„ŻYJĄCE RZEKI TO INWESTYCJA W PRZYSZŁOŚĆ POLSKI ”KAMPANIA WWF „ŻYJĄCE RZEKI POLSKI”

WWF International
Światowy Fundusz na rzecz Przyrody WWF
ul. Św. Rocha 5/309, 15-897 Białystok
tel. 0-85/746 03 72, fax 0-85/746 01 58
e-mail: wwf@pbi.pl
www.wwf.pl


WWF, organizacja zajmująca się ochroną przyrody, zainicjowała 15.5.2000 w Warszawie kampanię na rzecz „Żyjących rzek” w Polsce i zaapelowała do przedstawicieli władz, biznesu, przemysłu, zarządów gospodarki wodnej i do innych grup społecznych by swoje działania skierowali na konkretne cele: zmniejszenie zanieczyszczenia wód, ochronę i przywrócenie do stanu naturalnego rzek i ich terenów zalewowych oraz proekologiczne zagospodarowanie przeciwpowodziowe. WWF zaapelował także do wszystkich zainteresowanych organizacji by włączyły się w działalność na rzecz ochrony zasobów wodnych i zagospodarowania wód w dolinach Odry i Wisły.

Prezes WWF Ruud Lubbers, były premier Holandii, wskazał na poważny kryzys jaki obecnie dotyka rzeki Europy. Rok temu organizacja WWF zainaugurowała europejską inicjatywę pod nazwą „Żyjące rzeki” by odwrócić tę niekorzystną tendencję. Fakt, że Polska to jeden z najbogatszych w Europie krajów pod względem ilości wolno płynących czyli nieuregulowanych rzek¹⁾, jak stwierdził p. Lubbers, stanowi dla WWF szczególny powód by skupić tu zainteresowania, wsparcie i działania.

Zważywszy na dotychczasowe doświadczenia WWF w skali europejskiej, a także w Polsce²⁾, należy stwierdzić, że wprowadzenie modelu „Żyjących rzek” ma istotny sens ekonomiczny. Profesor Lubbers powiedział, że sprzymierzone działania na rzecz zachowania naturalnych wartości przyrodniczych rzek Polski przyczynią się do rozwoju gospodarczego kraju, co ma obecnie znaczenie podstawowe”. Wyjaśnił, że „model propagujący zachowanie „Żyjących rzek” to, w znacznej mierze, gwarancja trwałości zasobów wodnych Polski, poprawy ich jakości, a także poprawa warunków rybołówstwa w wodach przybrzeżnych Bałtyku i na rzekach krajowych. Sprzyja on też zmniejszeniu ryzyka strat powodziowych, ogranicza koszty gospodarki rzecznej, a ponadto wpływa na zwiększenie walorów turystyczno-rekreacyjnych.

Ireneusz Chojnacki, koordynator Programu WWF dla Polski, wskazał na ponadnormatywne ładunki zanieczyszczeń wnoszone przez polskie rzeki do Bałtyku (np. 30% całkowitego dopływu azotu) i nawoływał do nowej akcji na rzecz wypełnienia zobowiązań wynikających z Konwencji HELCOM³⁾.

Podkreślając fakt, że prawie wszystkie z 74 gatunków ryb i minogów występujących w Polsce są zagrożone, z uwagi na zanieczyszczenie wód i zabudowę hydrotechniczną rzek oraz kładąc nacisk na znaczenie gospodarcze ochrony ekosystemów rzecznych, I. Chojnacki zaapelował o podjęcie działań na rzecz ochrony 500 km cennych przyrodniczo odcinków rzek i renaturyzację zdegradowanych fragmentów dolin rzecznych w ramach pięciu projektów modelowych, które miałyby się zakończyć w 2005 r. Ponadto, jak wspomniał, niezbędne jest opracowanie strategii restytucji łososia, jako gatunku, który w Polsce wyginął całkowicie, a zagrożony jest wyginięciem w skali światowej.

Ze względu na duże zanieczyszczenie wód i problemy w zakresie zasobów wodnych, a także w obliczu przygotowywanych obecnie planów zagospodarowania dolin Wisły i Odry, WWF apeluje o powstanie forum wszystkich zainteresowanych organizacji i grup społecznych, które mogłyby opracować strategię mającą na celu działania na rzecz zabezpieczenia zasobów wodnych i walorów przyrodniczych obu rzek.

Prof. Lubbers przedstawił wiele przykładów z innych krajów, w których zainwestowanie w „Żyjące rzeki” przyniosło wyraźne korzyści. Są to takie kraje jak Holandia, Austria, Niemcy, Francja oraz kraje leżące w dolnym biegu Dunaju. Wszystkie prowadzone tam projekty otrzymały wydatne dofinansowanie z Unii Europejskiej lub z GEF (Globalny Fundusz Środowiska) i Banku Światowego. Stwierdził: W krajach Wspólnoty Europejskiej popełniliśmy sporo błędów i zniszczyliśmy bardzo wiele. Przywrócenie tylko niektórych naturalnych funkcji przyrodniczych naszym rzekom było połączone z ogromnymi wydatkami”. Dodał „Ale wyniki końcowe zawsze były korzystne – tak z punktu widzenia finansowego jak i społecznego i środowiskowego.

Dodatkowych informacji udzielają:

Ireneusz Chojnacki – Koordynator Programu dla Polski tel. +49 172 391 2530 Jane Madgwick – Dyrektor Europejskiego Programu Ochrony Ekosystemów Słodkowodnych tel. +45 3524 7843

Informacje dotyczące kampanii WWF „Żyjące Rzeki” w Polsce znajdują się na stronie internetowej:

www.wwf.pl

---

1. Najważniejsze w Polsce rzeki średniej wielkości, z dobrze zachowanymi cechami naturalności, to Wisła, Bug, Odra i Warta. Liczne są poza tym mniejsze rzeki o charakterze półnaturalnym, takie jak Biebrza i Narew we wschodniej Polsce. Polska sieć rzeczna ma ponad 100 000 km długości. Wisła jest „ekologicznym kręgosłupem” kraju, a ponadto, drugą co do wielkości rzeką wpadającą do Bałtyku. Światowa kampania WWF „Żyjące rzeki” skoncentruje się na zlewni Wisły – która stanowi prawie 56% terytorium Polski – w celu zademonstrowania modelu trwałego i zrównoważonego podejścia do problemów gospodarki wodnej. Jest to jeden z pięciu przykładów tego typu działań w skali globalnej.
2. WWF jest zaangażowany w kilka projektów w Polsce, w tym takie projekty, jak: „Zielona wstęga Odra-Nysa” (mający na celu utworzenie 90 000 ha obszarów chronionych wzdłuż biegu obu rzek) i projekt „Biebrzański Park Narodowy: ochrona i restytucja obszarów wodno-błotnych” (renaturyzacja torfowisk, rozwój ekologicznej turystyki i wsparcie dla współpracy regionalnej). WWF rozpoczyna obecnie projekt związany z trwałym i zrównoważonym zagospodarowaniem doliny Wisły i wspiera działania zmierzające do pełnej analizy wszelkich opcji mających na celu rozwiązanie szczególnych problemów związanych ze stopniem wodnym we Włocławku na dolnej Wiśle.
3. Konwencja HELCOM (lub Konwencja Helsińska) z 1974 r. została uchwalona w celu ochrony środowiska Morza Bałtyckiego i jest pierwszą międzynarodową umową obejmującą wszelkie źródła zanieczyszczeń dopływających do Bałtyku. Konwencja Helsińska przedstawia zalecenia rządom państw sygnatariuszy w wyniku spotkań ministerialnych.