Grasshopper nr 2, Wiosna '94

CZYSTY BUG?

Bug jest czwartą rzeką Polski pod względem długości i leży w zlewisku Morza Bałtyckiego. Rzeka bierze swój początek na Ukrainie (Wyżyna Podolska) na wysokości 310 m n.p.m. Płynie między Wyż. Wołyńską a Wyż. Lubelską, następnie przez Polesie Zachodnie. Na odcinku Gołębie - Niemirów (363 km) stanowi granicę z Ukrainą i Białorusią. Pod Terespolem rzeka skręca na zachód i płynie przez Nizinę Podlaską i Mazowiecką.

Długość rzeki wynosi 772 km, w tym w Polsce 587 km (cały odcinek żeglowny). Bug uchodzi do Jeziora Zegrzyńskiego utworzonego przez stopień wodny Dębe na wys. 75 m n.p.m. Do 1962 r. traktowany był jako dopływ Wisły (używano nazwy Bug - Narew dla wspólnego odcinka), obecnie jest lewym dopływem Narwi. Nadrzędność Narwi jest umowna, gdyż rzeka ta ma dwa razy większe dorzecze od Bugu, ale jest krótsza o 300 km.

Średni przepływ w rzece wynosi 158 m³/s. Polskie dorzecze Bugu (19.284 km²) stanowi połowę całkowitego (39.420 km²). Głównymi dopływami są Krzna, Nurzec i Liwiec oraz Pełtew, Sołokija, Ług, Huczwa, Muchawiec i Leśna. Bug połączony jest z rzeką Prypeć kanałem Dniepr - Bug (Królewskim) przez rzeki Muchawiec i Pinę. W 1961 r. uruchomiono kanał Wieprz - Krzna (Południowa) długości 140 km. Główne miasta nad Bugiem to Włodawa, Drohiczyn i Wyszków.

Stan czystości Bugu jest kontrolowany na odcinku 570 km (z 587 km polskiego odcinka). Wody tej rzeki są nadmiernie zanieczyszczone. Ostatnie publikowane badania pochodzą z "Rocznika Statystycznego 1991". Według kryterium fizykochemicznego 48,1% odcinka rzeki to wody trzecioklasowe, a 51,9% - pozaklasowe. Na 49 głównych rzek Polski tylko dwie: Bug i Przemsza nie mają wód I i II klasy (tyle, że Przemsza rozpoczyna bieg na terenie naszego kraju, a Bug jest badany dopiero od granicy, na którą wkracza już znacznie zanieczyszczony).

Według kryterium biologicznego 7,4% rzeki miało III klasę, a 92,6% było pozaklasowe (dla lat 1984-89 określano kryterium na podstawie wartości miana Coli i indeksu saprobowości, w latach 1990-91 na podstawie badania wyników miana Coli typu fekalnego). Na 28 rzek dorzecza Wisły Bug zajął 22 miejsce pod względem czystości.

Połowa wody Bugu wykorzystywanej w gospodarce narodowej jest zużywana na rolnictwo i leśnictwo, jedna trzecia przez wodociągi, a jedna szósta w przemyśle. W dorzeczu Bugu najwięcej wody zużywa Chełm (8,6 hm³)*. Ze zwracanych 6,5 hm³ oczyszczane jest biologicznie 6,4 hm³, nieoczyszczane - 0,1 hm³. Następnym miastem są Siedlce (7,4 hm³). Na zwracane 7,1 hm³ biologicznie oczyszczane jest 5 hm³.

W dorzeczu Bugu leżą 24 miasta obsługiwane przez 18 oczyszczalni (2 mechaniczne i 16 biologicznych). Użytkownicy spuszczają 39 hm³ ścieków, z czego oczyszcza się 35,8 hm³ (mechanicznie 4,7 hm³, biologicznie 30,8 hm³). Większość ścieków nieoczyszczonych pochodzi z sieci kanalizacyjnej.

Powyższy tekst jest przedrukiem z biuletynu informacyjnego grupy "Czysty Bug" nry 1 - 5.

* 1 hm³ = 1.000.000 m³ = 0,001 km³

cd. w następnym numerze Grasshoppera