeczeństwo powinno wyznaczyć stopień, w jakim osoby prywatne mogą gromadzić bogactwa.

Spółdzielnie lub firmy demokratyczne oferują sposoby tworzenia takiego systemu na poziomie mikroekonomicznym. Nawet w największych firmach rzadko kiedy więcej niż 6 osób decyduje o całościowej strategii przedsiębiorstwa, tym samym określając dalsze losy pracowników. W firmach demokratycznych natomiast siła robocza najmuje kapitał, a nie odwrotnie.

Koncentracja władzy ekonomicznej wspiera koncentrację władzy politycznej, czego wynikiem jest totalitaryzm - i odwrotnie: praktykowanie demokracji na poziomie ekonomicznym wzmacnia demokrację polityczną. Wskazuje też, że warunkiem naszego systemu ekonomicznego jest jak największy zysk, a system ten zdefiniowany jest przez równanie:

zysk = dochód - praca fizyczna
i inne wydatki,

w którym człowiek zajmuje pozycję ze znakiem ujemnym. Takie ekonomie określa się jako cierpiące na syndrom znaku ujemnego. Dobrze zorganizowane spółdzielnie efektywnie zmieniają tę sytuację, umożliwiając pracownikom kontrolę nad kapitałem i tym samym objęcie pozycji ważniejszej niż pozycja zysku.

W firmach demokratycznych osiągnięcia technologiczne i zyski z produkcji zatrzymywane są w przedsiębiorstwie i przekazywane pracownikom - właścicielom. W firmach kapitalistycznych natomiast wypłacane są one w postaci dywidend i zysków udziałowcom, którzy z reguły mieszkają w innym regionie lub w innym kraju.

Bez ww. zmiany w sposobie wykonywania władzy pracownicy pozostaną podporządkowani interesom kapitału i wykorzystywani przez jego właścicieli w celu zwiększenia ich władzy i kontroli.

PORÓWNANIE KAPITALIZMU
I SPÓŁDZIELNI

Studia nad spółdzielniami wykazały, że umożliwiają one pracownikom większy udział w przedsiębiorstwie i zyskach, co prowadzi do ulepszenia środowiska pracy i zwiększa wydajność. Wydajności nie mierzy się tutaj jedynie w dolarach i produkcji, ale również w bezpieczeństwie pracy i szczęściu. W gruncie rzeczy firmy kontrolowane przez pracowników, mające dostęp do niezbędnych środków produkcji działają lepiej niż konwencjonalne firmy prywatne. Wyższa wydajność firm kontrolowanych przez pracowników mogłaby przyciągnąć inwestycje z zewnątrz (banki, rząd, ogół społeczeństwa i inwestorów). Gdy inwestorzy korzystaliby z większej wydajności, prawa wyborcze byłyby wciąż oparte na sile roboczej - każda osoba z prawem głosu, na które to prawo kapitał nie ma żadnego wpływu.

LOKALNE POPARCIE

Przykład spółdzielni Mondragonu ukazał ich potencjał, jednak założenie i utrzymanie dobrej spółdzielni wymaga przyjaznych warunków. Trzy podstawowe czynniki przyczyniające się do założenia spółdzielni odnoszącej sukcesy to:

  1. Zintegrowane otoczenie ekonomiczne.
  2. Wspólne potrzeby ekonomiczne.
  3. Rynek przygotowany na przyjęcie wyprodukowanego towaru.

Sukces spółdzielni zależy od moralności jej członków, silnej administracji i całkowitej akceptacji ich systemu przez ludzi. Aby zachęcić ludzi do tworzenia spółdzielni, powinno założyć się najpierw przykładowe spółdzielnie odnoszące sukcesy oraz zaznajomić ludzi z korzyściami, jakie one przynoszą. Kwestie etyczne i moralne wynikają, gdy przychodzi do wyboru pomiędzy systemem, który dzieli a takim, który jednoczy.

W przyszłości spółdzielczość wymagała będzie obecności władz lokalnych, które popierałyby rozwój nowych spółdzielni i przyczyniały się do likwidowania niewydajnych. Udzielałyby one również pomocy finansowej przy zakładaniu spółdzielni, szkoleniu, badaniach rynku oraz monitorowaniu spółdzielni, aby zapobiec niekorzystnym tendencjom, jak rozbieżność nasilenia kapitału w różnych spółdzielniach tego samego przemysłu, np. jeśli przemysł kierowany przez spółdzielnie osiągałby zbyt wysokie zyski, rolą organizacji wspierającej byłoby podtrzymywanie konkurencyjności tego przedsiębiorstwa przez zachęcanie nowych firm do przyłączenia się do niego, zwiększając w ten sposób podaż i redukując ceny. Spółdzielnie Mondragonu znajdują takie poparcie w swoich bankach. Ich skuteczność ocenić można po tym, że znajdują się one na liście stu najefektywniejszych instytucji finansowych świata, jeśli chodzi o stosunek zysków do całości wkładu kapitałowego.

PODSUMOWANIE

Do korzyści, jakie czerpią pracownicy z organizowania się w spółdzielnie, należą:

Spółdzielnie są przykładem przejęcia władzy przez pracowników - właścicieli siły roboczej. Szkolenie pracowników jest ważne, aby zakładanie spółdzielni przynosiło sukcesy. Może być ono wspomagane przez spółdzielnie już istniejące.

zebrała Jadzia Łopata

˘ Na podstawie artykułu Bruce'a Dyera (PNA - People's News Agency).

Fragment z broszury pt. Ekospółdzielnie - nowy ruch współpracy, wydanej przez ECEAT-Poland,  Głębock 24, 58-535 Miłków / 0-75/76-10-218.

URLOP U EKOROLNIKÓW '97

Jadąc tutaj nie spodziewaliśmy się tylu wrażeń i ciekawych dni. Dwa tygodnie upłynęły nam chyba najszybciej w życiu. Gospodarze stworzyli wspaniałą, ekologiczną, pełną radości i solidnej pracy enklawę, w której przebywanie uczy życia i cieszenia się nim. Życzliwy stosunek do wszystkich gości i szczere zaangażowanie wpływa uzdrawiająco na samopoczucie i komfort wypoczynku. Na pewno tu wrócimy, gdyż nie znamy lepszego miejsca do wypoczynku…

Asia i Maciek

ECEAT-Poland (Europejskie Centrum Rolnictwa Ekologicznego i Turystyki oddział w Polsce) serdecznie wita Państwa w gronie zwolenników turystyki ekologicznej i zaprasza do wypoczynku w naszych gospodarstwach. W tym roku wybraliśmy 60 gospodarstw produkujących żywność metodami ekologicznymi. Część rolników ma pod swoim dachem przygotowane dla letników gościnne pokoje, inni pole namiotowe lub miejsce na sianie. Na miejscu można zaopatrzyć się w warzywa, owoce, jajka, sery, miód, masło i chleb domowego wypieku. Gospodarze przygotowują również posiłki, w tym bardzo chętnie wegetariańskie. Ci, którzy chcą podczas urlopu trochę popracować czy też nauczyć się czegoś o ekologii, na pewno będą mieli okazję. Są też specjalne oferty, jak: masaże, gimnastyka chińska, joga, medytacja, agnihotra oraz obozy dla młodzieży. Forma turystyki pełnej poszanowania dla Natury to nie tylko wyraz poparcia dla ekologicznego rolnictwa, lecz także dowód zrozumienia współczesnych problemów ekologicznych. Wiadomo bowiem, że nie tylko przemysł i motoryzacja, lecz także współczesne, zchemizowane rolnictwo i masowa turystyka niszczą przyrodę, a więc działają przeciw człowiekowi. Decydując się na zaproponowaną przez nas formę spędzenia wolnego czasu, dokonują więc Państwo znaczącego wyboru. W zeszłym roku odwiedziło nasze gospodarstwa ponad 1000 turystów z Zachodu, którzy świadomie wybrali tę formę wypoczynku.

EKOTURYSTYKA

Informator turystyczny z dokładnym opisem gospodarstw można otrzymać pod adresem:

ECEAT-Poland
Głębock 24
58-535 Miłków
/ 0-75/761-02-18

po wcześniejszym przesłaniu znaczków o wartości 7 zł lub wpłaceniu tejże sumy na konto: ECEAT-Poland Bank Zachodni I o/Jelenia Góra 11201069-111155-132-3000.

"Zielone Brygady. Pismo Ekologów" nr 4 (94), Kwiecień '97