Reforma procesu globalizacji
REFORMA PROCESU GLOBALIZACJI
Proces globalizacji wymaga reformy. Powodująca alienację ludzi na całym świecie globalizacja stanowi zagrożenie dla demokracji. Korzyści wynikające z dzielenia się wiedzą, towarami i usługami ponad granicami mogą zostać osiągnięte bez ponoszonych aktualnie i niemożliwych do zaakceptowania kosztów ekonomicznych, politycznych i społecznych, które zostały opisane poniżej.
Ekonomiści nie są w stanie określić finansowych kosztów globalizacji, ponieważ nie posiadają narzędzi analitycznych pozwalających na stwierdzenie, kiedy inwestorzy zarabiają nieproporcjonalnie dużo pieniędzy. Ekonomiści opierają swoją analizę inwestycji na stopach zwrotu, zaniedbując horyzont czasowy inwestycji. Inwestorzy globalni biorą pod uwagę oba czynniki. Przed rozpoczęciem reform procesu globalizacji musimy zrozumieć mechanizm, wedle którego inwestorzy podejmują decyzje.
Sprawą podstawowej wagi dla inwestora jest odzyskanie pieniędzy, które zainwestował. Kolejnym priorytetem jest osiągnięcie jak największej nadwyżki finansowej w gotówce. Żadna inwestycja nie jest w stanie przynieść zysku, jeżeli najpierw nie zwróci swoich kosztów. Pomimo tej oczywistej prawdy doktryny rachunkowe wprowadzają inwestorów i analityków ekonomicznych w błąd poprzez podawanie informacji o zyskach ekonomicznych, zanim jeszcze inwestycja opłaci samą siebie. Międzynarodowe standardy rachunkowości nie wymagają raportowania okresu zwrotu inwestycji czy nagromadzonej wartości dodatkowej w gotówce. Nawet jeżeli księgowi złożyliby sprawozdanie na temat wartości dodatkowych, nie ujawniłoby to o ile za dużo zapłacono inwestorom, jeżeli jednocześnie nie zostałby przygotowany raport na temat horyzontu czasowego inwestycji.
Horyzont czasowy inwestycji jest przyszłym okresem używanym przez inwestorów do określenia, czy należy dokonać danej inwestycji. Podejmując decyzje inwestorzy nie mogą polegać na niepewnych, odległych zwrotach gotówki w przyszłości, dlatego ignorują te czynniki. Jednocześnie inwestorzy nie biorą pod uwagę wartości jakiejkolwiek przyszłej gotówki o składanej stopie procentowej równej zwrotom, które mogliby uzyskać z innych inwestycji. Brak pewności i dyskontowanie powodują, że inwestorzy bezpośredni stosują horyzont czasowy o długości dziesięciu lub mniej lat. Inwestorzy nie zakładają, że po upływie horyzontu czasowego otrzymają z powrotem jakiekolwiek pieniądze stanowiące bodziec do inwestowania. Wszelkie pieniądze uzyskane po horyzoncie czasowym stanowią z definicji bodźce nadwyżkowe lub zysk nadzwyczajny1).
Nadmierne stopy zwrotu lub przychody występujące przed upływem horyzontu czasowego nie reprezentują zysku nadzwyczajnego. Zysk nadzwyczajny nie jest koncepcją, którą można znaleźć w podręcznikach ekonomii. Z tego powodu ekonomiści na całym świecie pozbawieni są struktury pozwalającej na oszacowanie kosztów globalizacji. Ekonomistom odmawia się wglądu w mechanizmy zbędnej koncentracji kapitału, przez co nie wiedzą w jaki sposób można by dokonać jego bardziej równego podziału2). Jedyną alternatywą dla polityków jest próba naprawy problemu za pomocą podatków i świadczeń socjalnych, co w rezultacie powoduje powstanie pokaźnych rozmiarów rządu, alienację wyborców i rozczarowania polityczne.
Rozwiązanie, na którym zyskaliby zarówno inwestorzy, rząd, jak i obywatele polega na wprowadzeniu zachęt podatkowych dla świadczeń socjalnych, które występowałyby bezpośrednio pomiędzy obywatelami, omijając poziom rządu. Bodźce podatkowe stałyby się zarówno dla inwestorów globalnych, jak i lokalnych źródłem większych i mniej ryzykownych zysków osiąganych w krótszym czasie. Jednocześnie po upływie horyzontu czasowego obywatele otrzymywaliby bez żadnych kosztów prawo własności inwestycji. W rezultacie doszłoby do powstania Korporacji Transferu Własności (KTWa)) opisanych w mojej książce Democratising the Wealth of Nations3) i innych artykułach mojego autorstwa z odnośnych czasopism4).
KTW przekazują zysk nadzwyczajny tym obywatelom, od których zależne jest istnienie wszystkich firm. W ten sposób pracownicy, klienci i dostawcy, wliczając dostawców usług infrastrukturalnych w danej społeczności, otrzymywaliby zyski nadzwyczajne. Równie ważne jest to, że wprowadzenie lokalnej kontroli zarówno firm globalnych, jak i lokalnych skierowałoby zainteresowania polityków raczej w stronę ich okręgów wyborczych niż wielkich, obcych koncernów. Lokalna kontrola polityczna pozostaje utrzymana, ponieważ KTW rozwijają się nie tylko przez powiększanie swoich rozmiarów, lecz także przez tworzenie sieci podległych firm, za pomocą ponownego inwestowania przez udziałowców strumienia pieniądza celem wprowadzenia odpowiednich technologii, różnorodności, wyboru i konkurencji.
Globalizacja jest przyczyną problemu natury politycznej, ponieważ zwiększa stopień, w którym strony trzecie mogą kontrolować lokalne środki produkcji i wymiany. Rezultatem tego procesu jest 200 największych korporacji na świecie5) , które stanowią 28% globalnej działalności gospodarczej, zatrudniając jednocześnie mniej niż ćwierć procenta globalnej siły roboczej. KTW odwróciłyby ten proces. Wprowadzają one demokratyczny udział polityczny w kontroli firm – rzecz nie znana obecnie nigdzie poza firmami należącymi do pracowników. Konkurencja pomiędzy udziałowcami stanowi dużo bardziej wydajny i skuteczny sposób na zwiększenie konkurencyjności6) niż nastawiona na uzyskanie kontroli konkurencja mająca miejsce za pośrednictwem giełdy papierów wartościowych. Jednocześnie dzięki wprowadzeniu samorządności zmniejsza ona potrzebę regulacji ze strony rządu.
Przepłacanie inwestorów zyskami nadzwyczajnymi kłóci się z wydajnością, sprawiedliwością i stabilnością ekonomiczną. Kapitalizm potrzebuje reform by zmniejszyć alienację społeczną i środowiskową stworzoną przez obywateli i ich polityków, którzy z powodu globalizacji tracą kontrolę nad gospodarką na szczeblu lokalnym, regionalnym i narodowym. Możliwości kontrolowania i alienowania biednych przez bogatych wyraża stopień, w jakim Bill Gates powiększył swój majątek w 1998 r. Stopień ten był większy niż łączna suma majątku 45% najuboższych gospodarstw w USA7).
Rozwiązaniem jest reforma kapitalizmu poprzez ustanowienie ogólnoświatowego kodeksu inwestycji lokalnychb) opartego na wprowadzeniu KTW. Poza zwiększeniem sprawiedliwości i skuteczności biznesu, KTW promują stabilność przez przenoszenie własności i kontroli do swoich udziałowców, od których zależne jest ich istnienie. Jednocześnie KTW umożliwiają demokratyzację zarówno majątku, jak i polityki krajów.
Koncepcja KTW jest jedną z wielu propozycji radzenia sobie z negatywnymi skutkami globalizacji za pomocą poszerzania własności. Propozycje te są tworzone dzięki globalnej dyskusji za pośrednictwem Internetu, do której możecie się przyłączyć na stronie http://cog.kent.edu. Pod adresem http://cog.kent.edu/lib/homestead.htm znajduje się praca prezentująca różnorodność tych propozycji. Zawiera ona również propozycje konkretnych działań. Na stronie http://cog.kent.edu/grphome.html znajduje się grupa dyskusyjna poświęcona alternatywnej polityce homestead c).
Autor mieszka w Sydney, jest absolwentem Harvard Business School (1963) i doktorem filozofii, zajmował się m.in. przeprowadzaniem inwestycji i fuzji firm, był przewodniczącym trzech kompanii handlowych i założycielem wielu przedsiębiorstw. Pracował także jako doradca dla rządów i międzynarodowych korporacji. W 1975 rozpoczął pionierskie badania nad zarządzaniem firmami oraz napisał swoją pierwszą książkę – Democratising The Wealth of Nations (http://cog.kent.edu/lib/TurnbullBook/TurnbullBook.htm) 8), zrecenzowanej przez dra Jima Cairnsa9) oraz współautorem książki Building Sustainable Communities: Tools and concepts for self-reliant economic change10). Od tej pory zajmuje się rozwijaniem i wprowadzaniem koncepcji w niej zawartych, promowaniem ekonomicznych i społecznych reform. Jego ostatnia książka to A New Way to Govern: Organisations and Society after Enron (http://ssrn.com/abstract_id=319867). Obecnie bada jak instytucje społeczne mogą stać się samorządne w oparciu o zdecentralizowaną strukturę informacji i kontroli. Linki do wielu z jego prac znaleźć można na stronie: (http://www.aprim.net/associates/turnbull.htm).
LINKI I KOMENTARZE
1.Opracowanie koncepcji “zysku nadzwyczajnego” znajduje się w napisanym przeze mnie w 1992 r. eseju pt. New Strategies for Structuring Society From a Cashflow Paradigm http://cog.kent.edu/lib/turnbull1/turnbull1.html.
2.Przykłady cytowane przez Shared Capital Institute. Odnośne źródło: Ownership statistics: Why shared capitalism is needed pod adresem http://www.sharedcapitalism.org/scfacts.html#Call62.
3.Pełny tekst książki jest dostępny pod adresem: http://cog.kent.edu/lib/TurnbullBook/TurnbullBook.htm.
4.Odsyłam do artykułu: Stakeholder Governance: A cybernetic and property rights analysis, po raz pierwszy opublikowanego w Corporate Governance: An International Review, Blackwell, 5:1. str. 11 – 23, styczeń 1997, a następnie przedrukowanego przez The history of management thought, Ashgate Publishing, 1999, London, dostępny pod adresem: http://cog.kent.edu/lib/turnbull6/turnbull6.html. Kolejnym przykładem jest Stakeholder Co-operation, “Journal of Co-operative Studies”, Society for Co-operative Studies, 29:3, str. 18 – 52, (nr 88), Manchester, styczeń 1997. Pełny tekst dostępny pod adresem: http://papers.ssrn.com/sol3/paper.taf?ABSTRACT_ID=26238.
5.Odsyłam do przeczytania artykułu Shared Capital Institute Ownership statistics: Why shared capitalism is needed we fragmencie ‘a closer look at globalisation’ po odnośniku 63 na stronie: http://www.sharedcapitalism.org/scfacts.html#Call62.
6.Odsyłam do mojego artykułu The competitive advantages of stakeholder mutuals, zaprezentowanego na 12. dorocznym spotkaniu organizacji Society for the Advancement of Socio-economics, London School of Economics, 9.7.2000 http://cog.kent.edu/lib/Turnbull7/StkMut.htm. Skrócona wersja zostanie wydana w 2001 r. jako rozdział 9. książki The New Mutualism, wyd. Johnston Birchall, Routlegde, London.
7.Odsyłam do Shared Capital Institute Ownership statistics: Why shared capitalism is needed we fragmencie “a closer look at globalisation”, komentarz 36 na stronie: http://www.sharedcapitalism.org/scfacts.html#Call62.
8.Recenzja autorstwa Dr Jim Cairns, byłego wicepremiera i ministra skarbu Australii została opublikowana w “The Journal of the Securities Institute of Australia” (JASSA) nr 1, str. 9 – 13, 1976. W Internecie dostępna na stronie http://cog.kent.edu/lib/cairns.html.
9.Patrz komentarz (3).
10.Książka Building Sustainable Communities: Tools and Concepts for Self-Reliant Economic Change, C. George Bennello, Robert Swann, Shann Turnbull, wydana przez Ward Morehouse, Bootstrap Press of the Intermediate Technology Development Group of North America Inc. New York, New York, 1989, wydanie II, poprawione, 1997. Książka TOES (The Other Economic Summit – Innego Szczytu Ekonomicznego) dostępna jest pod adresem http://members.optusnet.com.au/~sturnbull. PRZYPISY TŁUMACZA
a) skrót angielski – OTC (Ownership Transfer Corporations)
b) skrót angielski – CIC (Community Investment Code)
c) angielski termin homestead odnosi się do szeroko rozumianej polityki alternatywnej postulującej m.in. przekazywanie akcji przedsiębiorstw pracującym w nich ludziom oraz wprowadzenie propagującego tę ideę systemu podatkowego.
Proces globalizacji wymaga reformy. Powodująca alienację ludzi na całym świecie globalizacja stanowi zagrożenie dla demokracji. Korzyści wynikające z dzielenia się wiedzą, towarami i usługami ponad granicami mogą zostać osiągnięte bez ponoszonych aktualnie i niemożliwych do zaakceptowania kosztów ekonomicznych, politycznych i społecznych, które zostały opisane poniżej.
Ekonomiści nie są w stanie określić finansowych kosztów globalizacji, ponieważ nie posiadają narzędzi analitycznych pozwalających na stwierdzenie, kiedy inwestorzy zarabiają nieproporcjonalnie dużo pieniędzy. Ekonomiści opierają swoją analizę inwestycji na stopach zwrotu, zaniedbując horyzont czasowy inwestycji. Inwestorzy globalni biorą pod uwagę oba czynniki. Przed rozpoczęciem reform procesu globalizacji musimy zrozumieć mechanizm, wedle którego inwestorzy podejmują decyzje.
Sprawą podstawowej wagi dla inwestora jest odzyskanie pieniędzy, które zainwestował. Kolejnym priorytetem jest osiągnięcie jak największej nadwyżki finansowej w gotówce. Żadna inwestycja nie jest w stanie przynieść zysku, jeżeli najpierw nie zwróci swoich kosztów. Pomimo tej oczywistej prawdy doktryny rachunkowe wprowadzają inwestorów i analityków ekonomicznych w błąd poprzez podawanie informacji o zyskach ekonomicznych, zanim jeszcze inwestycja opłaci samą siebie. Międzynarodowe standardy rachunkowości nie wymagają raportowania okresu zwrotu inwestycji czy nagromadzonej wartości dodatkowej w gotówce. Nawet jeżeli księgowi złożyliby sprawozdanie na temat wartości dodatkowych, nie ujawniłoby to o ile za dużo zapłacono inwestorom, jeżeli jednocześnie nie zostałby przygotowany raport na temat horyzontu czasowego inwestycji.
Horyzont czasowy inwestycji jest przyszłym okresem używanym przez inwestorów do określenia, czy należy dokonać danej inwestycji. Podejmując decyzje inwestorzy nie mogą polegać na niepewnych, odległych zwrotach gotówki w przyszłości, dlatego ignorują te czynniki. Jednocześnie inwestorzy nie biorą pod uwagę wartości jakiejkolwiek przyszłej gotówki o składanej stopie procentowej równej zwrotom, które mogliby uzyskać z innych inwestycji. Brak pewności i dyskontowanie powodują, że inwestorzy bezpośredni stosują horyzont czasowy o długości dziesięciu lub mniej lat. Inwestorzy nie zakładają, że po upływie horyzontu czasowego otrzymają z powrotem jakiekolwiek pieniądze stanowiące bodziec do inwestowania. Wszelkie pieniądze uzyskane po horyzoncie czasowym stanowią z definicji bodźce nadwyżkowe lub zysk nadzwyczajny1).
Nadmierne stopy zwrotu lub przychody występujące przed upływem horyzontu czasowego nie reprezentują zysku nadzwyczajnego. Zysk nadzwyczajny nie jest koncepcją, którą można znaleźć w podręcznikach ekonomii. Z tego powodu ekonomiści na całym świecie pozbawieni są struktury pozwalającej na oszacowanie kosztów globalizacji. Ekonomistom odmawia się wglądu w mechanizmy zbędnej koncentracji kapitału, przez co nie wiedzą w jaki sposób można by dokonać jego bardziej równego podziału2). Jedyną alternatywą dla polityków jest próba naprawy problemu za pomocą podatków i świadczeń socjalnych, co w rezultacie powoduje powstanie pokaźnych rozmiarów rządu, alienację wyborców i rozczarowania polityczne.
Rozwiązanie, na którym zyskaliby zarówno inwestorzy, rząd, jak i obywatele polega na wprowadzeniu zachęt podatkowych dla świadczeń socjalnych, które występowałyby bezpośrednio pomiędzy obywatelami, omijając poziom rządu. Bodźce podatkowe stałyby się zarówno dla inwestorów globalnych, jak i lokalnych źródłem większych i mniej ryzykownych zysków osiąganych w krótszym czasie. Jednocześnie po upływie horyzontu czasowego obywatele otrzymywaliby bez żadnych kosztów prawo własności inwestycji. W rezultacie doszłoby do powstania Korporacji Transferu Własności (KTWa)) opisanych w mojej książce Democratising the Wealth of Nations3) i innych artykułach mojego autorstwa z odnośnych czasopism4).
KTW przekazują zysk nadzwyczajny tym obywatelom, od których zależne jest istnienie wszystkich firm. W ten sposób pracownicy, klienci i dostawcy, wliczając dostawców usług infrastrukturalnych w danej społeczności, otrzymywaliby zyski nadzwyczajne. Równie ważne jest to, że wprowadzenie lokalnej kontroli zarówno firm globalnych, jak i lokalnych skierowałoby zainteresowania polityków raczej w stronę ich okręgów wyborczych niż wielkich, obcych koncernów. Lokalna kontrola polityczna pozostaje utrzymana, ponieważ KTW rozwijają się nie tylko przez powiększanie swoich rozmiarów, lecz także przez tworzenie sieci podległych firm, za pomocą ponownego inwestowania przez udziałowców strumienia pieniądza celem wprowadzenia odpowiednich technologii, różnorodności, wyboru i konkurencji.
Globalizacja jest przyczyną problemu natury politycznej, ponieważ zwiększa stopień, w którym strony trzecie mogą kontrolować lokalne środki produkcji i wymiany. Rezultatem tego procesu jest 200 największych korporacji na świecie5) , które stanowią 28% globalnej działalności gospodarczej, zatrudniając jednocześnie mniej niż ćwierć procenta globalnej siły roboczej. KTW odwróciłyby ten proces. Wprowadzają one demokratyczny udział polityczny w kontroli firm – rzecz nie znana obecnie nigdzie poza firmami należącymi do pracowników. Konkurencja pomiędzy udziałowcami stanowi dużo bardziej wydajny i skuteczny sposób na zwiększenie konkurencyjności6) niż nastawiona na uzyskanie kontroli konkurencja mająca miejsce za pośrednictwem giełdy papierów wartościowych. Jednocześnie dzięki wprowadzeniu samorządności zmniejsza ona potrzebę regulacji ze strony rządu.
Przepłacanie inwestorów zyskami nadzwyczajnymi kłóci się z wydajnością, sprawiedliwością i stabilnością ekonomiczną. Kapitalizm potrzebuje reform by zmniejszyć alienację społeczną i środowiskową stworzoną przez obywateli i ich polityków, którzy z powodu globalizacji tracą kontrolę nad gospodarką na szczeblu lokalnym, regionalnym i narodowym. Możliwości kontrolowania i alienowania biednych przez bogatych wyraża stopień, w jakim Bill Gates powiększył swój majątek w 1998 r. Stopień ten był większy niż łączna suma majątku 45% najuboższych gospodarstw w USA7).
Rozwiązaniem jest reforma kapitalizmu poprzez ustanowienie ogólnoświatowego kodeksu inwestycji lokalnychb) opartego na wprowadzeniu KTW. Poza zwiększeniem sprawiedliwości i skuteczności biznesu, KTW promują stabilność przez przenoszenie własności i kontroli do swoich udziałowców, od których zależne jest ich istnienie. Jednocześnie KTW umożliwiają demokratyzację zarówno majątku, jak i polityki krajów.
Koncepcja KTW jest jedną z wielu propozycji radzenia sobie z negatywnymi skutkami globalizacji za pomocą poszerzania własności. Propozycje te są tworzone dzięki globalnej dyskusji za pośrednictwem Internetu, do której możecie się przyłączyć na stronie http://cog.kent.edu. Pod adresem http://cog.kent.edu/lib/homestead.htm znajduje się praca prezentująca różnorodność tych propozycji. Zawiera ona również propozycje konkretnych działań. Na stronie http://cog.kent.edu/grphome.html znajduje się grupa dyskusyjna poświęcona alternatywnej polityce homestead c).
Shann Turnbull
tłum. Rafał Kotlicki angielski@e-tlumaczenie.com
Artykuł ukazał się w czasopiśmie Globalization reform, “ERA Newsletter”, Economic Reform Australia, 2:15, p.7, November-December 2000, Adelaide, przedrukowany przez Capital Ownership Group virtual library, Kent State University (http://cog.kent.edu/lib/Turnbull8.htm).tłum. Rafał Kotlicki angielski@e-tlumaczenie.com
Autor mieszka w Sydney, jest absolwentem Harvard Business School (1963) i doktorem filozofii, zajmował się m.in. przeprowadzaniem inwestycji i fuzji firm, był przewodniczącym trzech kompanii handlowych i założycielem wielu przedsiębiorstw. Pracował także jako doradca dla rządów i międzynarodowych korporacji. W 1975 rozpoczął pionierskie badania nad zarządzaniem firmami oraz napisał swoją pierwszą książkę – Democratising The Wealth of Nations (http://cog.kent.edu/lib/TurnbullBook/TurnbullBook.htm) 8), zrecenzowanej przez dra Jima Cairnsa9) oraz współautorem książki Building Sustainable Communities: Tools and concepts for self-reliant economic change10). Od tej pory zajmuje się rozwijaniem i wprowadzaniem koncepcji w niej zawartych, promowaniem ekonomicznych i społecznych reform. Jego ostatnia książka to A New Way to Govern: Organisations and Society after Enron (http://ssrn.com/abstract_id=319867). Obecnie bada jak instytucje społeczne mogą stać się samorządne w oparciu o zdecentralizowaną strukturę informacji i kontroli. Linki do wielu z jego prac znaleźć można na stronie: (http://www.aprim.net/associates/turnbull.htm).
LINKI I KOMENTARZE
1.Opracowanie koncepcji “zysku nadzwyczajnego” znajduje się w napisanym przeze mnie w 1992 r. eseju pt. New Strategies for Structuring Society From a Cashflow Paradigm http://cog.kent.edu/lib/turnbull1/turnbull1.html.
2.Przykłady cytowane przez Shared Capital Institute. Odnośne źródło: Ownership statistics: Why shared capitalism is needed pod adresem http://www.sharedcapitalism.org/scfacts.html#Call62.
3.Pełny tekst książki jest dostępny pod adresem: http://cog.kent.edu/lib/TurnbullBook/TurnbullBook.htm.
4.Odsyłam do artykułu: Stakeholder Governance: A cybernetic and property rights analysis, po raz pierwszy opublikowanego w Corporate Governance: An International Review, Blackwell, 5:1. str. 11 – 23, styczeń 1997, a następnie przedrukowanego przez The history of management thought, Ashgate Publishing, 1999, London, dostępny pod adresem: http://cog.kent.edu/lib/turnbull6/turnbull6.html. Kolejnym przykładem jest Stakeholder Co-operation, “Journal of Co-operative Studies”, Society for Co-operative Studies, 29:3, str. 18 – 52, (nr 88), Manchester, styczeń 1997. Pełny tekst dostępny pod adresem: http://papers.ssrn.com/sol3/paper.taf?ABSTRACT_ID=26238.
5.Odsyłam do przeczytania artykułu Shared Capital Institute Ownership statistics: Why shared capitalism is needed we fragmencie ‘a closer look at globalisation’ po odnośniku 63 na stronie: http://www.sharedcapitalism.org/scfacts.html#Call62.
6.Odsyłam do mojego artykułu The competitive advantages of stakeholder mutuals, zaprezentowanego na 12. dorocznym spotkaniu organizacji Society for the Advancement of Socio-economics, London School of Economics, 9.7.2000 http://cog.kent.edu/lib/Turnbull7/StkMut.htm. Skrócona wersja zostanie wydana w 2001 r. jako rozdział 9. książki The New Mutualism, wyd. Johnston Birchall, Routlegde, London.
7.Odsyłam do Shared Capital Institute Ownership statistics: Why shared capitalism is needed we fragmencie “a closer look at globalisation”, komentarz 36 na stronie: http://www.sharedcapitalism.org/scfacts.html#Call62.
8.Recenzja autorstwa Dr Jim Cairns, byłego wicepremiera i ministra skarbu Australii została opublikowana w “The Journal of the Securities Institute of Australia” (JASSA) nr 1, str. 9 – 13, 1976. W Internecie dostępna na stronie http://cog.kent.edu/lib/cairns.html.
9.Patrz komentarz (3).
10.Książka Building Sustainable Communities: Tools and Concepts for Self-Reliant Economic Change, C. George Bennello, Robert Swann, Shann Turnbull, wydana przez Ward Morehouse, Bootstrap Press of the Intermediate Technology Development Group of North America Inc. New York, New York, 1989, wydanie II, poprawione, 1997. Książka TOES (The Other Economic Summit – Innego Szczytu Ekonomicznego) dostępna jest pod adresem http://members.optusnet.com.au/~sturnbull. PRZYPISY TŁUMACZA
a) skrót angielski – OTC (Ownership Transfer Corporations)
b) skrót angielski – CIC (Community Investment Code)
c) angielski termin homestead odnosi się do szeroko rozumianej polityki alternatywnej postulującej m.in. przekazywanie akcji przedsiębiorstw pracującym w nich ludziom oraz wprowadzenie propagującego tę ideę systemu podatkowego.
Wydawnictwo „Zielone Brygady” - dobre z natury. Niektóre prawa zastrzeżone.