ŚWIĘTO WISŁY
Wisła - największa polska rzeka, kolebka państwowości i kultury narodowej. Święta rzeka środkowej Europy. Woda jest składową częścią naszego ciała, była kolebką człowieka, dawała i daje mu życie, w swojej zmienności i dzikości ukazuje nam moc natury.
Przez wieki z Wisłą związane były losy słowiańskich plemion wędrujących wzdłuż jej brzegów i tworzących moc, do której się odwołujemy. Od źródeł w Beskidach poprzez Królewski Kraków, Wisła niosła życie i tradycje, aż do swego ujścia, otwierając nam oczy na świat, kiedy nasi żeglarze wypływali w morze Bałtyckie. Ta ostatnia, tak dzika, duża rzeka Europy potrzebuje naszej pomocy. To my, ludzie, możemy uratować niezwykłe zasoby związane z jej nurtem - całą różnorodność życia. Powinniśmy to robić nie tylko w intencji Ziemi, ale także w naszej, nieoddzielnych części Koła Życia i Śmierci.
Jacek BOŻEK
Płynie Wisła, płynie
po polskiej krainie,
a dopóki płynie,
Polska nie zaginie.
Święto Wisły ustanowione przez "Klub Gaja" kilka lat temu było dotychczas uroczystością niewielką i kameralną. Był to czas świętowania.
Obecnie, przy zbliżających się decyzjach o kaskadyzacji Wisły, i nasze święto musi się zmienić.
Na Ogólnopolskim Spotkaniu Organizacji Ekologicznych w Kolumnie, gdzie na kampanię "Teraz Wisła" poświęcony był cały dzień, uczestnicy tego spotkania zgodnie stawiali nacisk na konieczność promocji Wisły. Chociaż naukowcy podkreślają, że jest ona unikalnym, w skali europejskiej, ekosystemem, rzadko kto o tym wie.
I właśnie temu ma być poświęcone Święto Wisły w tym roku.
Do Przyjaciół Wisły !
W dniu 19 czerwca "Klub Gaja" oraz organizacje współpracujące z nami w ramach Ogólnopolskiej Kampanii "Teraz Wisła" przygotowują w całej Polsce - Święto Wisły. Celem tego wydarzenia jest promocja Wisły, jej unikalnych wartości przyrodniczych i kulturowych.
Naukowcy zgodnie twierdzą, że obok Puszczy Białowieskiej i Bagien Biebrzańskich - Dolina Wisły jest najcenniejszym ekosystemem w Polsce. W jej dolinie mamy unikalne gatunki ptaków, niezwykłe lasy łęgowe oraz inne, cenne stanowiska roślinne. Piaszczyste wyspy, starorzecza, strome skarpy są nie tylko niezastąpionym miejscem dla zwierząt i roślin, ale także cennym, niespotykanym w Europie, terenem rekreacyjnym i turystycznym. Wisła to wreszcie największe w Polsce zasoby wodne, a w kraju, gdzie wody mamy bardzo mało, jest to tym istotniejsze. Musi być ona jednak czysta.
Najważniejsze walory "królowej polskich rzek", bo oczywiście wymieniliśmy tylko kilka, mogą stać się przykładem zrównoważonego, perspektywicznego rozwoju i wymagają opracowania proekologicznego planu zagospodarowania tych terenów.
Tymczasem odżywa skompromitowana, gierkowska koncepcja zagospodarowania Wisły - jej kaskadyzacja, której projekt ma być złożony już w czerwcu do Urzędu Rady Ministrów, gdzie ma zapaść decyzja o przyszłości Wisły.
Zniszczenie unikalnych wartości przyrodniczych i kulturowych tej niezwykłej w skali Europy rzeki staje się więc coraz bardziej realne.
Dlatego zwracamy się do Państwa z prośbą o pomoc w ratowaniu "królowej polskich rzek" - Wisły, przyłączenie się do "Święta Wisły" oraz pomoc w prowadzeniu naszej kampanii.
Promocja Wisły z jej urokliwym, naturalnym krajobrazem, unikalnymi ekosystemami oraz żądanie opracowania alternatywnego dla kaskadyzacji, proekologicznego planu zagospodarowania tych terenów, jest w
obecnym czasie najważniejsza.
Gdy spychacze wyrównają koryto, koparki zasypią skarpy i starorzecza, gdy rzekę przegrodzi kilka betonowych stopni - będzie już za późno.
Już teraz, w ramach "Święta Wisły", możecie zrobić kilka rzeczy dla ratowania "Naszej Królowej - Wisły":
zbierajcie podpisy pod "Kręgiem Przyjaciół Wisły", szczególnie zainteresujcie się opiniotwórczymi osobami (politycy, aktorzy, muzycy...), których poparcie bardzo może pomóc w kampanii, i poproście ich o podpis;
korzystając z przysłanych materiałów w ramach "Święta Wisły" wyślijcie listy do lokalnych mediów z prośbą o zainteresowanie się promocją Wisły. Listy informujące o Waszych działaniach oraz o Kampanii "Teraz Wisła" wyślijcie także do lokalnych polityków;
zorganizujcie w swoim mieście akcję informacyjną, konferencję prasową (np.może to być tradycyjne puszczanie wianków na wodę - tym razem w intencji uratowania Wisły), której celem będzie promocja Wisły.
Jeżeli przeprowadzicie jakieś działania, bardzo prosimy o przesłanie nam informacji, kserokopii artykułu, wypełnionych petycji.
Zarząd "Klubu Gaja"
Dlaczego Wisła jest taka ważna?
Ü Wisła należy do zlewiska Morza Bałtyckiego. Powierzchnia jej dorzecza ma ok.194 tys. km2, z czego ponad 168 tys. km2 znajduje się na terytorium Polski. Stanowi to ok.54% powierzchni kraju. Średni odpływ roczny stanowi ok.56% całkowitego odpływu z obszaru Polski.
Ü W Polsce mamy najniższe zasoby wodne przypadające na statystycznego mieszkańca, dlatego woda w Wiśle jest dla nas taka ważna. Jednak Wisła musi przestać być ściekiem.
Ü Obok Bagien Biebrzańskich i Puszczy Białowieskiej środkowy odcinek Wisły pomiędzy Zawichostem a Płockiem, stanowiący do dzisiaj przykład unikatowego krajobrazu dużej rzeki zbliżonej do naturalnej, jest jednym z najcenniejszych ekosystemów w Europie. Rozgałęzione koryto, szereg wysp, piaszczystych łach i starorzeczy tworzy obraz pięknej, dostojnie płynącej rzeki.
Ü Rodzi się tu i bytuje 2/3 gatunków polskich ptaków, w tym wiele rzadkich i zagrożonych w Polsce i w Europie, których istnienie zależy od zachowania lęgowisk i żerowisk w dolinie środkowej Wisły. Dla kilku gatunków ptaków, których liczebność na całym obszarze Polski nie przekracza 60 par, doliny rzek są ostatnim i najważniejszym schronieniem. Do takich ptaków należą: kulon, mewy czarnogłowa i mała, rybitwa białowąsa.
Ü Komitet Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk proponuje utworzenie kilkunastu rezerwatów przyrody Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego, który chroniłby resztki ekosystemów łęgowych - leśnych, zaroślowych i ziołoroślowych, które są najbogatszym w gatunki roślin i zwierząt środowiskiem leśnym na naszym kontynencie, będące analogiem niektórych lasów deszczowych strefy tropikalnej.
Ü Wisła ma ogromne znaczenie dla wędrówek ptaków wodno-błotnych jako mało zdewastowany przyrodniczo ciąg wodny, łączący Bałtyk z dorzeczem Dniestru (poprzez San) i Dunaju (przez Bramę Morawską). Z zimujących i wędrujących trasą Wisły gatunków 50% znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze Ginących Kręgowców.
Dolina Wisły jest miejscem o wyjątkowych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Ochrona tego terenu winna stać się jednym z priorytetów działań podejmowanych w skali Europy Środkowej - tak brzmi konkluzja opracowania "Korytarz Ekologiczny Wisły" Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (iucn) w Polsce.
Ü Wisła jest nie tylko zjawiskiem przyrodniczym, jest także symbolem narodowym. Miejscowości położone nad Wisłą reprezentują szeroki przegląd epok, związanych z nimi zabytków architektury, sięgających początków państwa polskiego. Ochrona Wisły ściśle wiąże się więc z zachowaniem i dbałością o narodową kulturę i tradycję.
Poprzez tradycję kultury ludowej i literaturę piękną Wisła stała się trwałym elementem ekologiczno-symbolicznym osobowości Polaków. Treści przekazywane przez te symbole nabrały charakteru swoistego "wdrukowania środowiskowego" dla mieszkańców wsi i miast położonych nad Wisłą, co stanowiło psychologiczne i ekologiczne podłoże tworzenia się kultury nadwiślańskiej.
prof. Adam Biela, KUL, Lublin
To oczywiście tylko kilka przykładów znaczenia Wisły dla nas i dla naszego kraju. Zainteresowanym prześlemy wydawane przez nas publikacje, w których znajdziecie więcej informacji.
Prosimy o kontakt:
Klub Gaja, "Teraz Wisła",
P.O BOX 261, 43-301 Bielsko-Biała 1,
(/fax 236-94
opracował Wojciech OWCZARZ
PODZIĘKOWANIA
Lista osób i organizacji, które pomagają nam przy prowadzeniu ogólnopolskiej kampanii jest bardzo duża. Oczywiście, to przyjemne, gdy czytamy w wysokonakładowej, polskiej gazecie, że "Klub Gaja" prowadzi największą kampanię ekologiczną w historii Polski (GW 9.2.95). Ale jednocześnie wiemy, jak wiele osób pomaga nam w naszej pracy.
Wszystkim serdecznie dziękujemy !!!
DNO I KORYTO
- O co chodzi w regulacji Wisły?
- W regulacji Wisły chodzi o to, aby pogłębić dno i utrzymać koryto.
Tego dialogu nie wymyśliłem. Opowiedziałem po prostu stary dowcip. Dowcip jeszcze z czasów, kiedy Polska była Ludowa. Dziś Polska Ludową już nie jest. A dowcip nadal aktualny! I jeszcze można go uogólnić. Na przykład zadając pytanie - o co chodzi w działalności Ministerstwa Ochrony Środowiska?
