Poradnik zielonego dziennikarza - jak jeszcze lepiej pisać do ZB - publikacja poszkoleniowa |
I TY JESTEŚ ODPOWIEDZIALNY ZA OBIEG INFORMACJI EKOLOGICZNEJ! |
ZB służą wymianie informacji i poglądów między "firmami" szeroko pojętej ekologii, bez żadnych formalnych zależności, bez ambicji do tworzenia wokół siebie "centrum", integrowania i unifikowania ruchu ekologicznego. Autorzy reprezentują swe własne poglądy a nie poglądy redakcji i biorą odpowiedzialność za przytaczane informacje i opinie (por. "Oświadczenie Autora tekstu")!
Z myślą o Was opracowaliśmy poniższy zbiór wskazówek, informujących o czym pisać do ZB, jak pisać, by nie łamać zasad obowiązujących tekst drukowany (WYBÓR ZASAD PISOWNI DLA AUTORÓW PISZĄCYCH DO ZB), jak robić korektę autorską, by nie była ona stratą Waszego i naszego czasu, i wreszcie - jaką postać nadać tekstowi, by przyspieszyć naszą pracę, a tym samym ukazanie się tekstów, w które włożyliście wiele pracy i zaangażowania, oraz by ułatwić ich odbiór przez Czytelników.
Pamiętajcie - ZB unikają przedruków, aby zachować miejsce dla oryginalnych tekstów, które często nie miałyby szans ukazać się gdzie indziej! Tak więc przysyłajcie autorskie, ostateczne wersje (dokładnie zredagowane, gotowe do druku), podpisane (najlepiej z adresem), zatytułowane (niektórzy Autorzy piszą - wymyślcie jakiś tytuł, macie świetne pomysły, ufam wam. Miło, ale przecież trudno nam wciąż wymyślać tytuły, które będą się podobać!), w miarę krótkie notki na interesujące Was tematy! Piszcie tak, jak chcielibyście, by Wam pisano, tak, jak Wy sami chcielibyście czytać. Nadsyłajcie zapowiedzi planowanych "imprez" oraz opisy tych, które już się odbyły. Czekamy na oryginalne informacje i teksty (o lokalnych problemach, prezentacje grup i działań proekologicznych, recenzje, "filozoficzne" i inne). Nie piszcie do nas listów typu: czemu nie piszecie o... Zasadą ZB jest: Wy piszecie, my drukujemy. Kolejną zasadą ZB jest: Jeżeli sam o sobie nie napiszesz - nikt o Tobie nie napisze! Nie piszcie nam więc - napiszcie o nas, o tym, co robimy. Zwykle następne słowa takiego listu to właśnie ciekawy czy ważny tekst o tym, co się dzieje w Waszej miejscowości, co Wasza grupa robi itp. Wystarczy oddzielić list o tekstu, zmienić końcówki - ale to Wy musicie zrobić, nie każcie robić tego redakcji, która ma dość pracy.
Przysyłajcie do ZB teksty w ostatecznej wersji - z pełnymi danymi (np. cytując podawajcie kolejno: Autor i tytuł tekstu, tytuł czasopisma lub książki, w których był zamieszczony ów tekst, numer, miejsce i rok wydania, strona). Nie zapominajcie podpisywać tekstów, najlepiej wraz z adresem - nawet jeżeli jesteście stałymi Autorami. Pamiętajcie o tytułach, sugerujcie nazwy nagłówków działów. Nie piszcie długich listów przedstawiających Wasze działania czy problemy. Redakcja codziennie dostaje ich dziesiątki i jest to frustrujące. Dużo bardziej wolimy drukować. Lepiej więc napiszcie choćby krótką notatkę do ZB - Wasi ulubieńcy z redakcji i tak będą "musieli" przeczytać, więc się dowiedzą, co się u Was (z Wami) dzieje, ale dodatkowo przeczyta Was (i może wesprze) kilka tysięcy osób!
Podobnie z pytaniami o różne problemy ekologiczne. Nie jesteśmy ekspertami, nie mamy nieraz czasu szukać, sprawdzać, lepiej więc napisać do ZB ogłoszenie, że poszukujecie jakiejś informacji, kontaktu (lub uważnie przejrzeć nasze dotychczasowe publikacje, może ktoś już o tym pisał?). Może to być okazją do dodatkowych ciekawych kontaktów i współpracy.
Wydawnictwo zastrzega sobie możliwość druku przekazanego materiału na łamach dowolnej swej publikacji papierowej czy elektronicznej, skróty, redakcję, nadanie własnego tytułu lub śródtytułów itd. z zachowaniem praw autorskich (nie płacimy honorariów autorskich, natomiast każdy dostaje jeden egzemplarz autorski oraz zniżkę 50% dla większej ilości egzemplarzy numeru autorskiego). Autorzy winni być świadomi, że ZB zachęcają do przedruków oraz że każda nasza publikacja niemal natychmiast umieszczana jest w Internecie - tak więc może to kolidować z Waszym rozumieniem praw autorskich.
Kolejność prac jest taka: przysłany tekst czyta redaktor, jeśli uzna go za warty druku i niewymagający zadania Autorowi pytań czy sugestii, od razu przekazuje plik do obróbki lub ręko/maszynopis do przepisania. Jeśli konieczny jest kontakt z Autorem, dostaje on swój plik czy ręko/maszynopis z zaznaczonymi sugestiami zmian, skrótów, wyjaśnień. Zwykle po otrzymaniu odpowiedzi tekst idzie już do przepisania lub przeformatowania. Przeformatowany plik lub przepisany ręko/maszynopis jest sprawdzany komputerowym słownikiem, następnie czyta go korektorka, nanosi poprawki i wysyła Autorowi e-mailem lub listem wraz z kopertą na odesłanie poprawionego wydruku. Wraz z nanoszeniem odesłanej przez Autora korekty następuje drugie czytanie przez korektorkę. Korekta autorska jest "obowiązkowa" - tzn. nie satysfakcjonuje nas zapewnienie: ufam wam, nie przysyłajcie autoryzacji, nie znam się na tym, nie mam czasu, nie będę protestował w przypadku błędów, gdyż zarówno osoby przepisujące czy obrabiające plik, jak i osoby redagujące czy korygujące mogą popełnić lub ominąć jakiś błąd, komputerowy słownik może zasugerować błędne słowo (komputery też się mylą) lub poprawne, ale zmieniające sens (komputer "nie wniknie w umysł" Autora, redakcji również może się to nie udać. Starajcie się, by chociaż czytelnicy wiedzieli, o co Wam chodzi :-)), czasem można mylnie zrozumieć intencje Autora i "przedobrzyć" ze zmianami. Korekta autorska pomoże tego uniknąć. Jeśli jakiś błąd mimo tego przedostanie się do druku - trudno, zmieścimy erratę. Pamiętajcie, że wspólnym zadaniem Autora i redakcji jest dostarczenie czytelnikom możliwie najlepszych tekstów i informacji, więc autoryzacja i sprostowania, polemiki, erraty są KONIECZNE.
Autorzy winni pamiętać, że dając coś do druku = publikując = u-pub-licz-nia-jąc - muszą przestrzegać pewnych reguł. Np. nie wolno łamać praw autorskich i osobistych, nie wolno nawoływać do łamania prawa, nie wolno ukrywać się za pseudonimami itp. - w ten sposób sami się chronicie, a na odpowiedzialność narażacie wydawcę, redakcję. Nie możemy sprawdzić wszystkiego, o czym piszecie, dlatego prosimy Autorów o podpisanie stosownego oświadczenia (poniżej), zabezpieczającego ZB przed problemami wynikającymi z ewentualnych cudzych zaniedbań, niewiedzy czy nawet złej woli (a jak, podsunąć nieprawdziwy tekst to świetna metoda sabotażu! :-)) Materiałów nie zamówionych nie zwracamy!!! Nie gwarantujemy odpowiedzi na listy bez zaadresowanej koperty zwrotnej ze znaczkiem!!! Nie pośredniczymy też w korespondencji z Autorami publikowanych tekstów.
ZB ukazują się co dwa tygodnie, ale prace redakcyjne i autoryzacja wymagają trochę czasu, dlatego prosimy o wcześniejsze przysyłanie tekstów.
Powtórzenia zapowiedzi imprez i innych drobnych notek tylko na życzenie!
Ogłoszenia publikujemy bezpłatnie, o ile mają niekomercyjny charakter. Jeżeli chcecie się czymś podzielić, jeżeli poszukujecie jakichś informacji czy materiałów, to zamiast zadręczać redakcję ZB pytaniami - przyślijcie krótkie, w zrozumiały sposób zredagowane ogłoszenie z adresem.
Publikujemy też informacje o wydawnictwach ekologicznych. W takich wypadkach prosimy o przesłanie po 1 egz. reklamowanej publikacji. Liczymy na wzajemność w postaci reklamy ZB na łamach reklamowanych przez nas pism.
Przesłanie nam jakiegokolwiek tekstu oznacza akceptację opisanych tu zasad, czyli zgodę na druk z podaniem adresu Autora.
Wydawnictwo ZB dumne jest z tego, że w tworzeniu jego publikacji bierze udział aż tylu Autorów (ok. 30 na numer, ok. 300 rocznie - tak było w 1994, 1995 i 1996 r.). Przyjmujemy praktycznie każdy nadający się do druku tekst, o ile traktuje o sprawach ważnych czy ciekawych. Opóźnienia w ich ukazywaniu się spowodowane są jedynie brakiem miejsca i "mocy przerobowych" (szczupła ilość ludzi opracowujących pismo, zrozumiałe ograniczenia sum przeznaczonych na druk itd.). Rodzi to jednak wiele problemów, których można byłoby uniknąć, gdyby Autorzy tekstów, pisząc je, trzymali się niektórych z opisanych tu zasad.
Oświadczam, że mojego tekstu pt. ..................................................................................... .................................................................................. nigdy dotąd nie publikowałem(am) / publikowałem(am) w piśmie pt. ......................................................... nr .............. / nie złożyłem(am) dotąd / do dnia .................... do druku / złożyłem (złożę) do druku w piśmie / pismach pt. ........................................................................................................................... nr.............*)
Oświadczam, że biorę odpowiedzialność za wszystkie wyrażone przeze mnie w wyżej wymienionym tekście oceny i opinie oraz za podane przeze mnie w ww. tekście informacje poza omawianymi i cytowanymi źródłami oraz że nie cytuję w ww. tekście źródeł, których przedruk mógłby narazić Wydawnictwo ZB na oskarżenie o naruszenie praw autorskich osób trzecich.
Zezwalam Wydawnictwu ZB na jednorazową / wielokrotną*) publikację ww. tekstu w formie papierowej i elektronicznej bez wypłaty honorarium oraz zezwalam / nie zezwalam*) na przedruki z publikacji Wydawnictwa ZB przez innych wydawców z podaniem źródła.
imię i nazwisko | data | ||
adres | podpis |
Zobowiązuję się, że otrzymana od Wydawnictwa "Zielone Brygady" legitymacja prasowa nr .../... będzie służyć tylko i wyłącznie zbieraniu dla Wydawnictwa materiałów prasowych, które będę dostarczał w postaci gotowych do druku artykułów.
Nie będę używał legitymacji w celu innym niż ww., np. wypowiadania się w imieniu Wydawnictwa itd. Jestem świadomy, że legitymacja nie może być wypożyczana, odstępowana itd. osobom trzecim.
Zaświadczam, że Pan/i ..................... legitymujący/a się dowodem osobistym nr ...... wydanym przez ......... jest korespondentem pisma ekologów ZIELONE BRYGADY Prosimy o okazanie pomocy przy zbieraniu dla nas materiałów prasowych
|
WYDAWNICTWO "ZIELONE BRYGADY" FUNDACJA WSPIERANIA INICJATYW EKOLOGICZNYCH ELDONEJO "VERDAJ BRIGADOJ" - PUBLISHING HOUSE "GREEN BRIGADES" * Sławkowska 12/24 (IV p.), PL-31-014 Kraków ) 48/12/422-21-47, 422-22-64, 429-53-32 w. 28, 29, 30 ) 0-603/363-721 2 48/12/422-21-47, 422-22-64, 429-53-32 w. 26, 22 : zb@zb.most.org.pl : 48603363721@text.plusgsm.pl : http://www.most.org.pl/zb : ftp://ftp.most.org.pl/zb nr rej. RF 1518, regon 350524261, NIP 676-10-21-929 konto FWIE nr 15401115-105428-27005-00 BOS S.A. o/Kraków, swift code swift ebos pl pw |
Nie bójcie się pisać do ZB, nawet jeżeli w szkole do orłów z polskiego nie należeliście. Trzeba spróbować (nikt nie jest doskonały) i posłuchać rad osób bardziej doświadczonych. Nasza korekta wyłapie Wasze ewentualne błędy językowe (o sprawy merytoryczne musicie głównie sami zadbać - nie znamy się na wszystkim), a być może zaproponujemy Wam za jakiś czas kolejne szkolenie z doskonalenia warsztatu dziennikarskiego. Wszystkich Autorów prosimy o możliwie krótkie (patrzcie jak ZB grubną!) ujmowanie tematów!!! Poniżej zamieszczamy nieco wskazówek, jak uniknąć najczęstszych błędów.
Podajemy Wam tych parę zasad (często są to nasze "wewnętrzne" zasady), aby uniknąć żmudnej, niepotrzebnej pracy w redakcji. Przeznaczone są głównie dla tych, którzy swoje teksty dostarczają nam na dyskietkach, ale nie tylko. Jest to wykaz tych problemów, które w artykułach Autorów pojawiają się najczęściej. Dla wygody poszeregowaliśmy je alfabetycznie, a więc umieszczone są pod literami A, B, C, D, E, F, G, I, J, K, L, M, N, O, P, R, S, Ś, T, U, W, Z.
A à propos (nie: á propos) ADRES: piszcie, przesyłajcie pod adresem (nie: na adres!)
ADRES W USA: kod po nazwie stanu np. CA 90801 al. Mickiewicza - ale: Aleje Jerozolimskie | ||||
B by - piszemy rozdzielnie z wyrazami: można, niepodobna, trzeba, warto, wolno, np. można by, trzeba by... - ale: chciałby, mógłby (podobnie w innych osobach: chciałbym, mógłbyś, moglibyście) buddyzm, o buddyzmie (nie: buddyźmie) - podobnie: chasydyzm - chasydyzmie, gnostycyzm - gnostycyzmie, katolicyzm - katolicyzmie, konserwatyzm - konserwatyzmie, pragmatyzm - pragmatyzmie, terroryzm - terroryzmie itp. BEZ ŁĄCZNIKA: Busko Zdrój, Polanica Zdrój itp. - ale: Bielsko-Biała BEZ PRZECINKA:
| ||||
C consensus - konsensus albo konsens cudzysłów - w cudzysłowie (nie: w cudzysłowiu), bez cudzysłowu (nie: bez cudzysłowia) czyli - przed zawsze przecinek (czasami myślnik), ale musi być jakiś znak. czy - Nie wiem, czy pójdę do kina (przecinek). Prasa, telewizja czy kino - to rozrywka (bez przecinka). Wolisz pójść do kina czy odwiedzić babcię? (bez przecinka - wybór). Nie wiem, czy pójdę do kina czy odwiedzę babcię. Czy to rano, czy popołudnie, czy wieczór - zawsze chce mi się spać. CZASOPISMA:
| ||||
D demokracja, ale demoKREACJA (neologizm FZ-etu) DATA:
| ||||
E ekofirma / ekoturysta / ekorolnictwo - ale: Eko-Media Forum e-mail - z łącznikiem encyklopedia - ale: przeczytałam to w Encyklopedii PWN | ||||
F fladry - ale: flądry FZ - Grupa Krakowska FWZ-Radom - bez spacji między myślnikiem, ale: Front Wyzwolenia Zwierząt - Radom frontowicze, Front działa... | ||||
G Gandhi (nie: Ghandi) | ||||
I ibidem (skrót: ib., ibid.) - tamże, w tym samym miejscu; używane w przypisach, jeśli kilkakrotnie odwołujemy się do tej samej pozycji Internet - wielką literą IMIESŁÓW PRZYMIOTNIKOWY (CZYNNY - np. piszący, czytający, wiedzący, będący itd.; BIERNY - np. badany, chroniony, wydawany itp.) z partykułą "NIE" piszemy łącznie, np.: niepiszący, nieczytający, niewiedzący, niebędący, niebadany, niechroniony, niewydawany. Pisownia ta została ujednolicona, ponieważ do niedawna "NIE" z imiesłowami przymiotnikowymi raz pisało się łącznie, raz rozdzielnie - w zależności od znaczenia, w jakim były one używane. | ||||
J Jezioro Bodeńskie, Jezioro Wiktorii - ale: jezioro Bajkał, jezioro Gopło itp. - małą literą, jeśli drugi człon może stanowić samodzielną nazwę. Analogicznie inne nazwy geograficzne, np.:
| ||||
K kampania "Zwierzę nie jest rzeczą" - małe "k" IV Ogólnopolski Kongres "Teraz Ziemia" - w oficjalnej nazwie wszystkie wyrazy wielką literą Kodeks cywilny - bez cudzysłowu i przez duże "K", ale małe "c" Kościół katolicki - tylko pierwszy człon wielką literą | ||||
L LICZBY I SKRÓTY:
| ||||
M mass media McDonald, McDonalda - jeśli chodzi o bar samoobsługowy, np. Idę do McDonalda. McDonald's, McDonald'sa - jeśli chodzi o koncern, sieć barów mysz (nie: mysza) MYŚLNIK: oddziela się nim wtrącenia, gdy w zdaniu jest dużo przecinków, np.: Zanieczyszczona woda z wysypiska przedostawała się do gleby, a poprzez nią mogło dojść do skażenia wód gruntowych, pobliskich rozlewisk, a także - jak sądzę - do rezerwatu przyrody Żabie Doły. MYŚLNIK I ŁĄCZNIK:
| ||||
N na rzecz - w nazwach organizacji (nie: Na Rzecz czy na Rzecz lub Na rzecz), np.: INE - Instytut na rzecz Ekorozwoju, TNZ - Towarzystwo na rzecz Ziemi, PnrWI - Pracownia na rzecz Wszystkich Istot itp.; WYJĄTEK: TnROP - Towarzystwo na Rzecz Ochrony Przyrody (ponieważ tak zostało zarejestrowane w sądzie) notabene - łącznie | ||||
O op. cit. (łac. opere citato) - dzieło cytowane, w dziele cytowanym; skrót występujący w przypisach, jeśli do jednej książki odwołujemy się kilkakrotnie ORGANIZACJE:
| ||||
P P.O. Box - ale w polskich adresach używamy polskiego skrótu - skr. przekonujący albo przekonywający (nie: przekonywujący) przezrocza (nie: przeźrocza) przyspieszyć (nie: przyśpieszyć) PARK NARODOWY: Turnicki Park Narodowy jest pięknie położony. W Polsce mamy dużo parków narodowych. Park Krajobrazowy "Podlaski Przełom Bugu" PRZYPISY: jeśli w tekście pojawia się tylko jeden przypis, stosujemy gwiazdkę *), jeśli kilka przypisów - numerki 1), 2)... | ||||
R rożen, te rożny - rodzaj męski, nie nijaki (nie: to rożno) | ||||
S SA = spółka akcyjna - bez kropek spadochron, spadochroniarz (nie: spadachron, spadachroniarz) starodrzew - starodrzewu (l. poj.), starodrzewy - starodrzewów (l. mn.) starodrzewie - starodrzewia (l. poj.), starodrzewie - starodrzewi (l. mn.) SKRÓTOWCE - PRZYKŁADY:
| ||||
Ś śmieci (nie: śmiecie) | ||||
T tę książkę, tę pracę (kogo, co?) itp. - biernik (nie: tą książkę) trasa Warszawa - Kraków - Gdańsk - ze spacjami między myślnikami TYTUŁY NAUKOWE:
| ||||
U ustawa o ochronie zwierząt - bez cudzysłowu i małymi literami, ale: ustawa Prawo łowieckie URZĘDY I URZĘDNICY: Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa - ale: minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa - chyba że jest to oficjalne pismo, np. petycja albo pełna, oficjalna nazwa typu: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Aleksander Kwaśniewski, Prymas Polski Józef Glemp; można też pisać dużymi literami: Wójt Gminy Kozia Wólka Jan Kozak (ale niekoniecznie), za to zawsze: Szkoła Podstawowa nr 2 w Krakowie, Wojewódzki Konserwator Przyrody w Krakowie - ale: Nie było wojewódzkiego konserwatora przyrody. ZASADNICZO URZĘDY - DUŻYMI, URZĘDNIKÓW - MAŁYMI!!! | ||||
W wataha wegetarian (nie: wegetarianów) Windows, Word itp. - nazwy programów i systemów komputerowych, języków programowania piszemy wielką literą w tym czasie (nie: w międzyczasie - niepoprawna forma!) WIELOKROPEK: spacja tylko po nim WYLICZANIE: duże litery lub małe - zależy, jak się kończy poprzedni wers: kropką czy przecinkiem:
, np.: - z przecinkiem przed i dwukropkiem po, jeśli dużo wymieniania np. truskawki i poziomki - bez przecinka i dwukropka, jeśli wymienia się 1-2 rzeczy , m.in.: - z przecinkiem przed i dwukropkiem po, jeśli dużo wymieniania m.in. - bez przecinka i dwukropka, jeśli wymienia się 1-2 rzeczy , jak: - jeśli dużo wymieniania, musi być przecinek przed "jak", a dwukropek po nim , jak... - jeśli wymienia się 1-2 rzeczy, przed "jak" przecinek musi być, ale bez dwukropka | ||||
Z "ZaKORZENIEnie" zamieszkały - mieszkający gdzieś stale zamieszkany - dom, obszar zwać - zwę, zwą (nie: zwię, zwią) |