FINDHORN FOUNDATION

Kompleksowa edukacja ekologiczna społeczności lokalnej – współczesny model dla zrównoważonego rozwoju (Warsztaty wioski ekologicznej –15.2.-15.3.2001) w Findhorn Foundation)

Czy może istnieć na świecie społeczność, żyjąca w symbiozie z naturą, we współpracy ze sobą różnych narodowości, w partnerstwie międzypokoleniowym, realizująca zasadę zrównoważonego rozwoju – nie zabierania z przyrody więcej niż to możliwe dla zachowania równowagi ekosystemów?
Takich społeczności jest wiele. Przykładem jednej z nich jest Findhorn Foundation – mała osada położona w północnej Szkocji, nieopodal wioski Findhorn i rzeki o tej samej nazwie.
Na przełomie lutego i marca br. odbyły się w Findhorn Foundation coroczne miesięczne warsztaty „wioski ekologicznej”. Zajęcia składały się z 9 modułów:
1. nowe myślenie w aspekcie tworzenia wspólnoty i zrównoważonego rozwoju
2. budowanie efektywnych zespołów: demokracja, motywacja i kreatywność
3. permakultura*) – przygotowanie do zrównoważonego rozwoju
4. dzielenie się płodami ziemi, produkcja żywności i wspólnota
5. w kierunku społecznej ekonomii
6. fundraising i networking
7. budowanie dla przyszłości
8. uzdrawiająca siła wspólnoty
9. głęboka ekologia i ekologiczna odnowa
Findhorn Foundation jest modelową społecznością ekologiczną w Europie, istniejącą od prawie 40 lat, członkiem GEN (Global Eco-Village Network), łączącą aspekty technologiczne, infrastruktury; w tym wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (wiatru, słońca), biologicznego oczyszczania ścieków, budownictwa ekologicznego (w FF powstało 27 domów ekologicznych) jak i stylu życia społeczności lokalnej, zarządzania, możliwości pracy, małego biznesu, usług. Jest również międzynarodowym centrum edukacyjnym, w tym dla wielu uniwersytetów na świecie z dziedziny ekologii. Od kilku lat jest organizacją zrzeszoną przy Departamencie Informacji ONZ.
Warsztaty zgromadziły 25-30 osób uczestniczących w kolejnych modułach lub w całości programu. Uczestnicy mieli możność nie tylko teoretycznie przyswajać nowe treści programowe (było tego najmniej), ale również sami weryfikowali je poprzez osobiste zaangażowanie się w aktywność na terenie FF, jak i tworzyli własne projekty, uczestniczyli w budowaniu obiektów, projektowaniu ogrodu i urządzeń do niego, pracowali w ogrodzie, lesie, przyglądali się pracy w oczyszczalni biologicznej, budowaniu domów. Duża część zajęć poświęcona była własnemu wkładowi w życie społeczności, „przymiarkom” do własnej aktywności w swoim kraju.
Ogromnie cenne były zajęcia prowadzone przez ludzi, których pasją życia jest praca, którą kochają, wkładając w nią nie tylko swe zaangażowanie, ale i serce. Takich zajęć było najwięcej. Były to bezcenne doświadczenia uczestnictwa w życiu innych – i dzięki nim nie tylko słuchanie, patrzenie, ale i czucie tego wszystkiego, bycie częścią tego, co prezentowali sobą – swoją osobowością. Zajęcia te ilustrowane były również przeźroczami, filmami, śpiewem, grą na oryginalnych instrumentach.
Ze względu na różnorodność uczestników, pochodzących z całego świata, każdy z nich miał możność zaprezentowania siebie, swoich działań, także swego kraju, jego folkloru, rytuałów. W ten sposób zajęcia – bardzo bogate w treści i formy, przeradzały się w przyjacielskie pogawędki o sobie, wspólnych planach i włączenia do nich innych uczestników warsztatów, zawierania przyjaźni, poczucia wspólnoty działań, marzeń i planów, a także wspólnej ich realizacji.
Główni koordynatorzy projektu: May East (Brazylijka, wykładowczyni pierwszego na świecie Uniwersytetu Holistycznej Edukacji w Brazylii) i Craeg Gibsone (z pochodzenia Australijczyk, od 30 lat zamieszkały w FF), stworzyli wspaniały klimat zajęć połączonych muzyką, rytuałami, śpiewem, tańcami, wspólnymi zabawami.

dach z torfu (foto.)

Wiele pięknych przeżyć wnieśli różni uczestnicy, ukazując przebogatą treść zwyczajów swych krajów, a wśród nich Marina i Vasudeva z Grishino (Rosja), którzy przez swą otwartość i bogactwo doświadczeń ze swej ekologicznej wspólnoty wnosili nie tylko „duszę swej nacji”, ale także uniwersalność, wprowadzając przepiękne elementy tańców uniwersalnych.
Program zaczynał się każdego dnia rano o godzinie 900 i kończył po 2200 i czasem nie było mu końca. Miesiąc uczestnictwa w programie przeminął bardzo szybko. Pozostanie on nie tylko w pamięci, ale zasymilowany w czasie staje się powoli częścią aktywności każdego z nas, będących jego niepowtarzalną, unikalną częścią.
Organizatorzy i ich sponsorzy umożliwili pobyt wielu osobom z krajów „trzeciego świata” (Ghana, Górny Karabach, Ukraina, Rosja, Brazylia, Hiszpania, Kostaryka) a także również i mnie, pokrywając w moim przypadku połowę kosztów. Drugą część sfinansowało British Council za co składam szczególne podziękowanie.
A teraz kilka słów zarówno do załączonych zdjęć, jak i opisu Findhorn Foundation.

Findhorn Foundation jest od 1962 r. znane na forum międzynarodowym przez swój eksperyment nowego modelu życia dla holistycznego i zrównoważonego rozwoju. Obecnie jest „sercem” międzynarodowej społeczności w Wielkiej Brytanii i szybko rozwijającą się wioską ekologiczną. Z małego letniskowego domku z blachy i skrawka nieurodzajnej ziemi wokół, obecnie Findhorn Foundation jest dużym centrum edukacyjnym dla dorosłych, prowadzącym programy dla przeszło 4 000 osób rocznie z ponad 50 krajów. Współpraca z naturą, która była głównym celem od pierwszych dni powstania społeczności, stała się podstawą do stworzenia pięknych ogrodów, położonych na wydmach półwyspu Findhorn. Od 1981 r. FF jest włączone w rozwój Eco-Village Project (ekowioski), jako naturalną kontynuację swej pracy we współpracy z przyrodą. Wiele organizacji na terenie FF jest włączonych we wspólną realizację tego projektu.
Co roku odbywają się w FF różnego rodzaju międzynarodowe konferencje, m.in. o charakterze ekologicznym (1999 r. – Dla miłości natury? we współpracy z Centre of Human Ecology w Edynburgu), oraz w 2000 r. – edukacyjnym (w których miałam okazję uczestniczyć), ściągające z całego świata setki naukowców – teoretyków i praktyków, gotowych do dzielenia się wiedzą i doświadczeniem i ich integracji w tworzeniu społeczności zrównoważonego rozwoju i kultury ekologicznej, opartej na zasadach być, a nie mieć.
FF jest wyjątkowym przykładem tego rodzaju społeczności, zamieszkującej piękny zielony ogród, stworzony ludzką aktywnością i życzliwością, żyjącą na miarę nowej epoki, opartej o zasady wspólnoty, partnerstwa, współpracy z naturą, dla jej ochrony i zachowania jej w niezmienionej formie dla przyszłych pokoleń.
Równolegle ze sobą przebiegają tam dwa procesy: odnowa lasów kaledońskich, w tym ogromną rolę pełni powstała tam organizacja Trees for Life i jednocześnie takiego gospodarowania przyrodą, które nie narusza jej zasobów. Mnóstwo jest tam procesów odnowy: korzystania z odnawialnych źródeł energii, recyklingu – w tym biologicznego oczyszczania ścieków (tzw. Living Machine – projekt wsparty przez Unię Europejską), kompostowanie odpadów i użyźnianie ziemi, praca wg zasad permakultury^*). W ten sposób z ugoru kilkadziesiąt lat temu powstała bajeczna osada – ogród, która produkuje żywność i zaopatruje w nią swych mieszkańców i przyjeżdżających gości, także okoliczną ludność, wykorzystując nowe zasady ekonomii. Rozwija się tu także wiele rodzajów małego biznesu, opartego o wspomnianą wyżej nową ekonomię, na zasadach wymiany dóbr i umiejętności. Ten sposób działań dostarcza ludziom możliwości nie tylko pracy, ale także bycia użytecznymi dla innych, poprzez służenie im swymi umiejętnościami i talentami. Każdy czuje się tu potrzebny i doceniany, począwszy od najmłodszego członka społeczności, aż po najstarszego, który dzięki temu może korzystać z „banku talentów” dla ułatwienia i poprawy jakości swego życia.
Załączone zdjęcia prezentują rodzaje budownictwa ekologicznego na terenie FF oraz zajęcia w trakcie warsztatów, zarówno praktyczne – na wolnej przestrzeni, jak i seminaryjne w pomieszczeniach.

---

*) Permakultura – jest systemem kształtowania zrównoważonego otoczenia człowieka. Zajmuje się nie tylko roślinami, zwierzętami, budownictwem i infrastrukturą (woda, energia, komunikacja, itp.), jest kreowaniem wzajemnych relacji między nimi. Bazuje na obserwacji naturalnych systemów, włączając tradycyjne metody uprawy, jak i naukową i technologiczną wiedzę.